Dagskrá - 20.07.1897, Síða 1

Kemur út hvern virkan dag.
Verð ársfjórðungs (minnst
75 arkir) kr. 1,50. í
K.vík mánaðarl. kr. 0,50.
— Arsíjórð. erkndis 2,50.
DAGSKRÁ.
Verð .árgangs lyrir eldri kaup
endur innanlauds.
4 krónur.
II, 17.
Reykjavík, þriðjudaginn 20. júií.
1897.
Tollar og kynjalyf.
Allt af eru menn að hugsa um að afla landssjóði
fjár með tollum og er það vel til fallið, ef þeir koma
niður á þær vörur, sem vera ætti, en ekki munu allir á
það sáttir, hvernig löggjöfum vorum takist það. Margir
telja það t. d. óráðlegt og vanhugsað að tolla smjörlíki.
Fyrst og fremst eru það einkum fátæklingar, sem þann
toll verða að greiða, og í öðru lagi er smjörgjörð hjer
á íslandi enn þá á svo lágu stigi, að enginn maður sem
hugsar um þrifnað og heilsu getur lagt sjer það til munns,
nema af einstöku bæjum. Sá sem einhvern tíma hefur
verið í búð, honum hefur gefist kostur á að sjá, hve
þrifalegt smjörið er yfir höfuð; vilja því margir heldur
borða smjörlíki og telja það miklu heilnæmara, þar sem
það á þó að ganga í gegn um heilbrigðisráðið. Þaðsem
vjer þurfum íslendingar er að læra smjörgjorð, læra að
búa til smjör sem hægt er að borða, en það verður
aldrei með því að toila smjörlíkið; það verður að fara
að því einhvern veginn öðru vísi, Jeg hef horft á íslenskt
kvennfólk búa til smjör og fara að því svo óþrifalega
að enginn lifandi maður gæti trúað því, sem ekki hefur
sjeð það sjálfur. Það er svo viðbjóðslegt að jeg get
ekki fengið mig til að lýsa því.
Þriðja ástæðan fyrir því að ekki er heppilegt að
tolla smjörlíki er sú, að jafnskjótt sem það yrði gjört
mundu erlendir kaupmenn setja hjcr upp smjörgerðarhús
og ónýta þar.nig tcllálöguna. Það er annað sem jeg vil
láta tolla, það eru kynjalyfin, Brami, Kína o. s. frv.
Jeg vil meira að segja tolla þau sem allra hæst. Það
eru ekki litlir peningar sem fara út úr landinu árlega
fyrir þessa drykki, sem skreyttir eru með ótal keyptum
lofklausum, bæði sönnum og ósönnum.
Það liggur við að sumir trúi á lyf þessi og treysti
þeim miklu bctur en lækni sínum; þeir drekka þau meira
að segja í óhófi og spilla óefað heilsu sinni með óstjórn-
legu Brama- og Kínasulli, þótt það kunni að vera heil-
næmt ef það er viðhaft í hófi. Með því að leggja á
það afarháan toll mundi komið í veg fyrir óhóflega
nautn þess. Vera má að ýmsir fallist ekki á þessa uppá-
stungu, en jeg vil geta þess, að margir hinna betri manna
hafa haft orð á því að eitthvað þyrfti að gjöra til þess
að takmarka nautn lyfja þessara, og sje jeg ekkert ráð
til þess heillavænlegra. Nú er einmitt frumv. til umræðu
á þinginu sem fer fram á að koma í veg fyrir skottu-
lækningar; segja sumir að þær geti verið skaðlegar og
menn versli með meðul rjett eins og aðra vöru til þess
að raka saman fje, án þess að þeir hafi nokkra læknis-
lega þekkingu. Þetta getur satt verið; mjer dettúr ekki
í hug að hafa á móti því, en jeg vil láta kynjalyfin vera
með; þau eru sannarlega seid sem önnur vara, einungis
til þess að græða fje, og glæpist margur faraðlingur á
auglýsingunum fögru og kaupir. sjer Kína eða Brama,
leitar sjer því ekki læknis og eyðir þannig stórfje án
þess að fá bót á heilsu sinni.
Kveldúlfur.
Notkun vinnukraptanna
Allt til þessa tíma hafa margir landar hafl þá röngu
skoðun að fólkið væri of margt á íslandi; nú erú sem
betur fer, farin að opnast augu manna fyrir því að það
er ekki rjett; nú sjá það flestir að fólkið er einmitt of
fátt. En þótt oss vanti vinnukrapt og getum því ekki
starfað sem vjer vildum, þá ættum vjer samt ekki áð
láta ónotaða þá krapta sem vjer höfum. Eptir því sem
maður er fátækari eptir því ríður meira á að fara skyn-
samlega og hagsýnlega með efni sín, eptir því má mað-
ur ver við því að eyða nokkrum eyri eða eyrisvirði tíl
óþarfa. Það er alltaf verið að klífa á því, hve fjelitlir
vjer sjeum, hve fáar og litlar sjeu afurðir lands vors og
hversu erfitt sje að hagnýta sjer þær. Þetta er satt að
nokkru leyti en ekki öllu; hjcr er margt ( skauti nátt-
úrunnar sem vjer ýmist gefum lítinn gaum eða alls eng-
an. Jeg vil t. d. nefna jarðeplaræktina; hún er á ótrú-
lega lágu stígi hjer hjá oss og eru þó víða upp til
sveita afarstór svæði, sem eru einkar hentug til jarð-
eplaræktunar; það eru víða stóreflis flæmi af moldarmó-
um rjett í kringum bæina, sem ekki eru notaðir til
neins, en gætu verið margra þúsunda, margra tuga þús-
unda virði ef rjettilega væri með farið.
Á vorin er það alltítt að sveitabændur senda vinnu-
menn sína til sjávar og hafa svo engan vinnukrapt heima;
naumast að þeir geti hroðað einhvern veginn af dag-
legum störfum, skepnuhirðingu o, s. frv, Auðvitað fá
þeir optast eitthvað í aðra hönd eptir vinnumennina frá