Dagskrá - 28.07.1897, Blaðsíða 1

r
Verð árgyrigs íyrír cldri kaup
endur innaulands.
4 krónur.
íCemur tit hvern virkan dag.
Verð ársfjórðungs (minnst
75 arkir) kr. 1,50. í
R.vík mánaðarl. kr. 0,50.
— ArsQórð. crlcndis 2,50.
AG
II, 24.
Reykjavík, miðvikudaginn 28. júlí.
1897.
Nefndarmannsálit Skúla Thoroddsens
birtist ekki eins og við hefði mátt búast þegar stjórnar
skrárnefndin ljet uppi skoðanir sínar um málið, heldur
hefur hann geymt að opinbera það þangað til 29.—30.
tölublað »Þjóðviljans unga« kom út. Hefur hann þar
skrifað all-langa grein um stjórnarskrármálið, sem ekki
virðist rjett að leiða hjá sjer.
Afskipti þessa manns af stjórnarskrármálinu að und-
anförnu eru þannig, að það virðist nauðsynlegt að gjöra
betri grein fyrir því í hverja átt hann snýr nú, heldur
en hann gjörir sjálfur.
Það var nú að vísu afaróheppilegt og á móti öllum
reglum þeirra manna er fylgja hyggilegri politik, að
birta ágreiningsskoðanir sínar opinberlega, rjett um sama
leyti sem málið á að ræðast á þinginu, og á móti fyrir-
varalausri undirskript sinni undir prentað nefndarlit í
sama máli. En úr því að Sk. Thoroddsen gjörðist til
þessa, er það vítalaust að sýna fram á hvorum megin
hann í raun rjettri er.
Hr. Sk. Th. er nú búinn að sýna það óbeðinn og
tilefnislaust, að hann hefur í raun rjettri verið Valtýs
megin í stjórnarskrárnefndinni, en hefur ekki viljað »stilla
sig þar upp« fyrir kjósendum sínum, að öllum líkindum
af samkyns ástæðum sem áður knúðu hann til að fylgja
hinni fullkomnu endurskoðan, meðan ekki var hættulaust
fyrir þjóðarhylli þingmanna að leggja á móti henni. —•
En nú, þegar sá flokkur er orðinn allöflugur sem lætur
sjer nægja að játa að sú endurskoðun er þeir sjálfir hafa
eyðilagt væri hið besta, ef menn fengjust til þess að
fylgja henni fram, hefur hr. Skúli álitið tímann kominn
til þess að snúa við blaðinu.
Hjer skal ekki farið langt út í að sýna, að grund-
völlurinn undir allri þeirn politik, sem hann spilar út í
áðurgreindu Þjóðviljablaði, er tómt hjóm og fásinna.
Hann byggir fráhvarf sitt frá hinni gömlu politik á
áhugaleysi annara, — en gefur þó i skyn í öðru orðinu
að »öflug politisk fjelög«, sem »agiteri« í landsmönnum,
geti bætt úr þessu, — en það mun verða erfitt fyrir
Skúla að fá hugsandi menn til þess að skilja þessa sam-
eining »áhugaleysis« og »hins öfluga fjelagsskapar«, hjá
sömu mönnum á sama tíma.
Ennfremur játar hann sjálfur, að »tilboð stjórnar-
innar« (pr. Valtý), sem nú liggur fyrir þinginu, sje
»þröskuldur í vegi fyrir frekari stjórnarbótartilraunum*
—- sem ekki verði rutt burt með öðru betur en að
þiggja tilboðið, o. s. frv. o. s. frv.
En það atriði sem sjerstaklega einkennir stöðu hr.
Skúla í stjórnarskrármálinu, er þó sú setning hans að
engu sje tapað pótt t íkisárðsspurningunni sje haldið fyrir
utan endurskoðunarfrumvarpið.
Með þessari yfirlýsingu hefur hann ótvíræðlega
gengið í flokk Valtýs, og er að sönnu betra að vita
hann þar vtsan heldur en að telja hann á móti
»flugunni« og geta svo átt von á því þegar verst gegnir
að sjá hann í liði stjórnarerindrekans, dr. Valtýs. (Frh,).
Jón Jensson talaði í dag á móti skilningi Dagskrár á
ábyrgðarákvæði Valtýs frumvarpsins. Hann kom með engin
rök, en sagði aðeins, að það væri misskilningur að sú ábyrgð
væri einkis virði. —
A því verður nú ekkert grætt um málefnið sjálft, þótt
hann endurtaki órökstuddar staðhæfingar sínar um þetta. — En
pað hefur þó unnist við ræðu hans í dag, að nú getur enginn
lengur efast um það að hann skilur ekki hvað ráðgjafaábyrgð
er. — Aður voru ummæli hans ekki eins skorinorð og mátti
ef til vill ætla að hann vildi skjóta því frá sjer að mæla með
ábyrgðarákæðinu, þótt hann að sönnu heldur ekki vildi mæla
á móti.
En nú er neðri deild alþingis vitni til þess, að þessi þm.
hefur lýst því yfir að dbyrgðarmál h'ófðað af alþíngi gegn rtkis-
rdðgjafa fyrir stjórnaratköfn framkvcemda í ríkisrdðínu mundi
geta dæmst af hœstarjetti o. án grundvallarlagabreytingar.
Hr. Jón Jensson hefur með þessu »neglt« sig svo greini-
lega sem heimtandi er af nokkrum nagla, og er nú ekkert
annað eptir heldur en að bíða þess að hann reki sig á það
sjálfur, hversu hann hefur einangrað sig í þessu einfalda máls-
atriði, sem svo að segja hver einasti maður skilur nema bara
þingmaður höfuðstaðarins.
En rjettlátt er þó að taka það fram á hverju maðurinn
villist. Hann setur sem sje tvö tilfelli saman, af hverjum
annað á sjer stað en hitt ekki. — Hann hugsar sjer að stjórn-
arskráin sje framkvæmd löglega að þvi er snertir stöðu ráð-
gjafans — og talar svo um það hvernig ábyrgðarákvæði Val-
týs skyldi skiljast ef svo væri. — Við þetta þankaringl leiðist
hann svo út i þann hraparlega misskilning að ábyrgðin sje
að lögum góð og gild, enda þótt ráðgjafinn sitji í hinu danska
stjórnarráði.
A þennan hátt kemst hann nú i þveran bága við meiri
hluta nefndarinnar, sem auðvitað gerði ráð fyrir þvi að sama
framkvæmd á ríkisráðssetu ráðgjafans hjeldist og dæmdi um
gildi Valtýsábyrgðarinnar meðan það ástand hjeldist, en hr.