Dagskrá - 12.02.1898, Blaðsíða 3

373
Fiskimærin.
F.ptir Björnstjerne Björnson.
(Niðurl.).
Prófastur vildi að þau skyldu öll neyta
heilagrar kveldmáltíðar áður en Petra færi og
þessvegna var allt hljótt og hátíðlegt síðustu
dagana, og þegar þau töluðu saman var það
næstum í hljóði. Þessi hátíðlegi blær, sem
kveldmáltíðarnautnin breiddi yfir allt, kom
Petru til að skoða alla hluti meðalvöru. Hið
liðna vildi hvarla í hug hennar; hún skoðaði
það nú allt hvað eþtir annað; það hafði hún
aldrei gjört aður; hún hafði einungis litið fram
á lifsveginri en aldrei aþtúr. Nú var eins og
hún sæi heilt leiksvið í huga sjer, þar sem
leikið var allt líf hennar frá því hún heyrði
sungnar hinar töfrandi fögru spönsku vísur og
það endurfæddist í huga hennar hin djúpa þrá
æsku-áranna og hún var ekki ein heldur
margar og rak hver aðra svo náttúrlega, rjett
eins og hún lifði allt upp aptur. Ef eitthvað
gleymdist þá varð allt af einhver hlutur fyr-
ir augum hennar til þess að minna á það£
Einkum var það hljóðfærið, sem minnti hana
á margt; það lá við að geðshræringarnar ætl-
uðu að bera hana ofurliða. Það var eins og
hún bæri hátíðlega lotning fyrir hljóðfærinu,
ef Signý ljek á það þá varð hún að fara út
til þess að láta ekki á tilfinningum sínum bera.
Hún vildi helzt vera ein. Odegaard og Signý
sáu hvernig í öllu lá og drógu sig þá í hlje.
Allir umgengust Petru með saknaðsblöndnum
vináttusvip og prófasturinn gekk aldrei svo
hjá henni að hann ekki stryki hendinni um
höfuð henni og liti framan í hana með blíðu
augnaráði.
Loksins kom dagurinn þegar þau áttu að
vera til altaris. Það var dimmt yfir og þungt
lopt, snjórinn þiðnaði úr fjöllunum og gras-
ið þaut upp í vorblíðunni. Þau voru öll hvert í
sínu herbergi þangað til þau áttu að fara í kirkj-
una. Auk þeirra var á staðnum einungis hringj-
ari og einn aðkomandi prestur, því prestur-
inn ætlaði sjálfur að vera til altaris en ætlaði
þar að lesa skriptamálann, því hann þurfti að
fara nokkrum orðum sjerstaklega til Petru.
Það var eins og hann talaði við hana inni
hjá sjer. Hann sagði að það kæmi brátt í
ljós, hvort þessi hátíðlega athöfn með bæn til
guðs hefði nokkur veruleg áhrif á hana eða
framtíð hennar; hann kvaðst vonast eptir að
hún neytti Krists líkama og blóðs rjettilega.
Hann bað hana að koma sem optast þegar
hún væri farin, því fundir trúaðra manna styrkti
þá í öllu góðu; ef hún villtist út á glapstigu
þá gæti hún helzt komist á rjetta leið aptur
með því að leita til þeirra, og ef hún kynni
að villast frá þeim án þess að gera sjer það
ljóst, gætu þeir hægt og varlega leitt hana
aptur á þá rjettu braut.
Þau fylgdust að heim að lokinni hinni
helgu athöfn, en töluðust ekki frekar við það
sem eptir var dags. I herbergi Petru sat hún
og Signý langt fram á nótt.
Um *morgunin átti hún að fara. Undir
borðum kvaddi prófastur hana með mjög hlýj-
um orðum. Honum fórust þannig orð: »að
hann væri samdóma vini sínum um það, að
hún yrði að þreyta baráttuna svona eins og
og hún væri í sínu eðli, og ein, alein. Það
skyldi vera henni hughressing í þrautum henn-
ar meðvitundin um það, að hún ætti vini sem
hún gæti treyst. Að vita að þeir bæru hana
fram í bænum sínum til guðs, það gæfi, myndi
hún sanna, styrk í stríði«.
Þegar hann hafði mælt þessi skilnaðarorð
til Petru snjeri hann máli sínu til Odegaards.
„Tvær verur sameinaðar í ást, sem stýra
einu geði, það er hinn fegursti vísir hins eina
sanna kærleika", sagði hann meðal annars.
Það minni var drukkið og þær kafroðnuðu
báðar Petra og Signý; um Ödegaard vissu þær
-ekki, það þorði hvorug að líta til hans.
Prófasturinn vissi ekki hvaða strengi hann
hafði snortið.
HestaTnir stóðu fyrir húsdyrunum og allt
heimafólkið í hnapp í kringum vagninn. Vin-
ir Petru stóðu hjá henni allir þrír. Um leið
og hún faðmaði Signýu í síðasta sinn hvísl-
aði hún þessum orðum ,í eyra hennar: „Jeg
veit að hjeðan er tiðindavon bráðlega; guð
blessi ykkur“.
Klukkutíma síðar sá hún aðeins hvíta
hnúkana í fjarska. Þar var sá staður sem
hún hafði kvatt. — <
Það var rjett fyrir jólin, og ekkert sæti
autt í leikhúsi höfuðstaðarins. Ung leikkona
sem mjög mikið orð fór af átti að sýna list
sína það kvöld. Hún var almúgabarn —
móðir hennar var fátæk fiskikona — en fyr-
ir tilstilli vandalausra sem tekið hefðu eptir
hæfilegleikum hennar, var hún komin þetta,
og menn væntu mikils af henni. Það er margt
og mikið pískur á meðal áhorfendanna áður
en tjaldið var dregið upp. Voðaleg stelpa
hafði hún verið í æsku, og þegar hún var full-
vaxin hafði hún einusinni verið trúlofuð ekki
minna en sex mönnum í einu og á því hefði
gengið í hálft ár. Lögreglan hefði fylgt henni
henni burt af bæjarins lóð því allur bærinn
hefði verið kominn í uppnám fyrir hennar sök.
Það væri merkilegt að leikhússtjórnin skyldi
leyfa slíku fólki leiksviðið. Aptur voru aðr-
ir sem sögðu að engin fótur væri fyrir neinu
þessu. Hún væri alin upp á kyrlátu prests-
heimili í Björgvinarstipti, væri vel menntuð
og ástúðlegasta stúlka, og fluggáfuð, það vissu
þeir, og framúrskarandi fríð sýnum.
Enn vöru aðrir, er þóttust fróðari í þessu
efni, meðal þeirra var fiskikaupmaðurinn Ynge
Vold, sem var öllum kunnur þar'um slóðir.
Það vildi svo til að hann var staddur í höf-
uðstaðnum í verslunarerindum; það var raun-
ar mál manna að hin funheita sál spánsku
konunnar hans vermdi hann svo mjög heima
að hann kysi opt að takast ferð á hendur til
þess að fá jafnvægi á lífið. Hann hafði keypt
stærstu stúkuna í leikhúsinu handa sjer og sín-
um gestum, mötunautum hans í gistihúsinu, sem
hann hafi boðið mjer sjer til þess að horfa á
»þennan töfraleik».
Hann var í ágætu skapi, allt þangað til
að hann sá — var það hanni í einni stúk-
unni umkringdur af skipverjum sínum -— nei!
jú reyndar var þar kominn Gunnar Ask. Gunn-
ar Ask, sem fyrir peninga móður sinnar var
orðinn eigandi og skipstjóri á „norsku stjórn-
arskránni", og er hann hjelt beitivind út fjörð-
inn sigldi hann samskipa, „dönsku stjórnar-
skránni", og er Gunnar hafði orðið þess var
að hún vildi verða áundan hans skipi, vatt
hann upp öll segl. Það brakaði og söng í
gömlu stjórnarskránni og að síðustu beitti
hann henni svo mjög upp í vindinn að hann
fjekk eigi beygt af í tæka tíð og sigldi henni
upp á þurt á þeim stað, er enginn hafði bú-
ist við. Hann dvaldi nú í bænum, honum
var nauðugur einn kostur meðan verið var að
lappa uppá „norsku stjórnarskrána". Einn
dag, hitti hann Petru og tók hún honum næsta
vel, og dró það nokkuð úr ógleði hans; hann
gat ekki að sjer gjört að kalla sig mesta þorsk-
höfuðið, sem afhöfðað hafði verið í bænum,
að hann skyldi nokkurn tíma hafa látið sjer
hugkvæmast að hann mundi ná í aðra eins
stúlku og hana Petru.
I dag hafði hann boðið öllum hásetum
sínum á leikhúsið og hafði einsett sjer að veita
þeim milli hvers þáttar.
En hásetarnir, sem allir voru fæddir í
sama bæ og Petra og móðurinni að góðu kunn-
ir, þeir álitu að virðing Petra væri sín virð-
ing og lofuðu hver öðrum að klappa svo að
lýðurinn hefði aldrei heyrt neitt því líkt.
— Niðri í forrýminu sást ofan á þjetta
burstakemda hárið á prófastinum. Hann sat
þar næsta rólegur; hann hafði lagt málefni
hennar í hendur hins máttuga. Hjá honum
sat Signý Ödegaard. Plún var ásamt manni
sínum og Petru nýkominn heim úr utanför;
hamingjan skein út úr andliti hennar og hún
brostihýrt tíl Ödegaards; því að á milli þeirræ
sat gömul kona með fannhvítt hár,_ sem. líkt-.
ist næstum kórónu, er hvelfdist yfir hið mó-
ieita andlit hennar. Hana bar hærra í sæt-
inu cn aðra og var því sýnileg öllum í hús-
inu enda var þess skammt að bíða, að allir
beindu sjónpípum sínum að gömiu konunni,
því að menn kváðu hana vera móður hinnar
ungu leikmeyjar. Það var svo mikil tign á
yfirlitum hinnar öldruðu konu að hún frið-
lýsti dóttur sinni fyrir oddum og örvurn lýðs-
ins. Æskan er jafnan full eftirvæntingar, hún
treystir á frumaflið í sínu eigin eðli, og það,
að-sjá þessa móður, vakti traust manna. Sjálf
sá hún engan, og ekkert; hvað þarna gekk á,
um það skeytti hún ekki; hún vildi að eins
fá að vita hvort menn ljetu dóttur sína njóta
sannmælis eða ekki.
Tíminn leið; pískrið hætti af eptirvænt-
ingunni, er var mikil hjá öllum.
Allt í einu kváðu við eirbumbur, trumb-
ur og lúðrar í senn og fyrsti þáttur heyrðist.
Það var Axel og Valborg eptir Adam Öehl-
enslæger; Petra hafði kosið að »byrja«
með þessu. Hún sat á bak við leiktjaldið og
hlustaði á, en fyrir framan það sátu svo marg-
ir landar hennar, sem húsið tók, og var þeim
öllum órótt vegna hennar, það var sá kvíði
í brjósti þeirra, sem vjer ætíð berum, er vjer
væntum að eitthvað mikið og ágætt opinber-
ist af voru eigin.
Það var rjett eins og hver og einn af
þeimætti að „koma fram“; í slíku augnabliki
verða til margar bænir og sumar þeirra koma
frá hjartanu, sem sjaldan veit annars neitt um
bænirnar.
Fyrsti þáttur var leikinn, hljóðfærin önd-
uðu út eins og í blíðri bjartri sólskinskyrrð.
Hann endaði; hátíðleg þögn fylgdi. Síðan var
leiktjaldið dregið upp.
Biðjið ætíð um
Fineste Skandínavísk Export
Kaffe Surrogat,
ódýrasti og besti kaffibætir.
F. Hjort & Co.
Kjöbenhavn K.
Ágæt Harmonika (18 kr.) með heil-
og halfnótum, iítið brúkuð, er til' sölu með
góðum afslætti, sje borgað út í hönd. Ritstj.
vísar á.
í misgripum var tekinn water-proofs-
kápaí Good-Templarahúsinu á mánudagskvöld-
ið 7. þ. m., en óþekkt kápa þar skilin eptir.
Er viðkomandi vinsaml. beðinn að skila káp-
unni á afgreiðslustofu Isfoldar; hin kápan þar
til sýnis.
Til sölu
er ágætt íbúðarhús með túni og kál-
görðum í verslunarbæ einum á Suð-
urlandi. Verð 1500 krónur. — Gef—
ur af sjer um 300 krónur á ári netto,
fyrir utan ibúð 1 húsinu.
Herbergl
með eldhúsi, geymsluhúsi og kjallararúmi (á
1. lopti) í miðjum bænum eru til leigu frá 14.
maí næstkomandi. Ritstj. vísar á.
Reynið
munntóbak og rjól frá
W, F. Schrams Eftf.
Fæst hjá kaupmönnunum.