Dagskrá - 16.02.1898, Page 1

II, 90.
Reykjavík, miðvikudaginn 16. febrúar.
1898.
Breytingar á landbúnaðinum.
Þegar einhver markaður lokast eða breyt-
ist mjög til hins verra er eðiilegt að framleið-
endur og seljendur á þeim markaði skoði sig
um eftir nýjum leiðum og nýjum varningi, er
komið geti í staðinn.
Fiskimarkaður vor er fastur og áreiðan-
legur að öðru leyti en því, að verðið getur
stigið mjög og fallið með snöggum umskipt-
um, en markaðurinn fyrir lifandi fje getur ekki
lengur talist með.
Það hefur verið bent á það í Dagskrá
fyrst, og síðan í ísafold, með góðum rökum,
hversu afarlangt vjer erum fjarri því að nota
til fulls hinn innlenda markað fyrir afurðir sauð-
fjárins. Hjer er vítt svæði og svo að segja
óunnið fyrir duglega innlenda kaupmenn, er
vil'du kaupa sauðfje á haustin í stórum stýl,
salta niður kjötið eða reykja það og í einu
orði að segja hagnýta sjer allt af kindinni á
besta hátt og síðan selja kjötið, ekki einung-
is í þeim verslunarbæ, er þeir byggju í eða
væru næstir, heldur einnig til hinna ýmsu versl-
unarstaða um allt land er strandbátarnir ganga
til.
A þennan hátt gæti myndast arðsöm og
fjörug verslunaratvinna fyrir fjöldamarga menn
innan lands, og á þennan hátt einan viljum
vjer segja, væri hægt að útrýmaeða að minnsta
kosti takmarka mjög hinn afarskaðlega ofvöxt
í öllum viðskiptum íslendinga við útlönd um
hinar ýmsu korntegundir.
Nú baukar hver í sínu horni við það að
salta eina og eina kind niður, í verslunarbæjum
landsins, og tekst það mjög misjafnlega eins
-og von er til. Það er altítt, að lítt reyndar
húsmæður gera sjer stórtjón með því að þær
kunna eigi rjettilega að fara með kjöt og slátur
af kindunum og auk þess er ómögulegt fyrir
nokkurt einstakt heimili að gjöra slíkt eins full-
komlega eins og þeir sem tækju mörg hundr-
uð fjár til slátrunar og söltunar í því skyni að
versla með það aptur til heimilanna.
Líkt er að segja um skipti sjávarbónd-
ans á sínum varningi til sveitabóndans. Kaup-
menn ættu að kaupa í stórum stýl allt það
sem markaður er fyrir innanlands, lata salta
það, herða eða varðveita á sem allraj. bestan
hatt og selja síðan þeim, sem nú ýmist verða
að leita þessa varnings á víð og dreif í ver-
stöðunum, eða þá kaupa sjer kornmeti fyrir
uppskrúfað verð í þess stað og láta sjávar-
bóndann selja hitt með skaða sínum eða sitja
uppi með það. Allur sá kostnaður, sem spar-
ast við samvinnu í þessari sem öðrum grein-
um, yrði beinlínis þjóðfjelaginu til gróða, ef
innlend stórverslun af þessu tagi kæmist á
þar sem skilyrði hennar eru fyrir hendi, og
auk þess mundi mikill straumur af peningum,
sem nú renna út úr landinu fyrir óhollari og
dýrari fæðu, veitast inn til sjálfra vor og leiða
allt annað gott af sjer um leið, sem pening-
ar geta gjört, ekki einungis hjá verslunarstjett-
inni, heldur einnig í öðrum atvinnugreinum
landsmanna.
Afleiðingar af því að þessi innlendi mark-
aður yrði betur notaður heldur en áður hef-
ur verið gjört, mundu fljótt gera vart við sig
í búnaðinum. Fæði fólksins mundi verða mik-
ið ódýrara og bæði útvegsbændum og sveita-
bændum þar með gjört ljettara fyrir að standa
á móti hinni yfirvofandi hættu af vistarleysi
og lausagangi hinnar vinnandi stjettar.
Ennfremur mundi á mörgum stöðum við
sjóinn fyrst og fremst aukast verðmæti ýmsra
afurða sjávarútvegsins, sem nú er lítið sinnt um
og fleygt í vanhirðu, en jafnframt mundu bænd-
ur fá enn öflugri hvöt til þess að bæta fjár-
kyn sitt og hirða fjeð vel, ef laun slíkrar á-
stundunar gætu strax fengist á innlendum mark-
aði.
Onnur góð bending hefur einnig komið
fram í blöðunum einmitt í sambandi við þá
breyting til hins verra, sem orðið hefur í
markaði lifandi fjár. Þessi bending miðaði í
þá átt, að bændur skyldu snúa sjer fyrir al-
vöru og með góðum samtökum að hestarækt-
inni. Þetta verður ekxi nógsamlega brýnt
fyrir mönnum, og ættu þeir búfræðingar vor-
ir, sem ritfærastir eru og besta þekkingu
hafa, að snúa sjer að því með alúðogkappi
að vekja áhuga hjá bændastjett vorri í þessu
efni.
Einnig að því er snertir markað fyrir
hesta, verðum vjer fyrst og fremst að snúa
oss að því, að fullkomna og nota til fulls
hin innlendu viðskipti, en því miður er sá
andi ríkjandi hjá þjóð vorri mjög um of, að
horfa á útlenda verslun og samgöngur við
útlönd, sem hið fyrsta og sfðasta stig í við-
skiptalífinu.
Agætur reiðhestur, af góðu kyni, vel
uppalinn og riðinn svo að hann geti notið
hæfileika sinna á hverjum gangi sem er, má
heita hreinlega sjaldsjeður gripur hjer í landi
en það má óhætt fullyrða að hægt væri að
selja hjer innanlands á örfáum árum, jafnvel
svo þúsundum skipti af slíkum hestum. Það
sem sparast við það að ciga cinn þoíinn,
hraustan og sterkfjörugan hest ístaðtveggja
eða þriggja hálflatra gutlara, nemur svo
miklu fje, reiðhestsæfina yfir, sem við skulum
gera 8—io ár, að Islendingar mundu ekki
síður en aðrir fljótlega læra að meta gildi
þess. Samgöngum vorum innanlands er enn
og verður víst um langan aldur þannig hag-
að, að vjer getum ekki verið án reiðhests-
ins auk þess sem það er svo samvaxið eðli
voru að hafa skemmtun, af góðum hesti, að
vjer mundum seint leggja klárana niður þó
sá dagur rynni einhvern tíma yfir landið, að
járnbrautatrhugmyndir vorra drauinsjúku sam-
göngu-skarfa yrðuframkvæmdar. Þess vegna
byggir hver sá bóndi á traustum grundvelli
sem ieggur góða stund á hestaræktina, jafn-
vel þó hann ætli sjer alls ekkert annað með
því, heldur en að versla með þá fyrst um
sinn við næstu búa og síðan fjær og fjær
í landinu sjálfu eptir því sem tilboð og eptir-
spurn segja til. En auk þessa má óhætt
fullyrða að það er hægt að erfiða upp mikið
tryggari og arðmeiri markað í útlöndum fyrir
kyngóða íslenska hesta, heldur en nokkurn
tíma fyrir sauðfje, hversu vel sem byr kynni
að blása fyrir það. (Frh.) Búi.
Góðgjörðir
og fátækt í Reykjavík.
Dagskrá hefur hvað eptir annað minnt
menn á það, að hjer er fjöldi fólks, sem líð-
ur neyð í bænum og nálægt honum, sem
verðskuldar aðra betri hjálp heldur en hjálp
sveitarinnar, og sem margir bæjarbúar mundu
glaðir gefa fje til bjargar, ef hjer væri nokk-
ur fjelagsskapur stofnaður í því skyni að
bæta úr neyð fátækra sjúkiinga og atvinnu-
lausra manna.
Er það ekki hrópleg synd að láta
menn liggja aðstoðarlausa og að fram komna
af næringarskorti svo að segja bæ við bæ
fátækustu þorpunum hjer, á'n þess gjörð sje
tilraun til þess að láta góðvilja eistakra manna
geta notið sín í þa átt, að styrkja bræður
vora og systur í stríðinu á móti örbyrgðinni ?
Hjer í bænum er ekkert góðgjdrðafje-
lag, sem verðskuldar það nafn.
Thorvaldsensdömurnar eru ekki vel hæfar
til þess að bæta úr þörf vorri á slíkum fjel-
agsskap. Basarar og því um líkt, sem
eyðir jafnmiklu fje frá bæjarmönnum eins og
eptir verður til þess að miðla hinum bág-
stöddu — ætti alls ekki að eiga sjer stað,
þegar ræða er um hjálp til fátæklinga. —
Gjafirnar eiga að koma beina leið í gegnum
hendur fjelagsins frá gefanda til þiggjanda,
svo að sem minnstur kostnaður leggist á.
En að því slepptu að meðlimir Thorvald-
sensfjelagsins hafa betri tök á því heldur en
almenningur, að halda basara eða jafnvel
sjónleiki, sjest ekki betur en að þetta vel-
viljaða dömuíjelag sje nauða úrræðalaust og
óframtakssamt um það, að líkna aumingjun-
um, sem ganga hjer fölir af sulti og klæð-
leysi um göturnar, en eru of stoitir til þess
að leita á náðir sveitarinnar.
Jeg heyrði einu sinni hefðarkonu eina
hjer í bænum segja eitthvað á þá leið: „að
hjer þyrfti enginn að svelta, því menn gætu
leitað fátækrastjórnarinnar". En sú hugsun
sem felst í þessum orðum er ein hin kær-
leikslausasta, jeg vil næstum segja ódreng-
legasta, sem maður getur hugsað. — Eð-j á
að níða sjalfsþóttann og dugnaðinn úr þeim
sem er fatækur, ef hann verður undir í' bar-
áttunni og vantar daglegt brauð fyrir sig og
sína ? Eiga þeir sem hafa alls nægtir að
róa sig í svefn í hægindastólum fyrir fram-
an ofnana og bæla niður hjá sjálfum sjer
hvötina tll þess að hjálpa öðrum — að eins
með því, að varpa áhyggjum sínum á fá-
tækrastjórnina ?
Getur kvennfjelagið íslenska ekkert gert
í þessa att — út því að systrafjelag þeirra
Thorvaldsens-klubburinn er svo aðgerða lítið?
Hvorugt þetta fjelag hefur hreyft sig til
þess að stuðla að því að korna hjer upp hæli
fyrir fátæka ferðamenn, þar sem þeir gætu
fengið fæði og húsaskjól fyrir hæfilegt verð —
og þó hafa menn dáið hjer á götum bæjar-
ins af kulda og vosbúð vegna þess að slíkt
gistihús er ekki til — í einu orði: ekkert til
hjer nema fylliholur og dýr hotelherbergi að
leita til fyrir ferðamenn. — Og ef þessi fje-
lög hreifa sig nú heldur ekki til þess að rjetta
hjálparhönd þeim sem líða nauð hjeríReykjavík,
þá skal það þó að minnsta kosti ekki verða þakk-
að því, að fjelögin hafi ekki verið minnt
á skyldu sína.
Hver kona eða karl sem vill sannfærast
um að orð mín eru sönn — að hjer er hjálp-
arþörf — getur komið með mjer í hús hjer
í Vík þar sem fólkið liggur dauðveikt, skjálf-
andi af kulda í óhreinum, ónógum rúmfatnaði
og þar sem beinlínis er hœtta búin lífi
manna, sakir langvarandi hunrurs.
Þíð sem eruð efnaðir og getið gefið skerf
til fátæklinganna án þess að það skerði vel-
líðan ykkar, eruð minntir á að gjöra skyldu
ykkar strax. Eða hafið þið brjóst í ykkur til
þess að láta tímann líða án þess að gjöra
eitthvað fyrir þá sem svelta hjer dag eptir dag.
Jeg er ekki ríkur, en sje mjer sagt hvert
jeg á að snúa mjer með minn skerf, skal jeg
strax gefa io krónur.
Þær liggja í borðskúffunni minni og bíða.
Fr.