Dagskrá - 13.07.1898, Blaðsíða 4

4
Með þesum skilningi nálægjumst vjer hinar
miklu gátur lífsins á nýjan hátt. Vjer munum
ekki hefja nein heimspekisleg lieilabrot um eðli
guðdómsins, heidur reyna að rannsaka þau lög,
sem sett eru lífi voru og breytni. Og með athug-
unum vorum munum vjer finna »mátt sem vinnur
fyrir rjettlætið«, eins og Matthew Arnold komst
að orði. Það er þessi máttur, sem leggur guðs-
hugmyndinni grundvöllinn. Og vjer munum
smátt og smátt sjá þetta koma skýrara og örugg-
ara í Ijós í öliu því, er vjer sjáum og þekkjum,
— - á sama hátt og eðlislræðingurinn sjer afl, tíma
og rúm koma fram í hverju einu, sem tilveruskil-
yrði alls.
Yfir höfuð munum vjer láta oss nægja nokk-
urn hluta hinna miklu sanninda- og allar þær ó-
ráðandi gátur, sem hvervetna verða fyrir oss,
munu ekki rugla oss, heldur aðeins efla vissu
vora um takmarkaleysi og dulareðli lífsins og al-
heimsins. Vjer munum verða þeirrar skoðunar,
að síðasta orð hins djúpsæasta vitrings og hinnar
háfleygustu visku, verður það, sem kristnin kenn-
ir: — að hvað sem almættið er i sjálfu sjer og
gagnvart oss, þá verður það best skýrt með nafn-
inu: „vald rjettlætisins", eins og spámennirnir og
fagnaðarboðskapurinn tala um. Þúsundir ruglandi
gátna svífa kringum slíka hugsun; vjer getum
alls ekki gert oss grein fyrir henni til hlýtar, en
hún er þó alveg nauðsynleg og óflýjanleg, eins
og trú eðhsfræðingsins á eitthvað hliðstætt hug-
tæki hans: „afl“.
Og vjer látum hina einu, ljósu og glöggu hugs-
un falla sem ljósgeisla fram undan oss í gegn-
um myrkur lífsins og leyndardómanna. V.
Mútublaðið.
Hr.Jón Olafsson þarf ætíð að minnast á það
við og við á hvern hátt hann hefur komist inn í
nýju öldina svo langt um fyr en aðrir, sem bíða
eptir því, að hún verði skrifuð inn í almanakið.
— Sje honum gleymt oflengi í senn — þágleym-
ir hann því llka hver hann er og hvar hann
stendur. —
En það má ekki fyrirgefa honumþá gleymsku.
Hann verður að fá að finna það, ef hann fer yfir
þau mörk, sem honum hafa verið sett ósjálfrátt,
eins og með þegjandi samkomulagi allra sem
vita af honum og blaðinu hans. — Og það mun
Dagskrá reyna að annast hjer eptir, að hann haldi
sjer, sem maður segir, á »mottunni«, nokkuð betur
en áður. —
Honum var nokkur vorkun að vísu,
þó það fyrndist fyrir honum hve mikillar varúðar
liann verður að gæta meðal þeirra, sem hafaverið
nauðugirlátnirkosta mútublaðið — um þær mundir,
sem hann var að gjöra sínar víðfrægu „uppgöt-
vanir", er Dagskrá leiddi á sínum tíma í svo skýrt
ljós fyrir hans hönd. Hvernig átti maðurinn t. a. m.
að muna eptir því, undir hverjum veðurmerkjum
síðari (og síðasta) öldin hans rann upp, — rjett á
meðan hann var að láta Koch bólusetja hnýsuna?
Sú uppgötvun var 'hans eign, en ekki Kochs, og
hefdi »Marsvin« verið sama sem hnýsa, þá hefði
Jón orðið heimsfrægur — í rauninni miklu fræg-
ari en Koch — sem bara vildi alltaf halda sjer
á landjörðinni með allar bólusetningar — í stað
þess að ganga í vatnið til þeirra starfa, ásamt
með hinum „hugðnæma,, hertoga frá gulllandinu.
Sömuleiðis var það afsakanlegt þó sjálfsþekk-
ing þessa ötula uppgötvara dofnaði nokkuð um
það leyti, sem hann var að finna hinn fyrsta stál-
gjörðarmann heimsins. Hr J. áleit að hann hefði
heitið Bessemer og er Jón einn um þá uppgöt-
vun eins og með hina, um hnýsuna. — Ymsar
aðrar fundningar Jóns trufluðu hann einnig eðli-
lega á sinni tíð, svo sem nýjungin um fyrir-
komulagið á sambandi Austurríkis og Ungverja-
lands, hin áður óþekkta vitneskja sem hann Ijet
í tje farþeganum, víðförla, um »úrið og kompás-
inn« o. s. frv. — (A orðinu „farþega" hefur Jón
einnigfundið upp nýja ritan. Hann skrifar jafnan
„farþeg*á“, og„ farþeg/um“. Enn eitt nýtt í við-
bót við hnýsuna og B essemer). — Einnig þóttust
menn verða þess varir að hann þyldi illa að ræða
um hafragrautinn, hvernig — honum (o: sjálfum
inum óumræðilega) þætti haframjöl best matreitt.
Menn sögðu að grauturinn hefði stfgið Jóni til heilans
um það leiti, svo að hann hefði naumast getað
heitið »hrár eða soðinn« í neinu máli. o. s. frv.
En nú er farið að verða minna um þessar
nýju fundningar Jóns — sem eðlilegt er, þar sem
hann svo að segja hefur uppgötvað alla veröld-
ina fyrstur manna — og á því næstum ekkert
eptir að finna. Og ýms önnur smápatent, sem
hann hefur verið að veita sjálfum sjer öðruhvoru
geta naumast rjettlætt það að hann gleymi svo
algerlega að halda sjer í skefjum — að menn
neyðist til þess að gjöra hann ómögulegan.
— Undir þessa smærri ávexti af hugviti og
fróðleik Jóns verða að teljast „staðgengillinn"
hans, „rótneminn,“»sæsíminn«,„sjálfkan« og »hugð-
næmin« o. fl. o. fl. af þessum makalausu ný-
gervingum sem hann kvað ætla að láta næsta al-
þingi borga sjer hundrað króna mánaðarkaup
fyrir á næsta fjárhagstímabili. Þar til má einnig
telja hina nýju hugmynd hans, að selja nú ræfils'
rjettritunina sína fyrir voninanm lítilsháttar„styrk"til
þess að gefa út nýtt stafrófskver með „samkomulags-
rangritun«. — Af kveri þessu kvað hann að sönnu
þegar hafa samið titilblaðið og er það mikið verk
og verður naumast fullborgað — ofan á alla hina
óviðjafnanlegu ritmennt, sem það opinbera hefur
fengið í „NýjuJÖldinni" fyrir 1200 króna meðlagið.
En samt sem áður — væri ekki betra að láta
sjerdálítið skaplegarsvonafram að „Aldamótunum"?
Því Jón má vita það vel, að þau hálmstrá,
sem hann hangir nú á hjer á landi þola ekki að
hann sprikli mikið. — Það er alkunnugt og sann-
reynt, að hver sem ekki losar sig frá honum í
tima hreppir af honum vansa og ólán, — svo
hefur það verið hingað til og svo mun það reyn-
ast enn, ekki sfður nú, þegar hann ber sig,
hugsunarhátt sinn og atvinnuveg til sýnis með
meiri óskammfeiJni og frekju en nokkru sinni áð-
ur. Og ýmsir hafa skilið sig frá honum í tíma^
það ætti hann að muna. — því skyldi hann þá treysta
því svo um of að hann verði nú látinn skrifa og
lifa einnigyfirlagsmenn sínaog fjelaga það hrun,sem
jafnan merkir öll vegamót á æfiferli hans eins og
rústir af föllnum vörðum?
— Aptur á móti hefur enginn neitt við það
að athuga þó hann þreyti kappleik við sjálfan
sig í »Nýju Öldinní« með því að skrifa sjálfum
sjer hol og gort á hvert reypi og svara svo apt-
ur sjálfur brjefum sínum með hinni alkunnu, laun-
drjúgu hógværð og gjöri fremur lítið úr því að
hann verðskuldi nú þetta. — £n hann muni
reyna! . .
Og enginn hefur heldur neitt á móti því, að
hann prenti auglýsingar um það í N. 0. að hann
sjálfur, — ritstjóri blaðsins — sje »talsvert lasinn aí
kvefi«”o. s. frv. Sllkt er að eins til þess, að rót-
festa enn meir á honum það almanna álit, sem hann
hefurjum langan aldur sannlega verðskuldað, —
nfnl. að hann sje stór-hlægilegur, ósmekkvís ot-
gortari og nagli.
Undrakrossinn,
Utdráttur af „Laufskálahátíðin" eptir Fritz Werner.
.... Þegar Eifik hafði lokið frásögu
sinn’ tók hinn ríki verksmiðjueigandi Fried-
lænder til máls: Herrar mínir, jeg finn það
skyldu mína að stuðla til þess að sannleikur-
inn sje viðurkenndur; því jeg hef líka tekið
eptir hinum undursamlegu áhrifum Voltakross-
ins. Þjer vitið allir hværnig jeg í mörg ár
þjáðist af taugaveiklun og brúkaði meðul, tók
böð og leitaði margskonar lækninga, en allt
árangurslaust. Svo var mjer ráðlagt að bera
Voltakrossinn og — jeg var frelsaður og
heilbrigður. En þetta urðu ekki einu afleið-
ingarnar. Jeg keypti nefnil. fleiri Voltakrossa
til þess að reyna verkanir hans á ýmsa menn
sem jeg hafði saman við að sælda. Jeg gaf
mínum gamla dyraverði einn krossinn og
hafði hann alla þá tíð, sem jeg hafði þekkt
hann, þjáðst mikið af gigtveiki. Eptir fáa
daga sagði hann mjer, frá sjer numinn
gleði, að sársaukarnir væru horfnir. Annan
kross gaf jeg einum af skrifurum mínum, sem
var mjög blóðlítill og áður en 14 dagar voru
liðnir var hann alveg heilbrigður. Svo vann
ung stúlka í verksmiðju minni, sem þjáðist
mjög af bleiksótt og tauguveiklun. Jeg kenndi
í brjósti urn vesalings stúlkuna, sem var að
vinna fyrir gamalli móður sinni, gaf henni
þessvegna Voltakrossinn og hafði hún tæp-
lega borið hann 6 vikur áður en hún varð
alveg frísk, og þannig hef jeg næstliðið á
útbýtt ekki minna en 30 Voltakrossum ti
skrifstofu- og verksmiðju- fólks míns og he-
haft mikla ánægju af því. Það er sannnefnd-
ur töfrasproti fyrir alla sem þjást og enga
hjálp hafa getað fundið.
Hver ekta kross á að vera stimplaður á
öskjunum. Kejserlig kgl. Patent ella ónýt
eptirlíking.
Voltakross professor Heskiers
kostar 1 kr. 50 au. hver og fæst á eptir-
fylgjandi stöðum;
í Reykjavík hjá hr. kaupm. Birni Kristjánssyni
— — — — Gunn. Einarssyni.
Á Dýrafirði — — — N. Chr. Gram.
Á ísafirði hjá hr. kaupm.
- Skagastr.--------—
- Eyjafirði — — —
- Húsavík —
- Raufarhöfn —
- Seyðisfirði —
- Reyðarfirði----
- Eskifirði — -
Einkaútsölu
fyrir
Skúla Thorodc
F. H. Bernds
Gránufjelagim
Sigfúsi Jónss)
Sigv. Þorsteii
J. A. Jakobss
Sveini Einars
C. Wathne
S. Stefánssyn
Gránufjelagim.
Fr. Wathne
Fr. Möller.
ísland og Fæn
hefur stórkaupmaður Jakob Gunnl'ó
sfsson,
Adelersgade 4 Kjöbenhavn K.
Eg undirskrifuð hef í mörg árverið
af taugaveiklun, og hef þjáðstbæði á sá
líkama. Eptir margar árangurslausar la
tilraunir, reyndi eg fyrir 2 árum „Kína
elixír" frá hr. Waldemar Peterseníl
erikshavn, og þá er eg hafði neytt úr
um flöskum varð eg undir eins miklu \
ari. En þá hafði eg ekki föng á að k
meira.
Nú er sjúkleikinn aptur að ágerast,
má sjá af því, að batinn var hinuni á
bitter að þakka.
Litlu Háeyri.
Guðrún Símonardóttir.
Kína-lífs-elixírinn fæst hjá flestum
mönnum á Islandi.
Til þess að vera viss um, að fá hinn
Kína-lífs-elixír, eru kaupendur beðnir að lita
eptir því, að —-þ— standi á flöskunum í £
lakki, og eins eptir hinu skrásetta vörume
flöskumiðanum: Kínverji með glas í hendi, i
nafnið Valdemar Petersen, Frederikshavn,
mark.
Fineste Skandinavisk Export
Kaffe Surri
F. Hjoi’tlu & Co.
Kjöbenhavn K.
Bindindismannadrykkurinn
,Chika‘,
er ljúffengur og fínn svaladrykkur. »C1
er ekki meðal þeirra drykkja sem meðli
stórstúku Danmerkur af N. I. O. G. '
bannað að drekka.
Martin Jensen, Kjöbenhavn.
Umboðsmaður fyrir Island: F. Hjorth &
Fineste Skandinavisk Export
Kaffe Sorn
F. Hjort & Co.
Kjöbenhavn K.
Abyrgðarmaður: Einar Benediktsso
Prentsmiðja Dagskrár.
2
„Þú hlýtur að geta sagt mjer, Harold, hvernig barnið hefur meiðst".
„Jeg get það ekki — jeg þoli ekki að sjá hann. Hann hefur naumast
hreift sig eða opnað augun síðan hann datt. Jeg held að það sje eitthvað í heil-
anum eða mænunni í honum. — O, guð minn góður hjálpi okkur — hann deyr
jeg er viss um að hann deyr. Kitty segir" —
„Já, hvað segir hún?"
Jeg get ekki sagt þjer það. — Jeg er alveg frá mjer“. sagði hann og reisti
sig upp úr stólnum. „Heldurðu ekki að við ættum að fara strax af stað“.
„Jeg hef beðið ökumann um að koma hingað" svaraði jeg og jeg, hefsent
þjóninn minn til þess að vita hvort dr. Parsons er heima, því það væri auðvitað
niikið heppilegra ef hann gæti orðið okkur samferða. Og svo verður þú að fá
þjer glas af víni".
»Jeg gæti ekki komið því niður«, blessaður vertu ekki að bjóða mjer neitt.
Ef vagninn er kominn ættlum við að aka til brautarstöðvanna. Jeg vildi ekki
missa af þessari lest fyrir allan heiminn.
„Jeg skal sjá um að þú missir ekki af henni veslings Hal. Sko, þarna heyr-
um við vagninn koma að dyrunum. Ef þjer líður þá vitund betur, getur þú farið
inn í vagninn. Jeg vcrð að taka með mjer og láta niður ýms verkfæri — og svo
skal jeg innan augnabliks verða til að fara af stað með þjer.„
Hal reikaði út í gegnum herbergið og fordyrið, líkastur því sem hann
væri úrvinda aí svefni eða hálfblindur. Jeg flýtti mjer allt hvað jeg gat, fyllti
verkfæratösku mína tók með mjer eina flösku af sherry og aðra af cognaki og var
rjett að stíga út úr dyrunum þegar einhver kom með brjef til mín og rjetti það
að mjer.
— Jeg gladdist innilega og það ljetti af mjer þungri áhyggju. — Jeg
hafði tryggt mjer aðstoð og hjálp þess manns er jeg áleit þá bestan allra hand-
lækna. Hann skrifaði svo: »Jeg kem til Kings Cross 6,30 til þess að ná í norð-
urlestina. J. Parsom. — „Til Kings Cross svo fljótt sem þú getur" kallaði jeg til
ökumannsins. Hesturinn hljóp á harða ferð og jeg sneri mjer að Iial, gamla vini
mínum, í vagninum.
„Blessaður huggaðu þig nú svolítið, Hal. Parsons kemur með okkur norð-
ur og besta læknishönd sem til er í heimi verður nú til taks að hjálpa drengnum
þínum". —
Stanhope svaraði ekki. Jeg efast um að hann hafi heyrt til mín. Alla
Jeiðina að heiman frá mjer til Kings Cross sat hann álútur í vagninum og tautaði
3
í hálfum hljóðum — rjett svo að jeg gat heyrt það“. —- Við verðum of seinir. Þessi
ur er víst bógsiga eða sligaður. — Guð hjálpi okkur — við verðum of seinir
of seinir".
„Nei“ sagði jeg. Þarna er klukka beint fyrir framan þig á kirkjuturnii
Gáðu á hana sjálfur. Sjerðu ekki að klukkuna vantar enn tíu mínútur í hálf :
— Stanhope leit upp og jeg tók eptir því að hvftan í augunum var öll blóðhl
in og að þau voru hvöss og villt eins og í hálfóðum manni. — „Hamingjan h
mjer" hugsaði jeg með sjálfum mjer. — Ef drengurinn deyr þá verður Hal 1
til vitlaus. „
Nokkrum mínútum síðar komum við inn á brautarstöðina. Hal
undir eins í handlegginn á mjer og dró mig þangað sem farseðlarnir voru sc
Hann hafði sjálfur seðil sem giiti fram og aptur — og þegar hann hafði k
miða handa mjer — þaut hann af stað með mig eins og sending áleiðis til v
anna. — „Þú gleymir því að taka peninga til brka sagði jeg. „Fari þeir í
andi:“ svaraði hann og kippti í mig. — Jeg nam staðar eitt augnablik svo slei
mig af honum og náði í það sem gefa átti aftur af tíu punda seðli — svo ur
við samferða. — Mjer ljetti enn um hjartaræturnar er jeg sá Parsons standa
fyrir framan ckkur á brautarstöðinni.
„Nú, nú, Stanhope" sagði jeg eins bistur og jeg gat „reyndu nú að
þig dálítið saman. Það er til einskis gagns að vera svona flatur". —
„Jeg get ekki að því gert Guyt — gamli vinur minn. Ef þú hefðir
hana Kitty". — „Jeg get vel skilið í því að þú finnir til,
reyndu nú að vera rólegur vegna Kittys og dreiigsins. En h
okkur nú tala um Parsons. — Hann stendur þarna rjett hjá okkur
ferðatöskuna í hendinni. Láttu hann sjá að þú hafir hug til þess að taka á
hverju sem að höndum ber.
Þessi orð mín höfðu góð áhrif. Hal varð kyrrari og tók betur eptir
sem fór fram í kringum hann og sú óraskanlega ró sem var yfir Parsons og ö
hreiftngum hans og orðum verkaði einnig á taugar hans til þess betra. Li
var að fara. Við settumst inn í vagninn og jeg gaf einum þjóninum þjórfje
þess að láta okkur vera eina og nokkrum mínútum seinna vorum við á hraðri
norður eptir. Við komum til Charterpools milli tíu og ellefu um kvöldið. Lok
vagn hafði verið sendur í veg fyrir okkur og svo ókum við allt hvað við gátum til búst
Stanhopes. Þetta var nokkuð löng leið og allt upp á móti, en nú var Stanf
miklu rólegri. Hann sat þögull í einu horninu á vagninum og sneri bakinr