Dagskrá - 19.11.1898, Blaðsíða 1

Dagskrá kemur út á hverj-
um laugardegi, kostar 3,75
(erlendis 5 kr.), gjalddagi 1.
október.
Afgreiðsla og skrifstofa er
Tjarnargötu 1, opin hvern
virkan dag kl. n—12 og
4—S síðd.
III. M 18.
Reykjavík, laugardaginn 19. nóvember.
1898,
Til minnls.
Bœjarstjórnai-fundir i. og 3. Fmtd. i mán.,
kl. 5 síðd.
Fátœkranefndar-fundir 2. og 4. Fmtd. ímán.,
kl. s síðd.
Forngrifasafnid opið Mvkd. og Ld. kl. 11—
12 árdegis.
Landsbankinn opinn dagl. kl. n árdegis til
2 síðdegis. — Bankastjóri við kl. n1/*—
i'/a. — Annar gæzlustjóri við kl. 12—1.
Landsbókasafnid: Lestrarsalur ’opinn dagl. kl.
12—2 síðd. á Mánud. Mvkd. og Ld. til kl.
3 síðd. — Útlán sömu daga.
Náttúrugrifasafnid (í Glasgow) opið á sunnu-
dögum kl. 2—3 síðd.
Söfnunarsjóóurinn opinn í barnaskólanum
gamla kl. 5—6 síðdegis 1, Mánud. í hv.
mánuði.
Ókeypis lœkningÁ sjúkrahúsinu á þriöjud. og
föstud. ld. 11—1
Ókeypis tannlœkning hjá tannlækni V.Berii-
höft. — Hótel Alexandra 1. og 3. mánud. í
hverjum mánuði.
Fastir fundir i Good-Templarhúsinu.
»////«« Mánud. kl, 8 síðd.
»Verðandh Þriðjud. - —
fiBifröst« Miðv.d. - —
»Emingin«. Fimtudag - —
Barnastúkan Sunnud. kl. g/2 síðd.
Bindmdisfélag ísl. kvenna; 1. föstudag
hvers mánaðar kl. 8x/2 síðd.
Barnaguðspjónusta hvern s.dag kl. 10 árd.
David 0stlund\ Sunnud. kl. 6V4 síðd. í leik-
húsi V. Ó. Breiðfjörðs og miðvikud. kl.8. síðd.
á sama stað.
Fastír fundir í Framfarafélagshúsinu.
Fundir Framfarafélagsins á hverjumsunnu-
degi. kl. 4 síðd.
Ú tlönd.
Eins og Dagskrá hefir áður skýrt
frá, horfði til ófriðar milli Englendinga
og Frakka suður í Afríku og þótti þá
óvíst hvorir bera myndu hærra hlut.
Nú hafa nýlega borist þær fréttir,
í enskum blöðum, að Frakkastjórn hafi
kallað Marchand major heim aftur, lík-
lega fyrir hræðslusakir; en kynlegt er
það, að stjórnin lætur sem hún viti ekk-
ert um það, hverjar séu orsakir þessara
skyndilegu umskifta.
Þrátt fyrir þetta halda Englending-
ar hvervetna áfram herbúnaði og þyk-
ir það allgrunsamlegt. Er þess getið
til að jieir muni nú ætla að reyna
krafta sína og ná undir sín yfirráðum í
Nílárdalnum og Suezskurðinum, og þykir
tvísýnt að stórveldin dugi þar til mót-
stöðu, ef Bretar taka sig til.
Vilhjálmur Þýzkalandskeisari, sem
var á ferð á Egyftalandi, eins og skýrt
var frá í sfðasta blaði, er nú snúinn
heim aftur. Mun honum þykja væn-
legra að vera heima, ef eitthvað kann
að gjörast sögulegt.
Ráðaneytisskifti urðu nýlega á
Frakklandi, og átti það nýja að taka
við 1. nóv. Þar er Delcasse utanrík-
isráðherra, og er það ekki vænlegt til
samkomulags við Breta, því hann er ó-
vinur þeirra mikill.
Friðarsamningarnir milli Spánverja
og Bandamanna ganga seint og hægt.
31. októberl ögðu' fulltrúar Bandamanna
það til, að Spánverjar fengju þeim í
hendur öll yfirráð yfir Filippseyjunum,
gegn því, að þeir borgi Spánverjum alt
það, er þeir hafi k'ostað til á eyj-
unum til friðsamlegra framfara. Full-
trúar Spánar þóttust ekki einfærir um
að svara þessu og kváðust verða að
leita um það álits stjórnarinnar heima
á Spáni. Svar frá henni var ekki kom-
ið, þegar síðast fréttist.
Athugas. við bréfkaflana á 3. síðu.
Bréfið úr Blönduhlíð er frjálslegt
og skynsamlega ritað. Þar sést það
glögt, að menn hafa tilfinning fyrir því,
hvað rétt er og satt, án þess að gildi
þess sé mælt eftir aldri þess, sem það
er eftir. Það eru ekki allir með því
marki brendir, sem betut fer, að geta
ekki viðurkent nokkurt orð sem rétt,
nema það sé annaðhvort talað af ein-
hverjum gömlum öldungi, þótt hann, ef
til vill, hafi lítið eða ekkert til síns á-
gætis nema árafjöldann, eða einhverjum
maurapúka, þar sem virðing er í
raun réttri borin fyrir peningum en ekki
persónunni. „ Það er sannleikurinn hans Þor-
steins Erlingssonar c: jafnréttið, semleiðir
menn upp á hæðina, fyrir ofan dallæð-
una og þokusúginn", segir bréfritinn og
það er fallega sagt. Þegar hver fær að
njóta þeirra krafta, sem hann á, andlegra
og líkamlegra, hvort sem hann er ungur
eða gamall, ríkur eða fátækur, karl eða
kona, þá verður heimurinn betur stadd-
ur. Það er óútmálanlega viðbjóðslegt
að sjá afgamla sauðarhausa með gylt-
um hornum líta fyrirlitningaraugum með
drambi og sjálfsþótta á alla þá, sem eru
annaðhvort yngri eða umkomuminni
að einhverju leyti, þótt þeir í raun
réttri taki þeim fram að öllu því, sem
nokkuð er í varið.
»Jafnrétti!« er það heróp, sem inn-
an skamms kveður við um heim allan;
og það verður kallað svo hátt á end-
anum að allir hljóta að heyra. —
Þá er að minnast á bréfið úr Borg-
arfirði. Þar er illa látið af líðan lands-
manna og hefir það við mikil rök að
styðjast, en bréfritinn gjörir sig ekki
sekan í því að kenna um landinu, eins
og mörgum öðrum er hætt við; hann
kennir það þjóðinni sjálfri.
í bréfinu kemur fram stefna, sem
mun vera alveg ný og er alllíklegt að
hún veki nokkur mótmæli hjá ýmsum.
Höf. vill láta leggja rækt við sjávarút-
veginn eingóngu fyrst um sinn, hugsa
lítið um landbúnaðinn á meðan vér sé-
um að auðgast af sjónum. Hvort þess-
ari stefnu megi telja meira til hróss eða
lasts, skal ekkert sagt um að þessu sinni,
en bréfritinn er hygginn maður og hugs-
andi og hefir þar að auki gott vit á
búskap, hann hefir verið um mörg ár
útvegsbóndi við sjó og er nú efnaður
og dugandi sveitabóndi. Hann hefir
reynt hvorttveggja og borið það sam-
an og væri því vel vert að orðum hans
væri gaumur gefinn. Engum mun bland-
ast hugur um það að æskilegt væri
að geta sjálfir notað fiskinn í stað
þess að láta hann allan lenda í útlend-
um ránsklóm, en hvort vænlegt þykir
að fara eins langt í þá átt og höf. fer
fram á, þar geta skoðanir manna ver-
ið' skiftar um.
Farðu varlega.
Eg hét því í síðasta blaði „Dag-
skrár", að senda Jóni Ólafssyni verðuga
kveðju áður en langt liði. Ekki afþví
að ég álíti að hann, með öllum sínum
vilja. gæti hnekt að nokkru heiðri mín-
um né „Dagskrár"; fyrst og fremst af
því, að næsta fáir lesa blað hans og í
öðru lagi af því, að hann er sjálfur eins
og hann er. En ástæðan til þess, að
ég varpa á hann nokkrum orðum. er
sú, að ég hefi altaf haft þá skoðun, og
hefi hana enn, að ekki sé rétt að láta
nokkrum manni haldast uppi með jafn
ósvífnar skammir og hann ritar, án
þess að húðstrýkja hann að makleg-
leikum. Eg hélt að honum mættuvera
minnisstæðar viðtökurnar, sem hann
fékk í fyrra, þegar hann réðst á mig
óþektan og óverðskuldað að öllu leyti,
skákandi í því skjólinu, að ég væri
ungur og áræðislítill og myndi veigra
mér við að svara öðrum eins manni og
hann þóttist vera, en þótt þá sljákkaði
í honum um stund, þá rís hann smám-
saman upp aftur; en því skal ég lofa
og það skal ég efna, að á meðan ég
get valdið penna eða opnað munninn,
þá skal ég ekki láta slíka pilta fara
erindisleysu, ef þeir leita á mig að fyrra-
bragði, hvort sem ég hefi sjálfur yfir
blaði að ráða eða ekki.
Það er meira en lítil vonzka, sem
hlaupið hefir í Jón þegar hannlas miðl
unargreinina í „Dagskrá" eftir J. B. Fyrst
byrjar hann á því að skrifa svívirðilegustu
skammir um þau blöð, sem ljái sig til
þess að „afvegaleiða lýðinn" og gefur í
skyn að „Dagskrá" sé eitt þeirra, af
því að hún hafi leyft J. B. rúm fyrir
grein, sem var á móti miðluninni og
Jóni Ólafssyni, eða stefnu hans í stjórn-
arskrármálinu — ef hún annars er nokk-
ur. —
Hann vill Iáta brennimerkja þessi
blöð, og ég man ekki hvað meira, og
byrjar sjálfur að brennimerkja N. Óld-
ina, eða réttara sagt ritstjóra hennar,
með því marki, sem öll hans blöð hafa
haft og allir þekkja. Þá þykir mér nú
vera farið að sneyðast um frjálslyndið
þegar ekki má taka upp greinar með
öðrum skoðunum en einhverjir gamlir
fiautaþyrlar halda fram, fyrir aðra.
Þráttfyir öllþau rótaryrði, allaþá ósvífni
og ósannindi, sem borin eru á höf. miðl-
unargreinarinnar, í N. Öldinni, myndu
fleiri atkvæði verða fyrir því að hann
sé heiðvirður maður, en átjánblaðarit-
stjórinn, ef leitað væri álits þjóðarinnar.
Þótt hann (J. B.) sé nefndur bæði
óráðvandur og vitfirringur, þá munu flestir
er til þekkja, vita það og vitna, að
hann er hvorugt.
Það er náttúrlegt að menn geti
orðið harðorðir í þeirra garð, er að fyrra-
bragði ráðast á þá persónulega eins
og Jón Ólafsson hefir svo oft gjört; en
að stökkva svona heimskulega upp á
nef sér út af pólitískri grein, sem ckki
snertir nokkra persónu sérstaklega, þar
þarf meira en meðal fólsku til. En það
fer eins með þetta fyrir Jóni og fyrir
þeim, sem sigar iila vöndum hundi á
fé, hann hleypur í húsbónda sinn og
glepsar í hann í stað þess að hlaupa f
féð. Þessi andlegi hundur, sem Jón
sigar á marga sér betri menn, glepsar
oftast í hann sjálfan og svo er nú.
Efjónhefði haft einhverjar skyn samleg-
ar ástæður á móti greininni, þá hefði hann
að líkindum komið með þær, í stað þess
að rótast svona um, en á þeirri stefnu
sem hann tók þar, sést bezt, hversu
veikum röftum hann hefir að refta.
Ef tekin væri í gegn pólitík Jóns
Ólafssonar frá því fyrst hann fór að
sletta sér fram í það mál, þá myndi
það koma glögglega í ljós, hvílíkur póli-
tiskur vindhani hann hefir verið, ogget-
ur verið, að þetta verði gert áður en
langt líður. Það þykir Jóni óviður-
kvæmilegt, að nemendur í lærðaskólan-
um gjöri athugasemdir við nokkuð það,
er þeim finst fara aflaga hjá þeim,
sem yfir þeim eiga að ráða. Hann
hefir sjálfsagt gleymt ritstjóra „Baldurs"
og „Gönguhrólfs. Hann man líklega
ekki eftir grein, er nefnist „Prestaskóla-
húsið" og annari, sem nefnist „Lands-
höfðingjahneykslið" o. s. frv.
Hann man það víst ekki, að það
var unglingur, sem ritaði þessar grein-
ar um þá, sem honum voru æðri, Það
lítur annarsút fyrir, að Jón sé einnþeirra
manna, sem vill hafa einkaleyfi til þess
að mega athuga sjálfur alla skapaða
hluti milli himins og jarðar, en ekki
leyfa nokkrum öðrum að tala eða rita
nokkurt orð. Og þetta er frelsispostul-
inn gamli! Hann hefir glamrað meir
um pólitík en flestir aðrir, og þó þyk-
ir honum það óhæfa, að blöðin skuli
taka pólitískar greinar, ef þær falla
ekki saman við hans ímynduðu skoð-
anir. Hann byrjaði yngri en flestir
aðrir, eða jafnvel nokkur annar að senda
óvægar og jafnvel strákslegar klausur
um ýmsa merka menn út um land alt
og hefir haldið því áfram alt til þessa
dags, þegar hann hefir þorað, og þó
viðurkennir hann ekki rétt annara yngri
raanna, til þess að lýsa rétt og óhlut-
drægt skoðunum sínum, Hann, sem
komst aldrei mörgum stigum hærra en
það, að verða busi í lærðaskólanum og
sletti sér samt fram í alla skapaða
hluti, leitast við að gera gys að því,
að skólapiltar riti í opinber blöð um
skólafyrirkomulagið, en þar fer eins
og víðar að hann snoppungar sjálfan
sig
Þótt Jón sé að glepsa í mig öðru
hvoru, þá hræðist ég það ekki. Hann
ætlaði að eyðileggja „Æskuna" í fyrra,
en allar hans tilraunir í þá átt mis-
hepnuðust algerlega, og eins mun fara
enn. — Annars er það bezt fyrir þig
Jón Ólafson, að fara varlega, hvort sem
það er ég eða einhver annar, sem þú
átt orðakast við; Það væri líklega
hollast fyrir þig og blaðsnepil þinn, að
áreita ekki fólk að fyrra bragði,
en ef þig langar til þess að korna
enn þá einu sinni, þá er það vel-
komið, — ekki er þér alt ofgott. Ég
ætlaði ekki að áreita þig að fyrra bragði
frernur en aðra; en ég ætla heldurekki
að taka með þökkum slettum þeim, er
þú sendir mér; þú mátt reiða þig á,
að þeim verður öilum kastað í þig aft-
ur og fylgt vel á eftir.
Eg sagði þér það í fyrra að þú
þyrftir ekki að láta mikið, þar sem um
prófarkalestur væri að ræða; þú sem
aldrei, eftir átján blaða ritstjórn, hefir
getað lært að lesa prófarkir sjálfur án
þess að hneyksli væri að, og til sönn-
unar því þarf ekki annað en líta í N.
Öldina síðast; þar er t. d. „fiokkur"
„þan" „Hvorirtvorirtveggju" „Náunugns"
o. s. frv.. Engin af þessum orðskríp-
um þínum skilur nokkur lifandi maður
og það er að eins rúmsins vegna að
ég nefni ekki fleiri. Að þú skuiir ekki
skammast þín að tala um illa lesnar
prófarkir!