Dagskrá - 11.03.1899, Blaðsíða 1

D AGS K RÁ.
III. No. 32.
Reykjavík, laugardaginn 11, marz.
1899.
I Vl ( Tclr T'fl kemur út á hverjum
laugardegi, árg. kostar
3,75 (erlendis 5 kr.), gjalddagi 1. okt.
Afgreiðsla og skrifstofa er í Kirjustræti
4, opin hvern virkan dag kl. 11—12 og
4—5 siðd.
Innheimtu og reikningsskil á
Dagsskrá
annast búfræðingur Sigurður Þór-
ólfsson, og er hann að hitta á af-
greiðslustofu blaðsins í Kirkjustræti 4,
kl. 4—5 síðdegis á virkum dögum.
Til minnis.
Bæjarstjórnar-fundir 1. og 3. Fmtd: í
mán., kl. 5 síðd.
Fátækranefndar-fundir 2. og 4. Fmtd. í
mán. kl. 5 síðd.
Forngripasafnið Mkd. og Ld. kl. 11—12
árd.
Holdsveikra-spítalinn. Heimsóknartími
til sjúklinga dagl. kl. 2—S'/j.
Landsbankinn kl. 11 árd. til 2 síðd. —
Bankastjóri viðst. kl. IH/2—IV2 síðd.
Annar gæzlustj. vidstaddur kl. 12—1.
Landsbókasafnið. Lestrarsalur opinn
dagl. 12—2; á Mán d., Mvkd. og Ld.
til kl. 3 síðd., og þá útlán.
Náttúrugripasafnið (Glasgow) op. kl.
2—3 á Sunnudögum.
Reykjavíkur-spítali. Okeypis lækning-
ar Priðjad. og Föstud. kl. 11—1.
Söfnunarsjóðurinn (í barnaskól.) op. kl.
5—6 siðd. 1. Mánd. í hv. mán.
Augnlækningar ókeypis 1. og 3. Föstud.
í hv. mán. á spítalanum kl. 1L—1.
Tannlækningar ókeypis 1. og 3. Mánad.
í hv. mán. kl. 11—1., Hafnarstr. 16
(V. Bernhöft).
Fastir fundlr I Goodtemplarhúslnu,
„Hlín“ Mánad. kl. 8 síðd.,
„Verðandi11 l’riðjad. - —
„Bifröst11 Miðvikud. - —
“Einingin“ Fimtad. - —
„Dröfn“ Laugard.
Barnast. „Svava“ Sunnud. kl. lt/2 síðd.
Barnast. „Æskan“ Sunnud. kl. 3i/2 siðd.
Barnaguðsþjónusta hvern Sunnud. kl.
10 árd.
Fastlr fundlr f húsi W. Ó. Brelðfjörðs.
Stúdentafélagið annanhvorn Laugard.
kl. 8Va síðd.
Davið 0stlund Sunnud. kl. ö1,! síðd.og
Föstud. kl. 8 síðd.
ísl. goodtemplarstúkan Geysir Sunnud.
kl. 8. ___________
Fastir fundir í Framfarafélagshúsinu,
Fundir Framfarafélagsins á hverjum
Sunnudegi kl. 4 síðd.
Sjómannaféíagið Báran kl. 7 síðd.
Fastir fundir ( Iðnaðarmannahúslnu,
Fundir Iðnaðarihannafélagsins 1. og 3.
föstud. í hverjum mánaði kl. 9 síðd.
Tliorvaldsensfélagíðannanhvorn þriðjad.
kl. 8 síðd.
Bandalagið síðasta Fimtað. í hverjum
mánuði.
Prentarafélagið 1. Sunnud. í hverjum
mánuði kl. 11 árdegis
Skósmiðanemendafélagið Lukkuvonin
Sunnud. kl. 3 síðd.
Bindindisfélag ísl. kvenna fyrsta mánad.
í hvorjum mánuði kl. 81/2 síðdegis í
Hj álpiræðisherskastalanum.
Þakkarávarp.
Þegar óg varð fyrir því slysi
að missa augað, sýndu margir
mér hluttekningu og hjálp, og
viljum við hjónin hórmeð þakka
þeim öllum af insta hjarta og
biðja guð að launa veittar vel-
gerðir. Sér í lagi viljum við þakka
herra B. Ólafssyni fyrir alla n<á-
kvæmni.
Reykjavík á Marz 1B99.
Þorkell Helgason.
Steinunn Ouðbrandsdóttir.
Y altýsan.
[Niðurl.]. fó stjórnarstörf þau,-
sem ráðgjafanum í þessum efn-
um er trúað fyrir, verði að
framkvæmast eftir sömu reglum
og samráði, eins og stjórnarstörf
hinna annara ráðgjafa konungs.
— Það þarf eigi að færa rök að
því, að ráðaneytið eigi muni geta
ráðið til slikrar breytingar á hin-
um gildandi ákvæðum, er hefði það
í för með sér, að hin sérstöku
löggjafarmálefni og stjórnarmálefni
íslands yrðu eigi eftirleiðis lögð
undir atkvæði rikisráðsins eða
borin upp fyrir konungi af ís-
lands ráðgjafa svo að hann hefði
sömu st.öðu, að því er þetta mál
snertir, og allir ráðgjafarnir til
samans í ríkisráðinu, að þvi er til
annara mála kemur.
í bréfkafla þessum er það af-
dráttarlaust sagt, eins og hver
maður sór, að öll íslenzk löggjöf
og allar þýðingarmiklar stjórnar-
athafnir íslands séu lögð undir at-
kvæði ríkisráðsins í sameiningu.
Á því sóst hve mikilsvirði kenslu-
greinir Valtýsunnar eru um það,
að íslands ráðgjafl sé einráður um
íslands mál fyrir ríkisráðinu eða
svo gott sem einráður, eða um
það að ráðgjafar konungs vinni að
mikiu eða rnestu leyti hver út af
fyrir sig að löggjöf og þýðingar-
miklurn stjórnar athöfnum. Illa
er bréf þetta samhjjóða því, er
síðan heflr verið hermt um skýrslu
ráðgjafa um þetta sama efni, sjá
ísafold 30. apríl þ. á. og víðar,
hermt eftir sama ráðgjafa um sama
atriði og um sama leyti. Ráðgjaflnn
lilýtur að vera málinu kunnugur,
kunnugri en ísaf. í bréflnu 29.
maí 1897 talar hann auðsjáanlega
í alvöru, getur skýrt rétt frá
málarekstri í ríkisráðinu og gerir
líka eflaust.
Þá sýnir bréflð að ekki brestur
veganda vopn til að kvista niðut'
skilning vorn á stjórnarskrá vorri'
og stöðulögum, og að ekki er á-
rennilegt fyrir oss sem stendur
að sækja rétt, vorn i greipar Dana-
stjórnar.
III.
\
í upprifjunum sínum heldur ísaf.
góða lofræðu um þjóðfundinn, með-
al amiars að enginn geti, sagt
að sá fundur hafi viljað selja
DönUm í hendur nokkurn snefil
af réttindum íslands, og telur hon-
um það til gildis. En svo eridar
j hún grein sína með þessum orðum:
j „En nokkur hugarstyrking ætti
j það að geta verið oss, að nú í
aldarlokin höfum vór fengið tiiboð
um stjórnarfyrirkomulag, sem
bæði er hugkvæmara og tryggir
betur sjálfstæði þjóðar vorrar held-
ur en það, sem vitrustu, frjáls-
lyndustu og þjóðhollustu íslend-
ingar fóru fram fyrir tæpum 50 ár-
um“. Valtýs frumvarp er alþekt,
en til þess að hver sem vill geti
borið það saman við frumvarp
þjóðfund^rins, set ég hér greinir
þær, sem hneyxia ísafold. I:>á
sjást bezt framfarirnar. 4. gr:
ísland slcal eiga eiindisreka af
sinni hálfu hjá konunginum. Erind-
indisreki þessi skal vera íslenzkur
maður, kosinn af konungi. Hann
skal eiga setu og atkvæði í ríkis-
ráðinu eins og aðrir ráðgjafar
konungs, í þeim málum, sem sam-
eiginleg kunna að verða, og ísland
varða.
12. gr: Konungur setur íslenzka
menn til ráðgjafa, sem hafa á
hendi alla hina æðstu stjórnar-
athöfn í landinu.
15. gr: Erindisreki hjá kon-
ungi ber fram fyrir hann allar á-
lyktanir alþingis og önnur mál
þau, er þurfa konungs úrskurðar
eða samþykkis, bæði frá ráðgjöfun-
um og öðrum mönnum í landinu.
Erindisrekinn skal ábyrgjast öll
þau verk sin bæði fyrir konungi
og alþingi. Það er eftirtektarvert
að ísaf. slengir saman 4. og 15.
gr. svo aliar ályktanir, sem hún
dregur út af þeim, verða torskildar
og villandi. Hún segir „að með
flutningi málanna af erindisrekans
hálfu sé búseta ráðgjafanna á ís-
landi, svo tilfinnanlega hnekt, að
hún verði lítilsvirði hjá þeim agnúa.
Erindisrekinn segir hún hefði orðið
að verða aðal-ráðanautur konungs,
og alþingi nær aldrei í hann“.
Samkvæmt þessari eftirtektaverðu
kenningu áttu íslenzku ráðgjafarnir
að verða undirlægjur hans. En
þannig hugsaði ekki ‘Jón Sigurðs-
son. Hann ætlaði að hafa erinds-
rekann til þess að flytja málin
fyrir konung eins og konngdóm-
inum sæmir, án þess hann hefði
nokkra heimild til að breyta þeim
eða traðka. Sjálfsagt mátti hann
skýra fyrir konungi ástæður ráð-
gjafanna ef þörf gerðist. í þing-
bundnu stjórnaratferli munu kon-
ungar heldur ekki breyta eða ó-
nýta stjórnaratliafnir ráðgjafa, allra
sízt þar sem þeir eru jafn ókunn-
ugir og Dana konungur er á ís-
landi. Svo ekkert er ólíklegra
en það, að konung'ur hefði leitað
ráða hjá erindisrekanum til að
undiroka ráðgjafána. Það mun
vera siður konunga, líki þeirn illa
við ráðgjafa, að skifta um ráðgjafa,
en ekki að undiroka þá meðan
þeir sitja við stýrið, það getur
valla staðist með ábyrgðinni. Eftir
þessu er engum vorkennandi að
dæma um hvort það sé tryggara
fyrir sjálfstæði þjóðar vorrar að
eiga ráðgjafa sérmála vorra, sem
undirlægju ríkisráðsins í Kaup-
mannahöfn, eða hvort það er hug-
kvæmara að sækja úrslit allra
þeirra mála, sem ekki liggja undir
aðgerðir konungs, til Hafnar og
í ríkisráðið, eilegar hafa þau heima
hjá sér. Eftir frumvarpi þjóðfund-
arins er konungi óheimilt að leggja
nokkurt sérmál íslands undir ríkis-
ráðið, eins og hver maður getur
sóð; eftir Valtýsfrumvarpi er hann
skyldugur að leggja hvert mál
undir ríkisráðið. Rað er daufleg
aldamótasorgarhátíð, að Valtýsar
þykjast sjá betur en Jón Sigurðs-
son sá. J. B.
!5íf úr fiól
virðist liann koma, náunginn, sem
skrifar í „Ej.konuna" 5. tbl. þ. á.
um Dýraverndunarfélagið í Reykja-
vik. Ilann heflr ekki vitað fyrr
að það var til, með öðrum orð-
um, hann veit ekkert um það, sem
blöðin flytja, ekkert um það, sem
auglýst er á götum, ekkert um
almenna fundi. Ekki fylgjast nú
allir vel með, þótt í höfuðstaðn-
um sé. Félagið er ekki ársgam-
alt enn, og þó heflr það gert tölu-
vert, ef tekið er tillit til þess,
hversu erfltt það á aðstöðu. Vér
höfum engin dýraverndunarlög,
sem hægt sé að halda sig að, og
það er því það fyrsta, sem félagið
setti sér fyrir markmið, að fá þau
samin og afgreidd á næsta þingi.
í þessurn tilgangi heflr verið kos-
in nefnd, skipuð ágætum mönnum,
þar á meðal einum þingmanni og
alkunnum dýravin og framkvæmd-
armanni, hr. bankastjóra Tryggva
Gunnarssyni; er því óhætt að
treysta því, að þetta verði að fram-
kvæmdum og þá mun félagið sýna
livort það lætur ekkert til sín
taka. Þess skal getið, að fólagið
heflr þegar gert eigi all-iítið, þótt
hr. B. B. viti ekki af þvi. Það
hefir haft eftirlit með meðferð á
skopnum, kært þá, sfem það heflr
séð sér fært. Það heflr skorað á
bæjarstjórnina að smala land bæj-
arins og gæta þess, að hér séu
ekki hross án húss og fóðurs og
I