Dagskrá - 08.04.1899, Blaðsíða 2

142
efni er til í osta í landinu sjálfu
og sjálfsagt meira en handa því.
Sama er um 3. lið að segja:
feitmeti gefur landið svo mikið af
sér að smér mætti verða mikil
verzlunarvara. 4 lið: sjálfir ættum
vér að geta soðið mat vom, enda
soðið fyrir aðrar þjóðir. Um 5.
lið: Vór munum ekki ábatast á
því að láta mat vorn fyrir harin.
6. og 7. lið mundum vér geta mist.
8. lið geta hinir eldri ekki mist,
sem vanist hafa á hann, að minsta
kosti ekki sumir. 9. lið mundi
víst mega drjúgum minka að ó-
sekju fyrir heilsuna. 10. og 11.
lið held ég einnig mætti drjúgum
minka, en kiæðast í vaðmál og fá
þófaramylnu, svo betur færi á
þeim. Um 12. lið sagði B. Thor-
arensen:
„Sæmri mun ei sínum ver
silkiklæddur sprakki
en meyja hrein og hýrlynd er
hulin vaðmáls-stakki.
Við 13. lið er það athugandi að
kaup á honum munú vera til
gagns fyrir þá, sem vefa dúka úr
garninu, þar sem vaðmál þykir
ekki hæfa. 14. iið mætti víst
Tninka ef ekki stryka út. 15. lið-
ur. Alt of margir og mai'gar læra
nú að sauma til þéss að fá að svo
mikinn saumaskap, um voðirnar
sama að segja og um 10. og 11.
lið. 16. lið held ég mætti neyð-
arlaust stryka út. 17. lið held óg
mætti stytta, það eru rúsínur,
sveskjur o. fl. 18. mætti líka
stytta, ef ekki gengju skinn út úr
landinu, en það verður ekki séð,
hve mikið af honum er sútað, ég
gizka á að það mundi nema 43-
000 kr. þá yrðu ósútuð skinn
100,000 kr. Það veit enginn hve
mörg hutídruð þúsund ' krónur
með því mundi sparast, ef hætt
væri að kaupa skinn, áður en
miltisbrandur yrði innlendur sjúk-
dómur. Svo væri líklega kleyft
að landsmenn lærðu sjálfir að súta
skinn. Skinn, sem út úr landinu
hafa gengið meðan fjársala var í
blóma, hafa verið á annað hundr-
að þúsund kr. eða kring um 200-
000 »kr. 19. lið væri óhætt að
minka sem því svarar, er brent er
tii ösku af kaffi, og þó meira væri
mundu dugandi menn þola. 20. lið
þarf ekki að kaupa að, hér geta
vaxið meira en nógar kartöflur fyr-
ir landið. Um 21. lið má það segja
að' margir eru hér trésmiðir, en um
það skal ég ekki dæma, hvort
haganlegra sé að láta smíða stofu-
gögn hér heima eða kaupa. þau frá
útlöndum. 22. mundi líklega mega
stytta. 23. ef til vill stryka út; ég
man nú ekki hvað í honum er, en
einkis saknaði ég af nauðsynjavöru,
svo hún er lítii eða engin í hon-
um. Sama má segja um kartöfl-
ur,alla-n útlendan veínað ogfatnað; sé
lítið og illa unnið í landinu sjálfu, er
þörfin mikil, en sé mikið og vel
unnið í því, minkar þörfin og verð-
ur að litlu eða engu.
Allir þessir liðir eru til samans
4,386,097 kr., en alt, sem flutt
var til landsins árið 1896 var
eftir því sem næst verður komist
9,440,752 kr. svo munaður og ó-
þarfavara er nærri því helmingur.
En svo er ótalið alt vín og kaffi
og annar munaður, sem landar
eyða á gufuskipunum, svo.munað-
arvaran verður nálægt hálfri 5.
miljón. Svo það er ótrúlegt að
af því mundi standa líðanir eða
hallæri þó óþarfa kaupskapur væri
minkaðurum 2,000,000 kr. 2,500,-
OOOættiaðduga. Kaup ánauðsynja-
vörum mætti vafalaust minka að
skaðlausu um 500,000 kr. og um
500,000 kr. mundi verzlunin batna
ef landsmenn kæmust úr verzlun-
arskuldunum. En mundi ekki
mega batna fyrirkomulag á pönt-
unarfélögum, svo að arðurinn ykist
um' hálfa eða heila miljón? og allar
þessar umbætur geta fengist án
þess að fá nýja markaði. Allar
eru þær frambvæmanlegar, en bæði
þarf til þess vit og dugnað, en
hagnaðurinn verður heldur ekki í
sumu eða flestu af þessu talinn
með tölum. [Frh.].
Raddir úr ýmsum áttum.
—o—
Hornafirði 8i marz 1899.
Fróttir eru fáar; tíðin afbragðs
góð; fénaðarhöld með betra móti
og vonandi nóg hey hjá öllum.
Næstliðið laugardagskveld vildi
til það slys að eldur kviknaði
í íveruhúsi O. Tuliniusar hér í Höfn.
Eldurinn kom upp á öðru lofti
þar sem mikil föt voru geymd,
og brunnu þau upp að rrriklu leyti
og húsið skemdist talsvert. Skað-
inn er metinn á 300 kr.
Hefði Tulinius ekki verið svó
heppin að aðgæta eldinn í því
augnabliki, hefði húsið brunnið upp
til ösku og máske allur kaupstað-
urinn. — Heilbrigði manna góð,
en því miður ekki sem bezt útlit
með björg, ef ekkert fæst úr sjó.
Hvalur kom hér inn á Hornafjörð
á þorranum, en slapp út aftur
á meðan maður var sóttur til
þess að drepa hann, því engir
voru til að verja honum út. Annars
er það töluverð lífshætta að leggja
að hvölum hér á firðinum, en sá
sem engu hættir, vinnur ekkert.
Skagafirði 10. marz 1899.
„— — — Lítið er hér minst
á pólitík, en margir munu þó hafa
ákveðnar skoðanir í því máli,og ekki
láta leiða sig í gönur með glam-
uryrðum og útúrdúrum, hversu
fögrum fyrirsögnum sem flaggað
er með, eins og ísafold hefir reynt
að gera í vetur. Sjá það margir,
seiri betur for, að ekki er nokkurt
vit í að sleppa þeim kröfum, sem
frumvarp Benedikts Sveinssonar fer
fram á, þótt vér ekki séum vissir
um að fá því framgengt undir eins;
eða mundi ísafoldarritstj. fara þann-
ig að, ef einhver skuldaði honum
20—30 kr. fyrir ísafold, en vildi
ekki greiða skuldina, að hann þá
I gengi inn á samninga við hann
svohljóðandi að hann þyrfti ekki
að borga nema 2—3 kr. ef hann
greiddi þær undir eins, en hugsaði
ineð sjálfum sér að krefja inn
alia skuldina síðar, þrátt fyrir áð-
urnefndan samning um uppgjöf á
henni? Pað mætti margtir ætla
að hann væri þó dálítið fróðari í
lögum en svo að honum dytti
nokkru sinni í hug að beita þeirri
aðferð, sem hór er nefnd, og von-
ast samt eftir sigri. En þegar um
það er að ræða að krefja frelsis
fyrir hönd landa sinna, sem þeir
eiga með réttu heimting á að fá
og áttu fyrir löngu, þá virðist oss
Valtýsliðar með góðri samvizku geta
haldið því fram, sem réttu og sjálf-
sögðu. Nei, islenzka þjóðin er enn
ekki svo blind, að hún skilji ekki
hvað bogið er við þetta — hún
skoðar það blátt áfram sem Loka-
ráð. — — — Fað er enginn efi
á því, að þjóðín á „Dagskrá" það
að þakka, hversu maklegar viðtök-
ur Valtískan fókk á síðasta þingi;
hefði enginn verið til þess að fletta
sauðargærunni af refnum, þegar
hann skautst á land, þá er óvíst
hvernig farið hefði, og heill sé Ein-
ari Benediktssyni fyrir sína drengi-
legu framgöngu í því máli; hann
veitti ófreskjunni bæði mörg högg
og stór og treystum vér því, að
„Dagskrá" og „Þjóðólfur" liggi
ekki á liði sinu í sumar, ef hún
kemur afturgengin. Vér væntum
þess, að hún beri einhverstaðar á
sór merki eftir óþyrmileg tök Ein-
ars og fleiri góðra manna og verði
því ekki sórlega erfitt að kveða
hana niður aftur á næsta þingi —“
B.
Seyðisfirði í marz 1899.
„— — — Ég hefi nýlega lesið
„Eiinreiðina" síðustu, og bjóst óg
við að finna þar fróðleik og skemt-
un, en þegar óg hafði lesið hana,
datt mér í hug þessi makalausa
vísa, eftir Steingr. Thorsteinson.
„Um frelsis vínber seydd við sólarkyngi
mín sálin unga bað;
en krækiber af þvældóms-lúsalyngi
mér lífið réttir að.“
Mér brá heldur en ekki í brún,
þegar ég sá 46 — segi og skrifa
fjörutíu og sex — blaðsíður tekn-
ar frá öðru þarflegu og fræðandi
til þess að tína krækiberin af þræl-
dóms-lúsalýnginu þerira Valtýsliða.
Ég ætla ekki að skrifá langt mál
um þessa ritgerð doktorsins, en
þótt ég sé enginn stjóramálagarp-
ur, þá held ég, að ég treysti mór
til þess að sýna eitthvað af allra-
stærstu glompunum í röksemdafær-
slu doktorsins, og illa þekki ég Bene-
dikt Sveinsson, ef hann nær ekki
ærlegum tökum á Valtý og fylgj-
urum hans, þegar hann hefir lesið
þessa Einrieiðarþvælu. — Okkur
alþýðumönnum þykir annars nokk-
uð misboðið með því, að fylla
Eimreiðina með þessum marg
þvældu tuggum úr vikublöðum.
Þess konar á alls ekki heima í
tímaritum og mun Eimreiðin hafa
lifað sitt fegursta, ef þessu heldur
áfram. Sumir andstæðingar Bene-
dikts frumvarpsins hafa það flytj-
anda þess til ámælis, að hann hafi
ekki flutt það á síðasta þingi, vilja
jafnvel reyna að telja mönnum trú
um, að hann sé horfinn frá því.
Mér dettur í hhg að segja dálitla
sögu í þessu sambandi. Það var
einhverju sinni bóndi — ég man
ekki hvar — hann átti akur, sem
honum var ant um að rækta sem
bezt. Nú var það einn dag, að
drepsótt kom upp þar í landi, og
margir af verkamönnum hans
sýktust, en sjálfur varð hann og
aðrir, sem heilbrigðir vóru, að verja
öllum tíma til þess að hjúkra þeim
veiku. Peir gátu þar afleiðandi
ekki gefið sig við akurræktinni á
meðan, en ósvífni myndi það hafa
þótt í meira lagi, að fara smánar-
orðum um húsbóndann fyrir það,
og geta þess til að hann myndi
ekki hugsá neitt um akurinn leng-
ur- Er ekki alveg sama. máli að
gegna hér hjá oss?
Má ekki líkja frelsi því, er Ben.
Sveinsson hefri' barist fyrir, við ak-
ur sem verið sé að rækta? Er
ekki Valtýskan sann-nefnd drepsótt,
sem gagntekur líf og limu margra
verkamannanna, þingmanna? er það
ekki sjálfsagt fyrir þá, sem heil-
brigðir eru að hjúkra hinum? Og
er nokkur von til þess, að þeir geti
geíið sig við akurræktinni á með-
an? Er þetta ekki einmitt það,
sem endurskoðunarmennina hefir
tafið? Hafa þeir ekki verið önn-
um kafnir að lækna andlegar
drepsóttir, sem komið hafa inn á
hvert þingið á fætur öðru og nefnd-
ar hafa verið ýmsum nöfnum, svo
sem: Miðlun, Valtýska o. s. frv. ?
Þetta vona ég að ekki þurfi frek-
aii skýringar við. Og ég er þess
fullviss, að Benidikt og fylgismenn
hans hætta ekki við frelsisstefnuna,
heldur fylgja henni fast fram þeg-
ar þeim gefst tími til, frá því að
lækna andlega sjúklingana á þing-
inu----------“?
Rauður.
Eftir Þórð Sveinsson.
—o—
Það er býsna myndarlegt að horfa
heim að Tungu þ%ar riðið er neðan
tröðina. Bæjarþilið er gulbleikt;
stórir listar negldir yfir borðasam-
skeytin og lausholtin ná út úr þilinu
og eru höfð fyrir uglur til að hengja
á beizli og þessháttar. Vindskífurn-
ar eru breiðar og liggja í kross.
Éegar komið er heim að bæjardyr
unum, sést glögt á merkjum þeim,
sem bæjardyrnar hafa, að þar hefir
margur gestur komið. Þilið er
alt marið undan svipuhöggum
gestanna. Éau hafa líka verið
barin miskunnarlaust í full 30 ár.
Alt útlitið í kríngum bæinn er of-
boð óbreytt og blátt áfram. Éúf-
urnar hafa verið ' látnar óáreittar
frá aldaöðli, nema ör mjó sléttu
ræma fyrir utan og neðan srriiðju-
hornið.
É að var reglulega sveitarlegt að líta
yfir gulbleik túnin, sem höfðu verið
hirt fyrir nokkrum tíma og uthey-
issæti voru hingað og þángað rim
engjarnar. — Éessu líkt sóst oft
í blessaðri sveitinni. þá liggur vel
á> flestum þar. Það búsældarlega
og skáldlega sameinast hvergi betur
en þar. Fjörið, gleðin og fegurð-
artilfinningin vaknar hjá æskumann-
*