Lögberg-Heimskringla - 08.12.1960, Qupperneq 4

4
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 8. DESEMBER 1960
Lögberg-Heimskringla
Publiihed every Thursday bjr
NORTH AMERICAN PUBUSHING CO. LTD.
Printed bjr
WALLIN GFORÐ PRESS LTD.
303 Kennedjr Street, Winnipeg 2, Man.
Editor: INGIBJÖRG JÓNSSON
EDITORIAL BOARD
Winnipeg: Dr. P. H. T. Thorlakson, chairman, Próf. Haraldur
Bessason, vice-chairman, Mrs. Ingibjörg Jónsson, sec’y, Dr.
Valdimar J. Eylands, Miss Caroline Gunnarsson, Prof. Thor-
valdur Johnson, Mr. Jón K. Laxdal, Prof. Tryggvi J. Oleson,
Rev. Philip M. Pétursson. Monlreal: Próf. ÁskeU Löve. Minne-
apolis: Mr. Valdimar Bjömson. Grand Forks: Dr. Richard Beck.
Reykjavík: Birgir Thorlacius ráðuneytisstjóri. Akureyri: Stein-
dór Steindórsson yfirkennari.
Subscnption $6.00 per year—payable in advance.
TELEPHONE WH. 3-9931
Authorlxed u Second Claw M»Il, Poat Offiot Department. Ottawa.
Til íhugunar: Misskilningur
Eitt sinn hnakkrifust tveir karlar, en þess er ekki getið
hvert deiluefnið var, enda kemur það ekki sögunni við. Loks
tók annar að þreytast á þófinu og segir við hinn: Það er bezt
fyrir okkur að hætta þessu, það er bara misskilningur hvort
sem er. Já, svarar hinn, misskilningur er það víst, en hann
er á þína hlið karl minn.
Menn brosa gjarnan að þessu, og ef ég man rétt, fann
ég þessa sögu í bók, sem heitir „íslenzk fyndni“. Fyndnin
liggur í því, að í fljótu bragði virðast karlarnir „fáséðir
fuglar“, og þess vegna skrítnir. En við ofurlitla íhugun hlýtur
maður að sjá, að þessir menn eru alls engin afbrigði frá
öllum þorra manna; að þá er að finna á hverju strái, og að
það væri alls ekki úr vegi að skyggnast í eigin barm. En
við slíka íhugun hverfur fyndnin og í hennar stað kemur
bláköld alvara, alvara þess, sem sér við róttækari íhugun,
að þetta almenna fyrirbæri er frumorsök að flestu því, sem
illa fer í samlífi manna og þjóða.
Nú er að vísu auðvelt að finna margvísleg tildrög ti
misskilnings milli manna, en þó hygg ég flestur misskiln-
ingur eigi sér þrjár aðalrætur. Ein þessara róta er takmarkað
sjónarmið hvers manns, sem stafar af þekkingarskorti, skorti
á skilningsgáfu, eða hvoru tveggja. Þessum annmörkum eru
allir menn háðir, aðeins á nokkuð mismunandi stigi. önnur
rótin er hið ófullkomna tæki, er menn nota til að túlka hver
öðrum hugsanir sínar og tilfinningar — málið. Það nægir
ekki til sameiginlegs skilnings tveggja manna, að þeir tali
sama tungumál, því viss orð og orðasambönd tákna ekki
það sama báðum. Og þetta er miklu tíðara en menn yfir-
leitt gera sér grein fyrir. í þessu sambandi minnist ég presta-
fundar eins, sem ég var staddur á fyrir mörgum árum síðan.
Var þar rætt af kappi miklu um málefni, sem ég man nú
ekki lengur hvað var, en svo virtist sem engum tveimur
kæmi saman um deiluefnið. Kvaddi ég mér þá hljóðs, og
var það fúslega veitt. Byrjaði ég með því að segja, að ég
væri öllum, sem á undan mér hefðu talað, hjartanlega sam-
þykkur. Komst ég þá ekki lengra í bráð fyrir hlátri hinna,
en áður en lauk gat ég sannfært þá um, að þeir stefndu allir
að sama marki, aðeins eftir sinni leiðinni hver. Og þannig
er því tíðum varið, þegar tveir eða fleiri deila.
Hin þriðja aðalrót misskilnings er illvilji. Þar sem illúð
er ríkjandi, eru allar leiðir lokaðar að sameiginlegum skiln-
ingi. Þar er misskilningurinn í hávegum hafður, og þar er
hann líka ævinlega „á þína hlið karl minn“.
Þegar mönnum hefir tekizt að grafa fyrir þessar þrjár
rætur og þannig upprætt allan misskilning, verður gaman
að lifa, því þá koma blessuð jólin. En því miður er víst
langt til jóla enn.
Nær 20 þús. manns í liðssveitum S.Þ. í Kongó
Enda þótt nær 20 þús manns séu nú í sveitum S.Þ. í
Kongó og þar á meðal séu beztu tæknifræðingar, sem völ
er á, er ekki hægt að segja annað en að þetta lið sé allt of
veikt — með tilliti til verkefnanna, sem þar eru til lausnar.
Þetta sagði Dag Hammarskjöld á þingi S.Þ.
Jafnframt lagði framkvæmdastjórinn áherzlu á það, að
hann óskaði einskis fremur en þætti liðssveita S.Þ. í Kongó
yrði brátt lokið og Sameinuðu þjóðunum mætti takast að
sjá Kongó fyrir fullkomnu og raunverulegu sjálfstæði.
Hammarskjöld fór miklum viðurkenningarorðum um
„hina fjölmörgu embættismenn í Kongó, sem aldrei hefðu
verið nefndir og mundu sennilega aldrei verða nefndir með
nafni — og þá mörgu menn frá öðrum löndum, sem þjónað
hefðu hugsjónum Sameinuðu þjóðanna í Kongó.
CAROLINE GUNNARSSON:
Minningarorð
Hinn 1. júní síðastl. lézt að
heimili sínu í Campbell River,
B.C. Mrs. Sigríður Gunnars-
son. Hún leið út af í svefni,
75 ára að aldri.
Sigríður var dóttir land-
námshjónanna Sveinbjörns og
Steinunnar Loptson, er sett-
ust að í Þingvallabyggð, ná-
lægt Churchbridge, Sask., á
seinasta tugi nítjándu aldar,
og systir Ásmundar Loptson,
fyrrverandi fylkisþingmanns í
Saskatchewan.
Hún var fædd að Fellsenda
í Dalasýslu á íslandi 16. sept.
1884, en fluttist til Kanada
með foreldrum sínum árið
1887. Þau dvöldust um hríð í
Nýja íslandi og síðar í Win-
nipeg, en árið 1890 námu þau
land í Þingvallabyggð og
reistu þar bú. Var Sigríður
styrk stoð foreldra sinna og
margra yngri systkina á erf-
iðum uppvaxtarárum.
Þann 14. febrúar 1908 gekk
hún að eiga eftirlifandi mann
sinn, Eyjólf Gunnarsson, og
stunduðu þau landbúnað í
heimasveitinni með frábær-
um samhug og dugnaði.
Árið 1939 brugðu þau hjón
búi og fluttust til Campbell
River. Var söknuður að burt-
för þeirra, því á heimilinu
ríkti hlý gestrisni og gleði.
Sigríður heitin unni hreinni
fegurð, og kunni bezt við sig
úti í faðmi náttúrunnar. Hún
var söngelsk með afbrigðum
og gat tekið lagið með skærri
soprano rödd. Hún var barn-
góð, viðkvæm og blíð í lund,
vildi að öllu hlynna, sem bágt
átti, jafnt mönnum sem mál-
leysingjum. 'órétt gat hún
ekki þólað og mátti ekki vita
maðki misboðið.
Manni sínum var hún
traustur og ástríkur förunaut-
ur, börnunum góð og fórnfús
móðir.
Sigríður heitin var lögð til
hvíldar í Campbell River graf-
reitnum 6. júní 1960. Hana
syrgja, auk margra vina og
vandamanna, eftirlifandi eig-
inmaður og börn þeirra fjög-
ur: Sveinbjörn og Ingunn
(Mrs. O. H. Johnson) í Þing-
vallabyggð; Gunnar, Prince
Albert, Sask., og Eyjólfur Sig-
urður, Tisdale, Sask. Tvö börn
misstu þau Eyjólfur og Sigríð-
ur í bernsku, Steinunni og
Ólaf Ingvar.
ísaldirnar
Nú er vitað með nokkurn
veginn vissu, að á síðustu
milljón árum (aðeins augna-
blik miðað við aldur jarðar-
innar, sem er í það minnsta
fimm billjón ára gömul) hefir
stór partur af Norður-Amer-
íku, allt Kanada og norður
helmingur Bandaríkjanna leg-
ið fjórum sinnum undir ís-
breiðu allt að tveimur mílum
að þykkt, sem náði suður til
þar sem Chicago borg er nú.
Síðasta ísöldin, segja vísinda-
menn, byrjaði fyrir svo sem
100,000 árum og varaði til til-
tölulega skamms tíma. Fyrir
fimm þúsund árum var enn
þykk ísbreiða þar sem Toron-
to borg stendur nú. Fimm
stórvötnin (The Great Lakes)
urðu til, þegar þessi síðasta
ísbreiða bráðnaði.
Háskólar og vísindastofnan-
ir hafa mikinn áhuga á að
rannsaka slíka fyrirburði.
Leiðangrar, hver á fætur öðr-
um, fara víða um veröld í leit
að vísi um hvað geti valdið
óessum breytingum. Hópur
vísindamanna er nú á norður-
íveli (Axel Heiberg Island og
víðar) með nýjustu tæki til
rannsóknar. Kuldinn og ís-
jreiðan er enn að færast norð-
ur á við, og sjávarhitinn eykst,
þó hægt fari. En svo má búast
við, segja- vísindin, að þetta
snúist við eftir nokkur tug-
þúsund ár og að ísbreiðan taki
að færast suður á við og að
enn önnur ísöld leggi Norður-
Ameríku í eyði.
Þetta, halda sumir, kemur
til af því, að hringsnúningur
jarðarinnar er ekki ætíð eins.
Hún er nokkurs konar skopp-
arakringla, sem stendur upp-
rétt af snúningshraða, en eins
og skopparakringlan hallast
til og frá (wobbles), svo að
heimsskautin (poles) stefna
ekki einlagt í sömu átt. Sem
stendur, stefna pólarnir nokk-
urn veginn beint til pólstjörn-
unnar (Polaris-, sem því virð-
ist standa í stað, og Stóra
Ausan og aðrar fastastjörnur
snúast um hana.' En þetta er
hverfullt fyrirbrigði einmitt
af því, að jörðin skjögrar á
hringrásinni. Tvö þúsund og
fimm hundruð árum fyrir
Kristsburð stefndi möndull
(þ. e. norðurpóll) hennar á
stirnið Alpha Draconis, en að
tólf þúsund árum hér frá mun
hann stefna á Alpha Lyrae.
Pólstjarnar verður í nokkurn
veginn réttri línu við póla
jarðarinnar árið 2,100. Svo nú
er getið til, að þessir skjögrar
jarðarinnar eigi sinn þátt í
því, að ísbreiða pólanna fær-
ist til, og þar með miðjarðar-
línan. Vísindamenn fengust
nokkuð við útreikninga þessu
viðvíkjandi á GPY tímabilinu
(1958-59) en að lokum slógu
engu föstu um það, hvenær
mætti búast við næstu ísöld
á norðurhveli jarðarinnar.
Það mun vera almennt álit-
ið, enda kennt í fræðibókum,
að jörðin „hringsólist“, þ. e.
að hún fari hringferð um sól-
ina á hverju ári. Þetta er auð-
vitað ekki rétt, þótt útkoman
sé eins og ef jörðina færi ár-
lega hringferð um sólina.
Sólin er, sem sé, á hraðri ferð
og er braut hennar bara til-
tölulega lítið bogamynduð,
þar sem hún er í útjarðri vetr-
arbrautar klasans, sem er
diskmyndaður og snýst um
möndul. Jörðin flyzt með
henni, en fer krókaleið, og er
braut hennar ekki ósvipuð
lagi tappatogarans (cork-
screw). Um einn tíma ársins
er hún beint fyrir aftan sól-
ina, snýr sér þá til hægri og
hraðar ferð sinni þar til að
sex mánuðum liðnum er hún
beint fyrir framan sólina.
Hún hægir þá á ferðinni og
snýr til vinstri, en sólin fer
fram hjá henni. Þegar sólin
er komin á undan, snýr jörðin
til hægri, og þessi leikur byrj-
ar á ný. Nánari samlíking
væri kannske sú, að framrás
jarðarinnar er eins og ferð
snáksins, sem liðast áfram á
grasfleti.
En eins og skopparakringl-
an skjögrar jörðin annað
veifið, og það er þetta, sem
vísindin nú halda að geti ollið
því, að ísbreiður skautanna
færist til.
L. F.
Flytur margar ræður
Dr. Richard Beck hefir und-
anfarið flutt fjölda af ræðum,
meðal annars eftirfarandi: Út-
varpserindi frá stöð Ríkishá-
skólans í N. Dakota, 12. okt.,
um Leif Eiríksson og Vín-
landsfund hans, og ræðu um
norrænar menningarerfðir á
fjölmennum fundi Þjóðrækn-
isfélags Norðmanna í Grand
Forks (Sons of Norway) 21.
október.
Mánudaginn 14. nóvember
var Dr. Beck fulltrúi ríkishá-
skólans og flutti erindi um
sögu hans á ársþingi kvenna-
d e i 1 d a r bændasamtakanna
North Dakota Farm Bureau,
er háð var á háskólanum, og
yfir 200 konur sóttu víðs veg-
ar úr ríkinu. Daginn eftir
flutti hann erindi um Islands-
ferð sína í sumar („Iceland
Re-Visited”) á fundi Rótary-
klúbbsins í Grand Forks.
ICELANDIC
RECORDINGS
available at
JAMES CROFT & S0N
Baldwin Pianos & Organs
321 GARRY PH. WH 2-5012