Lögberg-Heimskringla - 26.11.1964, Page 6

6
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 26. NÓVEMBER 1964
Ct ■ l ■ ------- .
GUÐRÚN FRA LUNDI:
Tengdadóttirin
Skáldsaga
1 " - .... "
„Hvað er að tala um það,
hvað sagt er, ef maður hefur
góða samvizku og hana hef
ég alltaf“, sagði gamli mað-
urinn prúðmannlegur á svip
og læsti sínu dýrmæta skatt-
holi.
„En það er nú svona“, hélt
Þorgeir áfram, „mig tekur
alltaf sárt til vinnulýðsins.
Ég sá kjörin, sem fólkið hafði
við að búa þarna suður með
sjónum. Það stritaði og vann
baki brotnu og hafði þó tæp-
lega nóg að borða handa sín-
um heimilum. En þeir, sem
nutu verkanna þeirra, voru
ekki snauðir“.
„Þeir bera líka heldur
hærri útgjöldin. Það geta ekki
allir verið jafnir“, sagði
Hjálmar.
,.Því er nú verr“, sagði Þor-
geir og gekk til dyra á algeru
undanhaldi. Og þó er ekkert
eins ánægjulegt og vera tals-
vert hærri en fjöldinn, hugs-
aði hann.
Ég vona hún heiíi ekki
Jessabel
Nokkrum dögum seinna reið
séra Sigurður í hlaðið á
Hraunhömrum. Hann sat
lengi á eintali við hreppstjór-
ann fram í stofu. Ekki talaði
karlinn neitt um erindi hans,
enda ekki spurður að því, en
Þorgeir bjóst við, að það hefði
eitthvað snúizt um þetta
arfamál, eins og hann nefndi
það í huga sínum. Nokkrum
dögum seinna fær svo hrepp-
stjórinn boð um að koma fram
að Stað. Þorgeiri var hálfórótt.
Hann óttaðist að karlinn ætti
erfitt með að játa, að fimm
hross og átta kindur væru á
hans heimili, sem hann ætti
ekkért í og hefði sjáffsagt
aldrei verið tíundað. En það
voru óþarfar áhyggjur, því að
karlinn var langt frá því að
vera neitt óánægjulegur á
svipinn, þegar hann kom
heim um kvöldið. Þorgeir
brann í skinninu af forvitni
að heyra hvað væri í fréttum.
„Þá er hann nú kominn,
þessi erfingi Láfa sáluga, sem
hún var að blaðra um, kerl-
ingin á Borgum, um daginn“,
sagði Hjálmar um kvöldið,
þegar allir íbúar suðurhúss-
ins voru háttaðir. Fyrr mátti
ekki færa það í tal.
„Jæja“, sagði Þorgeir, „svo
að það hefur þá verið satt“.
„Já, það ratast oft kjöftug-
um satt á munn. Það var eins
og mig grunaði Jóhann kunn-
ingi á Fellsenda, sem gróf
hann upp. Lærði tengdason-
urinn er kunnugur þarna fyr-
ir vestan. Þeir bjóðast til að
sverja, að Ólafur hafi átt hér
hross og fé og Hannes á
Borgum ætlar að gera það
líka, en þeir losna alveg við
það — mér datt víst ekki í
hug að bera á móti því. En
líklega finnst honum hann
hafa lítið upp úr öllu því um-
stangi. Hann kom fljótlega
fram eftir, þegar hann heyrði
að þessi maður væri kominn.
Það er sonur Steins gamla,
því að sjálfur er hann kominn
undir græna torfu, karlang-
inn. Hann ætlaði að grípa
hann glóðvolgan til að fara
til sín í vinnumennsku næsta
ár og konuna líka, því að
hann er giftur. Allt giftist svo
sem. Þetta er meinleysisrola
eins og Láfi sálugi. En séra
Sigurður var búinn að bera
það í mál við hann, að sig
vantaði vinnumann og hann
sagðist vilja fara til hans, svo
að hann var víst ekki vel á-
nægður, Jóhann karlinn. Hann
bjóst við, að hann mundi
koma fyrst að Fellsenda, þar
sem hann gat gefið honum
svona miklar upplýsingar, en
presturinn þarna fyrir vestan
þekkti séra Sigurð og ráð-
lagði honum að fara þangað
fyrst. Við Sigurður þurftum
báðir að hugsa fyrst og fremst
um okkar heimili. Hann verð-
ur vinnumaður á Stað, en
hana réð ég hingað, því að
okkur vantar stúlku í stað
Rönku, hvernig sem það kann
að lánast. Ég hef alltaf forð-
azt að ráða utansveitarfólk á
mitt heimili, en ég gerði þetta
Jóhanni til ills. Hann hefur
líklega ætlað sér að reyna að
hafa út úr þeim þessar skepn-
ur, sem þau eiga hér, ef ég
þekki rétt þann ágirndardólg“.
„Nú er þó nærri sjálfum
sér höggvið“, hvíslaði sá ó-
gerðarlegi púki, sem alltaf bjó
í brjósti Þorgeirs, en gott var
að þetta hafði gengið svona
friðsamlega að fá hann til að
afhenda þetta. Vonandi léti
hann vettlingsskrattann koma
í dagsljósið. En það var eitt-
hvað, sem hér lá á bak við,
sem karlinn átti ósagt.
„Nú líkar mér ekki alls-
kostar við þig, Hjálmar minn“,
sagði kona hans, „að fara að
ráða hingað kvenmann, sem
þú veizt engin deili á og það
úr öðrum landsfjórðungi. Svo
líklega heitir hún einhverju
ónafni, sem ómögulegt er að
muna, Jessabel eða eitthvað
því verra. Svoleiðis eru nöfn-
in þárna á Vestfjörðunum“.
„Ég spurði hann nú satt að
segja ekki að því. Hann heit-
ir Jósteinn, manntetrið. Svo
er hún með krakka, ekki smá-
barn, þá hefði ég látið Jó-
hanni hana eftir“, sagði
gamli maðurinn hálfhikandi.
„Ja, nú gengur fram af mér.
Aldrei hefur verið tekinn
vandalaus krakki hingað á
heimilið, nema hann Keli.
Kannske er þetta einhver yf-
irgangs og ráðríkisvargur,
sem ómögulegt verður að hafa
með Hjálmari litla“, vældi
Élín gamla.
„Þetta gengur víst allt á-
gætlega“, sagði Þorgeir. „Ekki
þekktu þið mig neitt og ég
var úr öðrum landsfjórðungri
eins og hún — og hefur þó
sambúðin gengið sæmilega.
Ef þetta reynist einhver vand-
ræðaskjóða, látum við Jóhann
hafa hana. Við náum okkur
þá í einhverja héðan úr sveit-
inni, sem þú verður ánægð-
ari með“.
„Hann sagði að hún væri
víkingur til vinnu, þessi
mannskepna“, sagði Hjálmar.
„Ekki er nú slæmt að heyra
það“, sagði Þorgeir, „því að
alltaf sakna ég þess að hafa
ekki duglega stúlku við hey-
vinnuna“. •
„Já, það er gott að vera dug-
legur, en samt er nú sagt, að
kapp sé bezt með forsjá og
sæmilega hefur heyjazt hjá
okkur þessi sumur síðan hún
féll frá, sem þú saknar. En
líklega verðum við að bæta
við kaupamanni svo sem þrjár
vikur í skarðið hans Láfa, þó
að hann færi hægt. Annars
fer ég að fá þér þetta allt
saman, búið og hreppsstjórn-
ina. Það eru allir vel ánægðir
með, nema þeir á Fellsenda.
Mér þykir reglulega gaman
að geta gert þeim gramt í
geði með þessu, þeim herjans
þrjótum, sem alltaf hafa reynt
að sparka í mig leynt og ljóst,
síðan hann kom þangað, þessi
Jónatan, og reyndar fyrr“.
Þorgeir gat ekki sofnað
fyrr en undir morgun, svo
mjög hreif það hann að hugsa
til þeirrar upphefðar, sem
hann átti í vændum. Það yrði
gaman að sjá svipinn á þeim
Fellsendabændúm, þegar þeir
kæmu á mannfundina á Stað,
þegar hann væri orðinn
hreppstjóri. Hann skyldi svei
mér láta sjást til sín — alltaf
með tvo til reiðar, þessa líka
myndarlegu hesta. Enginn
bóndi í sveitinni átti jafn-
fallega hesta og þá, sem upp-
aldir voru á Hraunhömrum.
Þá var það tengdamóðir hans,
sem vakti hann af þessum á-
nægjudraumi, sem var þá
alveg að verða veruleiki, með
því að segja: „Ég. vona bara,
að hún heiti ekki Jessabel.
Konu með því nafni gæti ég
aldrei liðið á mínu heimili“.
„Það heitir engin manneskja
þessu bölvuðu ónefni“, anzaði
hann hálfönugur. Hvað var
kerlingarskepnan að vaka
yfir svona löguðum bolla-
leggingum? Skárra var það —
eins og það væri ekki sama
hvað manneskjan héti, ef hún
gæti eitthvað hreyft sig við
útivinnuna.
Þetla er bara fínindisdrós
Gömlu hjónin og Gunn-
hildur stóðu við stofuglugg-
ann, þegar þau riðu í hlaðið,
þessi vestfirzku hjón. Þor-
geir og piltur frá Stað höfðu
sótt þau út í Skerjavík. Þang-
að höfðu þau komið með
strandferðaskipi. Þarna komu
áburðarhestarnir og Þorgeir,
svo lítill karlmaður og krakka-
angi á hnakkhestinum, sem
ætlaður var undir strákinn,
því að alltaf var búizt við
ódælum strák á heimilið. En
þetta leit út fyrir að vera
kvenmannsmynd, að minnsta
kosti var hún með skýlu. Svo
þeysti sú nýja vinnukona í
hlaðið — þessi líka ómyndar-
legi kvenmaður í sárfínum
klæðisreiðfötum. Treyjan var
með þrefaldri skrauthnappa-
röð út á vinstri boðanginn,
en pilsið niður fyrir hné á
hestinum. Höfuðfatið var
s v a r t u r stráhattur með
brúnni, stórri fjöður, hring-
vafðri utan um kollinn. Þetta
voru reiðföt af konu sóknar-
prestsins þeirra hjóna þar
vestur frá. Þau höfðu verið
orðin of snjáð fyrir hana að
láta sjá sig í þeim, en fyrir
vinnukonu voru þau álitleg,
einkanlega í fjarlægð. Hatt-
urinn hafði fylgt svona í kaup-
bæti.
„Það er þá ekkert annað en
fínindisdrós, þessi sem mér
hefur áskotnazt“, sagði Hjálm-
ar gamli. „Skárri er það pils-
slóðinn. Hann er bara væsk-
ilsmenni“.
Elín leit til dóttur sinnar
ekki laus við meðaumkun.
„Hvernig lízt þér á, Gunn-
hildur mín?“
„Ég veit ekki — það er nú
lítið hægt að segja svona við
fyrstu sýn“, anzaði hún, en
hafði ekki augun af aðkomu-
konunni.
Þarna var hún komin úr
söðlinum án þess að flækjast
í þessu dragsíða pilsi og farin
að hjálpa krakkanum að koin-
ast úr hnakknum. Þorgeir
bauð karlmönnunum að setja
sig inn og fá kaffibolla, en
þeir vildu ekkert eiga við það.
Þá fór sá vestfirzki að kveðja
konu sína og barn. Þau heyrðu
kveðjuorðin inn um hálfopn-
ar stofudyrnar: „Vertu sæll,
Jói minn! Reyndu nú að láta
þér ekki leiðast, þó að þú
hafir mig ekki sífellt fyrir
augunum. Ég líklega reyni nú
að koma mér vel við hann,
þennan húsbónda minn, og fá
hest til að finna þig svona
öðru hvoru“, sagði konan. Svo
bætti hún við, þegar hann
reið úr hlaði: „Hann er alltaf
þessi dauðans óyndispoki, ef
ég er ekki til að hressa upp
skapsmunina. Og svo þessi
fjandans ekki sen hræðsla um
mig fyrir hverjum karlmanni,
sem ég er samtíða. Ég gæti
hugsað mér að honum fynd-
ist þú helzt til álitlegur”.
„Ja, er það nú orðagjálfur
við bráðókunnugan manninn“,
sagði Hjálmar gamli við
stofugluggann.
„Það lítur út fyrir að þau
séu orðin vel málkunnug“,
sagði kona hans.
Gunnhildur fór út í dyrnar
og bauð mæðgunum í bæinn.
Hún hét hvorki Jessabel né
nokkru öðru ónefni, þó að
gamla húsmóðirin væri búin
að kvíða því lengi, heldur svo
algengu nafni sem Halla. Og
krakkaanginn, sem þær mæðg-
ur höfðu óttazt að yrði ein-
hver vandræðavargur, var
ákaflega hæggerð, bjarthærð
telpa, sem hét Katrín. Allt
var þetta svo æskilegt sem
það gat verið. Hjálmar litli
hafði legið upp í bæjardyra-
sundi og horft á gestina og
litist strax vel á þessa litlu
leiksystur, sem hann var bú-
inn að eignast. Mæðgurnar
gengu í bæinn, en Þorgeir
spretti af hestunum og kall-
aði inn í bæjardyrnar á son
sinn, en fékk það svar, að
hann væri ekki inni.
„Ég er hérna uppi á bæn-
um“, kallaði drengurinn. Á ég
að flytja hrossin?“
Liggur upp á bæ eins og
hundarnir, hugsaði Þorgeir.
Það ætlaði að ganga seint að
þessi drengur lærði að haga
sér eins og önnur börn. Lík-
lega yrði það ein ánægjan
hans eða hitt þó heldur, að
hann yrði eins og einhver
ráfa. „Það hefði nú verið á-
nægjulegra fyrir þig að standa
hérna á hlaðinu, þegar gest-
irnir komu heldur en vera á
gægjum upp á bæ“, sagði
faðir hans, þegar drengur-
inn kom lötrandi með hendur
í vösum utan fyrir bæinn.
„Ég sá þá samt“, sagði
Hjálmar og hoppaði á bak
stjörnótta klárnum, sem litla
stúlkan hafði setið á. Þorgeir
rétti honum taumana á hin-
um hestunum og hann reið
úr hlaði.
Þorgeir fór inn í búrið. Þar
sat nýja vinnuko'nan við mat-
borðið og hámaði í sig mat-
inn, en gömlu hjónin og Gunn-
hildur stóðu og sátu þar inni
og horfðu á hana eins og eitt-
hvert furðuverk. Konan var
lagleg, há og grönn, kvik í
hreyfingum og björt á hör-
und. Gunnhildur fann til ein-
hverra ónota fyrir hjartanu,
sem hún hafði ekki þekkt
áður. Þau ágerðust, þegar
maður hennar settist bros-
leitur við borðið og spurði,
hvernig þær hefðu það eftir
ferðalagið.
„Bærilega gæti ég hugsað
mér“, svaraði konan, „þetta
var nú svo sem engin vand-
ræðaskepna, sem þú settir
undir mig, sjálfsagt reiðhest-
urinn konunnar. Og svo þess-
ar myndarlegu góðgerðir, sem
bíða okkar, þegar hingað er
komið. Mig undrar ekki, þó
að þú lítir sæmilega út, ef
hún gefur þér annað eins
hnossgæti daglega“.
„Auðvitað gerir hún það“,
sagði Þorgeir hreykinn, „það
er engin búsvelta á Hraun-
hömrum“.
„Já, skárra er það. Skyldi
okkur Kötu litlu bregða við
bölvaðan sultin í Gröf. Bara
að hann Jósteinn yrði eins
lánsamur. Hann er nú bara
ekki í fullum mætti, maður-
inn“.
„Það er engin hætta á því
að honum falli ekki vel á
Stað. Þetta er afbragðs heim-
ili“, sagði Þorgeir.