Lögberg-Heimskringla - 26.09.1968, Síða 2

2
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 26. SEPTEMBER'1968T
-------------------------------- ------------:------T—7
Hyar er föðurlarsd vort
sál hans. En það þýðir, að það
sé ekki lengur neitt eitt land,
sem hann geti nefnt sitt föður-
land. — Þeir voru margir,
meðal landnemarma fyrir vest
an, sem báru svipaðar tilfinn-
ingar í brjósti. Þeir fóru til
nýs lands, en hið gamla föður-
land fór með þeim vestur yfir.
Þeir báðu bænir sínar á ís-
lenzku, sungu og ortu á máli
feðra sinna tilbáðu guð á máli
feðra sinna. Og passíusálmar
Hallgríms Péturssonar v o r u
sungnir og lesnir í bjálkakof-
um, eins og áður í torfbæjum
íslenzkra dala. Ég veit, að til
voru menn, sem báru þá spurn
ingu fram í alvöru, hvort það
væri ómaksins vert að leggja
slíka rækt við allt, sem til-
heyrði hinu gamla föðurlandi,
því að innan skamms hlyti
það allt að gleymast. Þessar
athugasemdir ræddi ég einu
sinni við vin minn séra Rögn-
vald Pétursson. Hann sagði:
Það er alveg rétt, að afkom-
endur vorir verða Kanada-
menn og Bandaríkjamenn, en
vér getum ekki látið oss á
sama standa, hvernig fólk vér
gefum þessum nýju þjóðfélög-
um. — Hann hafði rétt fyrir
sér. íslendingar áttu um
tvennt að velja. Annað hvort
að lifa sem betlarar á því, sem
aðrar þjóðir lögðu til, eða
leggja sig fram um að gefa
eitthvað af sínum eigin and-
legu verðmætum, 'veita því
bezta, sem þéim áttu, inn í líf
síns nýja föðurlands.
En hvers vegna eigum vér
yfirleitt að hugsa nokkuð um
hin jarðnesku föðurlönd? Seg-
ir ekki postulinn, að föðurland
vorí sé á himni?
Jú, sannarlega eigum vér
föðurland á himni. Ég minnist
þess, að það greip mig stund-
um undarleg tilfinning, er ég
stóð yfir gröfum landa minna
þar sem kanadískur mösurvið-
ur bærðist fyrir andvaranum,
meðan mokað var mold yfir
íslendings bein. Og ég gladd-
ist í hjarta mínu yfir því, að
til skyldi vera föðurland, sem
enginn þyrfti að flytja frá eða
deyja frá. Og ég er sannfærð-
hr um, að vér finnum miklu
betur gildi hins jarðneska lífs,
ef vér trúum því, að það eigi
sinn tilgang í himnum.
En þetta er ekki hið sama
og að gleyma jörðinni og vor-
um jarðnesku föðurlöndum.
„jörðin stynur undir öllum
sínum föðurlöndum,11 s e g i r
skáldið Guðmundur Kamban.
En myndi vera jafn-mikil á-
stæða til þess fyrir jörðina að
síynja, ef vér, sem á henni bú-
um, gerðum oss grein fyrir
því, að vér eigum allir hið
sama föðurland, — því að föð-
urland vort er á himni.
Og ennfremur, að vegurinn
inn í það föðurland liggur um
jarðneskar götur, jarðneskt
mannlíf?
Páll postuli segir í textan-
um, að Jeiðin til hins himn-
eska föðurlands sé fólgin í
umbreytingu frá niðurlægingu
til dýrðar, eins og Jesús Krist-
ur við upprisu sína var hafinn
upp frá niðurlægingu til dýrð-
ar. En þetta gerist að því
skapi, sem Jesús Kristur nær
meiru valdi yfir mönnunum.
Hvar sem Jesús Kristur legg-
ur undir sig Kf mannanna á
jörðinni, þar er himnaríki. Þar
lifum vér sem þegnar vors
himneska föðurlands.
Þér kannist öll við það, sem
nefnt hefir verið „the pioneer
spirit“, landnámsandinn.
Þegar landnemar brjóta sér
braut gegnum órudda skóga,
— ryðja merkur til ræktunar,
og taka sér bólstaði utan við
skipulagðar bygðir, skorti allt,
sem veitir ópersónulega trygg
ingu eða hjálp í lífsbaráttu
fólksins. Þar er engin trygg-
ing, nema bróðurhöndin, út-
rétt af vinátíu, engin ábyrgð
önnur en kærleikur sveitung-
anna, 1 i f a n d i samkennd og
fórnfýsi hugans.
Og ef ég ætti að segja, hvað
hafi snortið mig dýpst meðal
landa minna í Vesturheimi,
var að fá tækifæri til að finna
þennan lifandi landnámsanda,
reyna hvernig hann einnig
kom fram við mig sjálfan og
mitt heimili. En landnámsand-
inn er í raun og veru ekkert
annað en hinn kristni andi,
sem hinar aðkomnu þjóðir
voru aldar upp við, og sannaði
gildi siít við nýjar aðslæður í
ónumdu föðurlandi.
Þar sem vér ekki styðjumst
við ópersónulegar stofnanir,
verður gildi náunganskærleik-
ans ljósari en ella. Því sagði
skáldið Jóhann Magnús
Bjarnason í Elfros eitt sinn
við mig. Þótt ég ætti þúsund
vini, teldi ég mig ekki hafa
efni á að glata einum einasta.
Sé þessi skýring rétt, liggur
það í hlutarins eðli, að jörðin,
með öllum sínum föðurlönd-
um hefir ekki meiri þörf á
öðru heldur en því, að kraftur
Krists ummyndi mannlífið.
Þá leggur himnaríki undir sig
jörðina. Þá látum vér oss ekki
á sama standa um vandamál
jarðlífsins. Það er stríð í Viet
nam. Nú er hungur í Biafra,
og offramleiðsla á h v e i t i í
Saskatchewan, svo að bænd-
urnir þar óttast verðfall á út-
flutningsvöru sinni, og skreið-
in hangir í hjöllum hér á ís-
landi. Þjóðirnar hafa því þörf
fyrir bæfia skipulagningu á
mörgum hluíum, en þær um-
bætur verða a 1 d r e i gerðar,
nema sá hinn sami andi, sem
eitt sinn stjórnaði lífi land-
nemanna, verði sá kraftur,
sem ríkir í öllum föðurlönd-
um.
Þegar himnaríkið leggur allt
undir sig, stynur jörðin ekki
lengur undir öllum sínum
föðurlöndum, heldur fagnar
og gleðst yfir börnum sínum.
Hvar er vort föðurland? Þeg-
ar svars er leitað við |>essari
spurningu, þá er ekki átt við,
hvort það sé ísland, Kanada
eða Bandaríkin, — og meira
að segjja ekki heldur, hvort
það sé þessa eða annars heims.
Föðurland þitt er það himna-
ríki, sem gerir mennina betri,
ástríkari, — í einu orði sagt
líkari Kristni sjálfum. Jörðin
er að miklu leyti ónumin enn,
og ónotaðar auðlindir hennar.
Þó mannkynið sé orðið gam-
ali, má segja, að það sé enn á
landnámsstigi og hafi þörf fyr-
ir hinn rétta pioneer spirit,
bróðurkærleikann í k r a f t i
guðs. Og aldrei hefur verið
auðveldara fyrir hin mörgu
föðurlönd jarðar að komast
hvort öðru nærri til samhjálp-
ar og vináttu. Aldrei hefur
verið auðveldara en nú að ná
til þeirra, sem svelta eða búa
við skort af lífsnauðsynjum í
landnámsbyggðinni. Og þegar
þér Vestur-íslendingar komið
í heimsókn til yðar gamla föð-
urlands, og farið síðan heim
til yðar aftur, þá bið ég yður
að líta ekki á för yðar sem
venjulega skemmtiferð, held-
ur einn þáttin í þeirri þjón-
usiu, sem fram þarf að fara
um allan heiminn, svo að hin
mörgu föðurlönd færist hvert
nær öðru — mennirnir hver
nær öðrum. Og þess bið ég af
heilum Ifuga, að sameiginleg
bænastund í þ e s s u m helgi-
dómi megi verða til þess að
samhugurinn dýpki og kær-
leikurinn verði sterkari.
Eins og oss öllum er kunn-
ugt, voru miklar deilur um
trúmál meðal landa vorra vest
an hafs, en þegar dýpst er
skoðað, leiddu þ æ r deilur
tvennt í ljós. Annað var það,
að tímarnir kröfðust frelsis til
að hugsa og trúa. Hitt var
þetta, að landnámsmönnunum
og þeirra kynslóð var alvara
með trú sína. 'Þeir fundu trú-
arþörf sína skýrt og greini-
lega. Það er ekki hægt að
nema ný lönd án t r ú a r . Á
fyrstu árum Nýja-Islands, þeg
ar bólusóttin hafði lagt þriðj-
ung fólksins í gröfina, hófu
íslendingar útgáfu blaðs,
byggðu skóla og stofnuðu söfn
uð. Hver var ástæðan. Fyrst
og fremst sú, að til þess, að
hinn k r i s t n i landnámsandi
fengi varðveitt kraft sinn,
hafði fólkið þörf fyrir andlega
menningu og sterka irú. Þar
sem andinn leitar hæst, verð-
ur bezt útsýn yfir jörðina og
hennar líf. Eins og turn Hall-
grímskirkju gerir hvoriveggja
að færa oss himninum nær og
gefa oss betri yfirsýn yfir jörð-
ina, sem vér göngum á —
þannig hófu Hallgrímssálmar
hugi fólksins í bjálkakofunum
upp í hæðir himinsins og
veiítu gleggri sýn yfir vanda-
máli jarðlífsins, þar sem andi
trúar og kærleika var sá kraft
ur, sem sameinaði h e n d u r
hinna ólíkustu manna við að
ryðja torfærum úr vegi og
skapa nýtt föðurland.
Megi sá kraftur guðs halda
áfram að leggja allt, sem til
er, undir kærleika guðs,
Amen.
Alþýðubl. 14. júlí
Fréftir fró íslandi
Framhald frá bls. 1.
bláum lit og kostar kr. 10. Þeir
sem vjlja tryggja sér pantanir
á útgáfudegi þurfa að senda
þær ásamt greiðslu til Póst-
og símamálastjórnarinnar fyr-
ir 15. ágúst.
Mgbl.
* ❖ *
NÍRÆTT SÖGUSKÁLD
Frá Helgafelli Xemur í dag
ný skáldsaga e f t i r íslenzka
konu, sem á í dag níræðisaf-
mæli, og mun hafa lagt síð-
ustu hönd á verk sitt á þessu
ári.
Á kápu bókarinnar eru þess-
ar upplýsingar frá útgefanda:
„Höfundur þessarar sögu,
frú Guðný Jónsdóttir frá
Galtafelli, er systir Einars
Jónssonar myndhöggvara, og
kemur því listræn gáfa henn-
ar engum á óvart. En söguna
skrifar hún komin um nírætt,
og mætti margur ungur höf-
undur öfunda hana af fersk-
um og tærum stíl hennar. Öll
frásögnin ber með sér unað og
þokka liðins tíma, en málfarið
eins og islenzkan hefur jafnan
verið bezt töluð, eðlilegt og
einlægt. Lýsingar sögunnar
eru eftir minnilega glöggar og
umbúðalausar.
Sagan fjallar um ást og
tryggðir. Gömul kona leitar
aftur á fornar slóðir og endur-
lifir í minningunni löngu liðna
atburði, en staðurinn og fólk-
ið stendur lesandanum Ijóslif-
andi fyrir sjónum. Hér hafði
hún ung hlotið ást tveggja
bræðra, en örlögin hagað því
svo til að hún gat hvorugs
notið. Síðan í lífinu átti hún
eftir að þola vonbrigði og
raunir, en bar þær með styrk
og umburðarlýndi, sem lífs-
reynsla hennár á unga aldri
hefur kennt henni. Yfir allri
sögunni hvílir heiðríkja og
æðruleysi:
Sagan nær yfir langan tíma
og varpar ljósi á breytt siðræn
viðhorf til ástar og tryggðar.
En hugblær frásagnarinnar er
hinn sami í meðlæti og mót-
læti. Frá sínum háa aldri
horfir frú Guðný beiskjulaus-
um augum á mannlífið og hún
er nógu mikill höfundur til að
segja góða sögu í stíl, sem
hæfir henni.“ Mgbl. 31. ágúst.
* * *
Stækkun Álbræðslunnar
í sjónvarpsþætti Haraldar
J. Hamar, í brennidepli, í gær-
kvöldi, var Bjarni Benediks-
son, forsætisráðherra, m. a.
spurður að því, hvaða verk-
efni hann teldi næst á dagskrá
á sviði stóriðju.
Hann kvaðst telja, að stækk-
un álbræðslunnar nú þegar í
þá stærð sem ætlunin væri að
hún yrði endanlega í, væri
næsta verkefni á þessu sviði.
Ráðherrann sagði, að sumir
menn virtust telja, að erlendir
auðjöfrar hefðu sérstakan á-
huga á að fjárfesta á íslandi,
en það væri mesti misskiln-
ingur. Það væri þvert á móti
mjög erfitt að fá erlenda aðila
til þess að leggja fé í atvinnu-
rekstur hér á landi.
Mgbl. 17. ágúst.
Aðeins $1 1020
með Loftleiðum
Spyrjist fyrir. Þér munið komast að því, að lægslu far-
gjöldin eru enn hjá Loftleiðum — — flugfélaginu, sem
hefir haft til boða lægstu flugfargjöldin í 24 ár. Og þér
finnið hið íslenzka andrúmsloft um leið og þér slígið um
borð. Fargjaldið fram og aftur milli New York og íslands
er venjulega $220.40, og aðeins $285, þegar ferðamanna-
straumurinn er mestur. Ef þér ferðist með 15 mannahóp,
er fargjaldið aðeins $200. og í því innifalið um $70 fyrir-
greiðsla. Að ferðast til íslands er að ferðast með Loflleið-
um. Og ef þér ætlið til Evrópu hafa Loftleiðir einnig til
boða lægri fargjöld en öll önnur flugfélög.
* aðra leiðina á venjulegum árstíma.
LÆGSTU FLUGFARGJÖLDIN TIL:
ÍSLANDS, SVÍÞJÓÐAR, NOREGS. DANMERKUR.
ENGLANDS, SKOTLANDS, HOLLANDS OG LUX-
ENBOURG.
ICELANDICmrunBT
610 FIFTH AVENUE (ROCKEFELLER CENTRE)
NEW YORK, N. Y. 10020 PL 7-8585
New York Chicago San Francisco
Fáið upplýsinga bseklinga og ráðstafið ferðinni é ferða-
skrífstofu yðar.