Lögberg-Heimskringla - 10.11.1977, Side 6

6
LOGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 10. NOVEMBER 1977
JÓN TRAUSTI
ANNA FRÁ STÓRUBORG
SAGA
FRÁSEXTÁNDU ÖLD
é
ALMENNA BÓKAFÉLAGIÐ
REYKJAVÍK
>♦♦♦♦♦♦»»♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦•♦♦♦<
„Hjalti hefir alla kosti umfram þessa menn, sem þu hefir
boðið mér fyrir biðla. Hann er fegri en þeir hraustari og
karlmannlegri, gáfaðri og tryggari. í einu orði sagt: Hann
er betur af guði gefinn bæði til sálar og líkama. Og hann er
óspilltur. Hann hefir alla kosti fram yfir þá — nema einn.
Hann vantar fé, — fé, þetta auövirðilega safn af alls konar
munum, dauðum og lifandi, sem ekki má án vera að vísu,
en engan mann gerir sælan. Og þessa auradyngju ætla ég
að leggja félagsbúi okkar til. Annars hefir hann alla — alla
kosti, sem mann mega prýða, fram yfir ykkur, liöfðingjana
og höfðingasynina.”
„Ættgöfgina — auðvitað — líka!”
„Ættgöfgina, ha—ha—ha—! Ættgöfgina, ja, ég held það
geti vel verið. Hver veit, hvar öll börn höfðingjanna eru
niður komin? Hjalti gæti vel verið sonur hirðstjóra, biskups,
lögmcuins eða stórbónda. Hann gæti verið prins. — Eg veit
ekkert hverrar ættar hann er. Hann er ekki fæddur í hjóna-
bandi. Faðir hans, sem kailaður var, drukknaði við Vest-
mannaeyjar sama árið og hann fæddist. Móðir hans varð
úti frá Eyvindarhólum. Ertu nokkru nær um ættina? Eg er
það ekki. Eg veit bað eitt, að oft fæða hraustar og fríðar
almúgastúlkur höfðingjunum fegri og efnilegri börn en kon-
ur beirra geta fætt, — stúlkur, sem lagðar eru í sæng þeirra
á yfirreiðum — mér liggur við að segja: ránsferðum —
þeirra, — saklausar, óspilltar stúlkur, teknar grátandi, oft
nauðugar, en gefa svo afkvæminu lif sitt og blóma, leysa
bað með heilsu sinni frá eymd og spillingu föðurins, næra og
glæða það góða, sem það kann að hafa erft, og verja öllu
lífi sínu í fátækt og fyrirlitningu til að halda þessu verki
áfram. Hver veit nema Hjalti sé þannig til kominn? Hann
er ekki fæddur af höfðingja-konu, svo mikið er víst. Hann er
ekki fæddur af útslitinni móður af gremju og hugarstríði
yfir svívirðingum mannsins síns, útpíndri, útþrælkaðri,
kannske barinni og sparkaðri, — móður, sem kannske hefir
horft upp á það og hlustað á það cilla ævi, fyrst í föðurgarði,
síðan í húsfreyjustöðunni, sem hverju kveneðli er ofboðið
með. — Nei, Hjalti er af betri ættum en það, sem þykist
meiri menn en hann.”
Páll sýslumaður þagði. Þetta tal gekk alveg fram af 'hon-
um.
Anna hélt áfram með vaxandi ákefð:
„Líttu á þessa rúmfjöl! Hún er ný, líttu á! Hvert hnifs-
bragð á henni er skínandi hreint. Hver af biðlunum, sem
þú sendir mér, hefði getað unnið þetta snilldarverk? Hefðir
þú getað það sjálfur? Gulli og silfri hefðu þeir getað hlaðið
utan á mig, en slíkan grip hefði enginn þeirra getað gefið
mér frá eigin hendi. Þessi gripur verður til, þegar við erum
öll dauð og gleymd og niðjar okkar þurfa að lesa langar
ættartölur til að finna okkur. Þessi gripur verður til aðdáun-
ar um margar aldir. Lestu versin, sem eru utan með mynd-
unum! Þau eru til mín. Nafnið mitt er bundið í þeim báð-
um. Líttu á madonnu-myndina! Kannastu við svipinn? —
Madonna, madonna! Eg er madonnan hans. Þetta er dýrasti
pantur ástar karlmanns á kvenmanni, sem til er á Islandi.
— Hjalti, vesalings Hjalti! Elsku Hjalti! — Eg tók hann að
mér sem umkomulausan og vanhirtan smaladreng. Eg er
faðir hans og móðif h£tns. Allt á hann mér að þekka. Og nú
er ég konan hans.”
Sýslumaðurinn spratt á fætur.
„Hvar er Hjalti?” spurði hann.
„Hvað viltu honum?” Anna fölnaði upp sem snöggvast.
„Hvar er Hjalti? Eg vil fá að sjá hann.”
„Þegar þú hpfir gefið mér leiyi til að giftast honum,
skaltu fá að sjá hann.”
„Hvar er Hjalti? Segðu mér það.”
„Eg hefi falið hann. Ef þú heitir honum griðum að við-
lögðum drengskap þínum og handsalar mér þau að við-
stöddum vottum, skaltu fá að sjá hann.”
„Það geri ég ekkL”
„Þá færðu ekki að sjá hann i þetta skipti. Það er ekki til
neins fyrir þig að leita. Þú finnur hann ekkL”
Páll horfði á Onnu um stund og spurði siðan:
Fólksfjölgunin í heiminum er
nú eitt helzta vandumál þjóó-
anna...
JUUUUUUUUUUL
Þetta er nú í fyrsta skipti, sem
hún gefur meðr ölkrús!
Við vurum einstaklega heppin
með veður í sumarfríinu, rign-
ing upp á hvern einasta dag!
Þarna ertu á réttri leið — þessi
uppfinning er það sem koma
skal!
„Elskarðu Hjalta í raun og veru svona mikið?”
„Já, ég elska hann af öllu hjarta minu. Og ég þakka guði
fyrir, að hann hefir gefið mér þrek til að elska svo heitt.
Eg er þá ekki úrkynjuð með öllu.”
„Hvar er Hjalti? Eg vil fá að sjá hann!”
„Þú sást bömin hans áðan. Þau likjast honum.”
Sýslumaðurinn brýndi röddina:
„Hvar er Hjalti? Eg skipa þér að sækja hann!”
„Hvað ætlarðu að gera með hann?”
„Eg ætla að drépa hann fyrir augunum á þér. Það er eina
^ekningin, sem dugar.”
Anna hló storkunarhlátur.
„Það gerir þú ekki að þessu sinnj.”
Sýslumaður brá sverðinu og sýndi henni það nakið.
„Þetta er sverð Erlends lögmanns Þorvarðssonar ...”
„Sem hann drap mág sinn með í karldyrunum í Viðey,”
greip Anna fram i.
Það kom dálítið hik á sýslumann.
„Þess betur er það til þess fallið að sniða svivirðu af ætt-
inni. Sverðið krefst uppreistar.-------Eg sver við þetta
sverð...”
„NíðingssverÖ —!”
„Eg sver við þetta sverð að drepa Hjalta, hvar sem eg
næ honum.”
„Og ég sver við allt, sem mer er heilagt, ég sver við guð
á himnum, að verja Hjalta fyrir þér. Og getir þú drepið
hann, þá skal ég hefna hans. Mundu eftir því, að ég er ekki
einungis systir þín, h.eldur einnig bróðurdóttir Hólmfríðar i
Dal. Systkinadeilurnar eru ekki horfnar úr ættinni. Stór-
högg þótti pabba hún stundum, en ekki mun ég höggva
smærra, ef til kemur.” -
Sýslumaður horfði á hana með halígerðu ofboði. Siðan
gekk hann fram á loftsköiina og kallaði hátt:
„Leitið bið sveinar, um alian bæinn aö Hjalta Magnussyni
og færið hann hingað!”
Anna kallaði líka:
„Leitið þið, leitið þið, sporhunda-grey! Hjalta skuiuö þió
aldiei finna! — Og ef þið finnið hann, skuluð þið verða strá-
drepnír niður.”
FJÖRÐI ÞÁTTUR
1. DÓMURINN
Málið var hið versta viðfangs.
Gæðingar sýslumannsins, þessir sex útvöldu, sem dæmdu
rneð honum alla dóma i héraði, voru í mestu vandræðum
með það.
Auðvitað varð eitthvað að gera.
Til voru gömul og góð lagaákvæði um það, hvaö við þvi
Ja, ef maður flekaði mey af góðum ættum tii óskírlífis og
spillti þannig sóma hennar. „Dándismanna”-dæturnar voru
þar talsvert rétthærri en aðrar meyjar.
En það var eitthvað fámælt um það i iögunum, hvað við
því lægi, ef slik tiginborin mey flekaði ungan pilt til hins
sama. Löggjafarnir höfðu. helzt til lítið gert ráð fyrir þvi, að
þær kynnu að eiga upptök slíkra hluta.
En nú stóð einmitt svo á. Vesalings dómararnir voru all-
ir sannfærðir um, að Hjalti væri í raun og veru saklaus i
þessu máli. Anna bæri alla sökina.
En hvernig áttu þeir að fara að dæma hana? Systur sýslu
jnannsins!
Nei, auðvitað urðu þeir að dæma Hjalta. Hann var þó að
minnsta kosti sekur lika. Dæma af honum allt fé, — hann
átti ekkert. — Dæma hann fjórðungsrækan, dæma hann
landrækan, dæma hann til húðláts eða limlestinga, kannske
dæma hann af lifi. Það fór allt eftir þvi, hvað sýslumaðurinn
gerði sig ánægðan með. — Án hans samþykkis var dómur-
inn enginn dómur.
Hjalta var stefnt hátiðlega fram fyiir þennan domstol,
til að standa fyrir máli sínu. En hann fannst hvergi, þegar
birta átti honum stefnuna. Önnu var stefnt líka, en hvorugt
þeirra kom.
Nú, þeir urðu þá að dæma dominn eins og sýslumanmnum
þóknaðist að hafa hann. — Hann var hvort sem er ekkert
annað en hand.aþvottur, svo að einu mátti gilda hvernig
hann hljóðaði.
Líklega fnundi sýslumaður hugsa sig tvisvar um, áður en
hann færi með slíkan dóm til lögréttunnar og legði hann
undir úrskurð þeirra Odds Gottskálkssonar og Eggerts
Hannessonar, lögmannanna, og allra lögréttumannanna. •—
Búast mætti við brosi á þinginu þvi.
Framh. i næsta biaði.