Lögberg-Heimskringla - 20.10.1978, Page 6

Lögberg-Heimskringla, föstudagur 20. október 1978
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
♦HALLDÓR KILJAN LAXNESS
♦
-♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦ ■
♦
♦
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦•
BREKKUKOTS
ANNÁLL
HELGAFELL
1957
|
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
Af því sem að framan greinir, þá gefur auga leið að við
vorum ekki bókafólk. Bóklestur var hjá okkur aðallega fram-
inn af gestum sem höfðu sjálfír með sér bækur. Stundum voru
það sögur sem þeir lásu upphátt fyrir alt fólkið, ellegar þeir
tóku sig til og kváðu rímur. Oft skilcfu næturgestir eftir
bækur hjá okkur, sumir létu þær uppí næturgreiðann, og
þannig mun bókasafnið okkar hafa orðið til, þessi litli og
ósamstæði reytíngur. Að þessu mun ég víkja síðar. En þó
ýmsar bækur hefðu orðið innligsa hjá okkur þá uppgötvað-
ist ekki að við í Brekkukoti vorum bibblíulaust fólk fyren
hann Þórður karlinn skírari fór að vera hjá okkur; og er
ég þá loks kominn að því efni sem nú var mér efst í hug.
Það er kunnara en frá þurfi að segja að eftir íslenskri
verðskrá fornri kostar bibblían sem svarar kvígildi, og er
þá átt við snemmbæru ellegar sex ær loðnar og lembdar.
Verðið stendur á titilsíðu þeirrar bibblíu sem prentuð var í
afdal nokkrum hátt til fjalla á Norðurlandi árið 1 584, og
hafa íslendíngar sem kunnugt er aldrei trúað annarri bibblíu
en þeirri; sú bibblía er gerð með lis'tilegum bókahnútum og
útskornum þrykkimyndum og er tíu merkur á þýngd og
einna líkust rúsínukassa í laginu. Þessi bók hefur jafnan ver-
ið til í skárri kirkjum á íslandi.
Það var einusinni sem oftar að sumri til að gest bar að
garði í Brekkukoti og sagðist hann vera kominn híngað á
dampskipinu. Hann var síðan gestur okkar nokkrar vikur í
senn tvö eða þrjú sumur eftir það. Mér er í minni hvar þessi
maður kemur gángandi veginn meðfram kirkjugarðinum. í
prestafrakka, einsog prinsalbertsfrakkar voru kallaðir á Is-
landi, og með harðan hatt af því tagi sem nefndir voru hálf-
kaggar til aðgreiníngar frá heilköggum, en svo voru pípu-
hattar nefndir. Þessi maður var með gúttaperkaflibba krækt-
an saman í hnakkanum. Þetta var hann Þórður kallinn skír-
ari, eða einsog hann kallaði sig: Þórður baptisti. En það
sem kom mér til að halda að hér væri nýr móþjófur á ferð-
inni voru þau kyndugheit að þessi frakkaklæddi maður, sem
var að öllu leyti einsog heldrimaður tilsýndar, bar á baki
sér strigapoka úttroðinn af einhverju sem mér sýndist vera
mókögglar; en þar er skemst frá að segja að það var ekki
mór sem hann bar á bakinu, heldur eintómar bibblíur; ann-
an farángur hafði hann ekki. Ekki skal ég um segja hvernig
á því stóð að frakkaklæddur maður sem kom á sjálfu damp-
skipinu utanúr löndum skyldi óðar steðja suðreftir til okk-
ar í þetta moldarhús á ystu mörkum heimsmenníngarinnar,
þar sem uxu fíflar á þakinu, í staðinn fyrir að draga inná
Hotel d’Islande þar sem hann hefði sómt sér vel innanum
stórhofðíngja og útlendínga.
Þórður skírari var mikill maður vexti og fyrirmannlegur,
með þesskonar andlit sem hökunni virtist hafa verið þrýst
úppí með átaki að neðan, og yfirtak vellöguðu kónganefi
sem stefndi ofaní hökuskarðið. Munnurinn var svo vel aftur
þegar hann var ekki að halda ræðu, að varirnar hverfðust
innávið og sást ekki ytrivör; en á efrivörinni, sem var veik-
astur og lítilfjörlegastur partur á öllum manninum, var stutt
og ákaflega velklipt skegg. Hann kipraði saman augun svo
þau höfðu líkíngu af síu.
Hvað þessi skíraratitill Þórðar kallsins bar í sér vissum
við aldrei gjörla í Brekkukoti, né hirtum að vita, enda sáum
við hann aldrei skíra nokkurn lifandi mann. Sagt var að
hann hefði lent í trúfélögum í Skotlandi og Kanada og geing-
ið þeim á hönd, og hefði hann brauð sitt frá þeim; en varla
hefur mikill afgángur orðið af því brauði úrþví hann hallaði
Heyndu þá að giftast henni svo þú
getir einhvern tfma lokiö viö
þetta blessaö málverk.
Úr þvl þú getur ekki sveiflaö þdr
greinaf grein.getur þú ekkiveriö
Tarzan....Ég skal vera Tarzan og
þú getur veriö Jane...
Mig dreymir á hverri einustu nótt
að ég geti ekki sofiö.
Mikiö var Billy-Smart-Fjölskyldan
almennileg aö leigja okkur sirkus-
tjaldiö I sumarfriinu.
sér að í einu af þeim fáu gistihúsum sem verið hafa ókeypis
í heiminum á þessari öld og hinni fyrri. Það hefur sennilega
verið í verkahríng hans að gera orð þess drottins sem trúir
baptistum heyrinkunnugt í ættborg sinni. Ekki dettur mér í
hug að efa að hann Þórður kallinn hafi talað fyrir guðlegan
innblástur, hafi nokkur maður það kunnað. En slíkur var
annblástur hans og upphafníng í kenníngunm, að hann hirti
aldrei hvort þar var maður nær sem hann kcndi, nema hvað
ég hygg, ef nokkuð var, að hann hafi helst kosið aungv-
an; enda kom víst sjaldan fyrir að hann hefði áheyranda
nema ef strákar földu sig í nálægri tunnu til þess að njósna
um hvað svo ágætur klerkur mælti af þvílíkum guðmóði við
aungvan. Eg hafði því miður hvorki vit né þroska, og kanski
ekki nægilega forvitni heldur, til að leita kjarnans í boðskap
Þórðar skírara fremur en mig lángaði til að botna í postill-
unni hjá honum afa mínum. Það er nú einusinni svo að tóm-
læti mörlandans hefur laungum verið viðbrugðið, og vera
má að Þórðuí hafi bæði þekt landa sína vel og venð mikill
íslendíngur sjálfur; því bæn svo til að mannhræða, einn eða
fleiri, slaungruðu í áttina til hans þar sem hann stóð einn á
auðu torgi og var að predika, þá snéri hann sér ævinlega
undan og sýndi háttvirtum þíngheimi bakhluta sinn: þessa
aðferð áleit hann notadrýgsta ef telja skyldi um fyrir ís-
lendíngum. Eg minnist þess að ég gekk framhjá honum niðrá
plani eitt kvöld í norðangarra og brælu þar sem hann var að
prédika af sannfæríngarkrafti yfir hjólbörum nokkrum sem
lágu á hvolfi skamt burtu. Hann stappaði niður báðum fót-
um máli sínu til stuðníngs og barði bibblíuna með hnúum
og hnefum til staðfestíngar kenníngu sinni og stóð útúr hon-
um froðan í ýmsar áttir. Hann mælti í gegn þeirri óviður-
kvæmilegu og svívirðilegu aðferð sem fólgin er í því að skíra
börn:
Það finst hvergi skrifað í þessari helgu bók, mælti hann
og lamdi bókina; hvorki með orði né bókstaf né striki né
púnkti finst skrifað í helgri bók að skírð skuli saklaus börn.
Hver maður sem heldur fram að það standi nokkurstaðar
skrifað í helgri bók að saklaus börn eigi að skíra, hann gerir
það á sjálfs sín ábyrgð — og tekur afleiðíngunum.
Þegar Þórður kalhnn baptisti hafði gert sína baptiska
skyldu hér útá Islandi, þá var það í hans verkahríng að fara
í Noreg og prédika þar um sinn. En það er haft til sanninda-
merkis um hve íslendíngar og normenn sé ólíkar þjóðir, að
ekki var Þórður postuli fyr stiginn á land í Björgvm en að
honum þyrptist múgur manns að hlýða boðskap hans, svo
íðulega varð að bjóða út lögreglu eða jafnvel landher til að
varna því að gamalmenni og örvasafólk væri troðið undir,
eða flokkar er hófust með og móti þessum sendiboða drott-
ins yrðu hver öðrum að fjörtjóni með æsilegum tiltekjum.
Auk þeirra litlu prestlauna sem Þórður kallinn kann að
hafa haft af skotum og kanadamönnum fyrir að snúa íslend-
íngum og normönnum frá barnaskírn, þá hygg ég að bapt-
istinn hafi ekki átt cignir utan bibblíur þær sem hann bar
sér á baki í stngapoka milli landa. Að minstakosti vissi eingi
maður þess dæmi að Þórður kallinn hefði aðra verðaura und-
ir höndum.
Nú kom að þeim degi er skírarinn ’skyldi reisa burt af Is-
landi og fara til Noregs að boða eld þeim mönnum er í þvísa
landi tíðka barnaskírn.
I þau skifti sem hann haíði áður gist í Brekkukoti mán-
aðartíma eða sex vikna á sumaríerðum sínum, þá hafði hann
ævinlega reynt að umbuna gistínguna með bibblíu, en Björn
afi minn jafnan beðist undan slíkri gjöf með því fororði að
það væri ekki venja í Brekkukoti að hafa dýrgripi af mönn-
um fyrir að mega sofa. Hinsvegar hafði afi minn ekki í hin
fyrri skifti drepið hendi við lítilfjörlegu kristilegu smáriti
sem heiðursgjöf af hálfu Þórðar baptista. En nú var Þórður
orðinn þreyttur að gefa smágjaíir og tók ekki leingur í mál
að fara svo á brott að hann skildi eítir minni gjöf en bibblíu :
Ef þú þiggur ekki af mér bibblíu í haust Björn, sagði hann,
þá Iít ég svo á að þú teljir þig ekki leingur minn vin; enda
mundi ég þá ekki geta látið spyrjast að ég vitjaði aftur þíns
heima.
Framhald í næsta blaði.