Lögberg-Heimskringla - 15.02.1980, Qupperneq 6

6
Lögberg-Heimskringla, föstudagur 15. febrúar 1980
| HALLDÓR LAXNESS
! BREKKUKOTS
ANNÁLL
HELGAFELL
1957
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦r
Það var steinhljóð andartak eftir að Garðar Hóhn haí.fi
lokið þessu sérkennilega númeri. Kaupmaðurinn ‘gaí. gokn
kríngum borðið til að rannsaka undirtcktir samkvæmisms o.r
sá fljótt að aungum hafði stokkið bros. Einsog til að bu iða
yfir þennan óvænta skemtiþátt rak hann upp tröllahlátur.
æpti húrra-bravó og klappaði saman lófum. Síðan gáði hanri
enn í kríngum sig og snöggþagnaði í miðjum hlátri. Einginn
annar hafði klappað. Menn átu og drukku þegjaudi nni
stund. En von bráðar reis kaqpmaður úr sæti, bar tvo fíngur
uppað munni sér og hummaði fínlega; hann fór að sctþr si<>
í stellíngar með tilburðum þeirra manna sem hafa feingio
ræðulistar, þó ekki með öllu ósvipað smápilti^sem cr að
þykjast halda ræðu. Hann ýtti stólnum sínum kirfilega frá,
lyfti höfðinu með uppgerðarsettleik og drap titlínga mcðan
ávarpsorðin voru að vefjast fyrir honum, síðan kom ræðan:
Ég ætla ao lc^íc. mér að segja fáein orð til að heilsa uppá
okkar heimsfræga vin, sem er svo frægur að ef við gaMuni
sett okkur fyrir sjónir hve yfirvættis er hans frægð að róllu
Iagi, þá mundi cinginn okkar þora að tala við hann. hcldur
aðeins um hann, já og tæplega það.
Ræðumaður skaut nú augum til konu sinnar til þess að
gá hvort hún væri ekki dálítið uppmeð sér af því að eiga
bónda sem kynni að standa upp og halda ræðu.
Eftir sið einhverra útsmoginna ræðumanna sem hann hafði
í huga fann hann sér ofurlítinn texta til að leggja útaf; sá
texti var úr Þýskubókinni:
Svo er sagt í frægri bók, sagði kaupmaður Gúðmúnsen:
Ein Englánder der kein Wort Französisch sprechen konnte
reiste nach Paris.
Hér leit kaupmaðurinn fast á konu sína. Nú varð laung
■og áhrifamikil þögn samfara lítillegri svitadögg á nefbroddi
ræðumanns.
Sagði ég frægur maðurí* Sagði ég mikill maður? Hm. Já:
og ég stend við það. Það skal ekki fara vel fyrir þeim sem
ber brigður á það. Ekki satt herra ritstjóri? En samt er nú
hann Garðar Hólm ekki meiri maður en svo, að hann hef-
ur verið að meira eða minna leyti okkar heimilismaður hér
við þetta borð í meira en áratug, þó frægðin sé farin að gera
í blóð sitt hjá honum núna, ekki síst síðan hann fór að vinna
fyrir sér bæði hjá Múhameð og páfanum. í sem stystu máli:
Italia terra est. Hahaha. Skál kæru landar, má ég heilsa uppá
ykkur.
Hvað ég ætlaði mér að segja en ekki þegja: hm.
I öll þessi ár, síðan hann var innanbúðar í Brennivíninu
hér niðri, hefur Garðar Hólm, öðru nafni hann Gorgur litli
í Hríngjarabænum, það er að segja Georg Hansson, verið
minn bróðir og sonur; og ekki aðeins sonur minn og bróðir
minn og konu minnar og föður míns; heldur einnig bróðir
og sonur konu minnar og dóttur; sem sagt: Sardinia insula
•est.
Við lifum á nýrri öld. Hér fyrmeir meðan hann faðir minn
var og hét, gerði fólk sig ánægt með brennivín, enda kost-
aði það ekki nema tuttugu og fimm aura ■pntturinn. Þá'u.-Uu
reglusamir sjósóknarar náð það leingst að lcggja fyrir nokkr-
ar spesíur í kistuhandraðann handa erfíngjunum. ,\ú • ■ • ••! •
hægt að gera út öðruvísi en eiga bánka; oðn minst.-I-oMÍ
hafa samband við lánsstofnanrr; enda höfum við ekki nð-
eins sett maskínur í skúturnar og erum sem.cðast að kaupa
trollara, heldur höfum við látið stofna bánka þar scijr al-
menníngur getur aunglað saman peníngum. Og við fcii **i;ni
til frægan reikníngsmann, guðfræðíng og sósíalista- að vcil •.
þessum bánka forstöðu.
Það er sumsé ekki alt feingið með því að sclja bak'nLó
suðrí löndum. Einn daginn kcmur þú til Kaupinhafnar c in
fínn maður, og hvað skeður? Þú ert kallaður saltfisk. ;:■ i:
í blöðunum. Því þó að saltfiskur sé cinhvcr dýrastur í
ur sem fluttur verður milli landa, af því hann er svo j.-úng-
ur í sér pressaður. þá er saltfiskur hlægileg vara útafyri
sig; og það er það scm ég segi, kæru börn, elskulegu fra:nd-
ur og frænkur og háttvirtu landar: saltfiskurinn verðrr ið
hafa slaufu. Og það er ekki einhlítt að íslenskur fiskui 'vfi
danska slaufu, heldur verður hann að hafa alþjóðlcga fræv.ð-
arslaufu. í einu orði sagt, við þurfum að g.-ta sannað j i-
heiminum að fiskurinn hafi fögur hljóð. Þosswgna h > rm
við sem seljum fiskinn hafið upp harðsnúna mcniunar' ■!
kurru í þjóðlífinu til að sýna og sanna ir’iná.ið og út.ívð ; •
við séum sá aðilji sem ekki aðeins hcisir þann -gráa ui •■
djúpunum, heldur brndur slaufu á þennan gcmlíng fyri: ,• r-
völlum heimi einsog þar stendur: cr ging in cin Wirishaus
hinein um zu Mittag zu essen.
Ég veit það kenur flatt uppá þig góða mín að ég : kidi
vera mentaður, því pabbi lét mig snúast í Búðinni í sl. 'o, ,
fyrir að fara í Latínuskóla jaegar ég var ángi. Ég hef • N ð
að læra túngumál á nóttunni þegar þú varst farin að cfa,
heilla mín, til þess að geta verið selskapsl.æfur útum heim.
Eitt lærði ég þó í brennivínsbúðinni hérna niðri og það var
að drekka mig aldrei fullan. Mitt orðtak hefur ævinlega ver-
ið einsog faðir minn veit: maskínirí, ekki fyllirí.
Já Gvendur minn, sagði Jón gamli Guðmundsson uppúr
grautnum. Þú segir satt. Ég hef einlægt verið bindindismað-
ur. £g hef altaf sagt að almenningur ætti ekki að hafa
brennivín, heldur aungla saman.og leggja fyrir. Almenníng-
ur á að gifta sig og eiga börn og vera kjur heima hjá sér í
landlegum; það er sú skemtun sem best hæfir almenníngi.
Þá verða menn fegnir að komast heimanaðfrá sér á sjóinn
aftur. Þeir sem drekka, það eru tómir bölvaðir atturútsigl-
arar og seintíverar. Ég hef orðið fyrir meira tjóni af drykkju-
slóri og sluxi en nokkur annar útvegsmaður hér um Suður-
nes.
Sem sagt kæri herra faðir, sagði Kaupmaður Gúðmúnsen:
Það er nefnilega það. Við erum lentir í framþróuninni. Það
er komið maskínirí. Og þá duga ekki leingur neinir sveita-
prestar einsog hann forfaðir minn séra Snorri á Húsafelli,
jafnvel þó þeir hafi kunnað að kveða niður drauga. Nú þarf
að fara að koma menníng. Laglegustu stúlkumar vilja fá að
eiga fræga menn; allar nema konan mín, hún varð hrifin
af mér. Skál gæska, má ég hafa þann heiður að heilsa uppá
þig: er setzte sich an einen Tisch und nahm die Speise-
karte.
Við hér í Búðinni höfum sent þig út kæri Garðar Hólm
óperusaungvari, til að boða íslenska menníngu utanlands —
Ha? sagði kallinn. Nú laugstu. £g veit ekki betur en við
höfum hreinlega rekið hann af því hann var svikóttur óstund-
vís og kjaftfor og stóð af honum ófriður hér í Búðinni.
Kaupmaður Gúðmúnsen hélt áfram einsog ekkert væri.
Hm, ég viðurkenni að okkur var ekki unt þess að skilja
óperusaungvara framanaf. Hvur treystir sér til að viður-
kenna saungmann hér á Islandi? Mcð lcyfi, hvað - r nflur
eða fram á kú í saungfræði hér á Islandi? Afturámoti v.irð
ég fyrstur manna til að beygja mig undir viðurk.c?ihíi"i:>uria
undireins og hún var feingin í Danmörku.
Ég gleymi seint hvurnin datt ofanyfir mig árið • iíir hó
Gorgur var rekinn, jaegar ég var á ferð í Kaupmannahöjn og
gestkomandi hjá mínum gamla trygðavini honurn Jcnsen
sláturmeistara ásamt með krínglugerðarfors'.jóranuin úr Áln-
borg. Við höfðum sumsé, emsog þú manst herra ófn-in-
saungvan, sent þig í slátrunarhús í Kaupmannahöfn þcgar
útséð var um að þú dygðir í Brennivíninu hjá okkui ; vr-i
vildum þér vel þrátt fyrir alt, kæri landi. Nú segir jo 'ii
við mig: „Sagan um Herold hefur endurtekið sig; ’.slnr.
íngurinn sem þú scndir mér sýngur hærra en allir í Slíiin-
húsinu. Ég lét kalla manninn fyrir mig og Sörenscn forsi jór.i
mág minn sem spilar á túbuna í Alaborg. I Sláturhúsum cr
mikill hávaði einsog allir vita,“ sagði sláturmeistari Jenscn
við mig, „ekki síst ef slátrað er ellefuhundruð svínum á d■■»>.',.
MINNING-
HELGI ARNASON
Helgi Árnason frá Focim
Lake, Sask., lést þann 31.
desember 1979, 86 ára að
aldri. Helgi var fæddur á Is-
landi en fluttist til Kanada
árið 1905 ásamt foreldrum
sínum og bróður. Hann bjó í
Hólar byggð í Sask., bar sem
hann starfaði að búskap til
ársins 1952 er hann fluttist
til Foam Lake. Bróðir Helga,
Binni, lést árið 1974. Ætt-
ingjar hans eftirlifandi eru
H rvsy Arnvvon, frú Rc''ert
Springer (Sigga) og frú Bud
Reynolds (Sylvia).
Narfasons útfararstcfan sá
um útförina.
OLAFURJOHNSON
On Tuesday, January 15,
1980, at Deer Lodge Hospital
in Winnipeg, Olafur Johnson
aged 67 years of 11 l-8th St.,
N.W., Portage la Prairie, be-
loved husband of Elsie John-
son,
Mr. Johnson was born at
Churchbridge, Saskatchewan
and was raised at Amaranth,
Manitoba. During the Second
World War, he served over-
seas with the 35th Battery,
First Light Anti-Aircraft,
R.C.A. Following the war he
farmed at Amaranth until
June of 1979, when he moved |
to Portage la Prairie.
Besides his wife Elsie he is
survived by two sons, Donald
of Brandon, and Robert of
Portage la Prairie; four,
daughters, Mrs. Marjorie
Brown of Silver Ridge, Mrs.
Truda Anderson of Brandon,
Debra and Sandra Johnson,
both of Portage la Prairie;
one brother, Byron Johnson,
of Portage la Prairie, and one
sister, Mrs. May Felske of
Vancouver; five grandchil-
dren.
If triends so desire, memo-
rial donations may be made to
the Canadian Cancer Society.
ANNAjSOPHIA
ERICKSON
On January 16, 1980 at the
Health Sciecces Centre, Mrs.
Anna Soph’i Erickson, aged
83 years, beloved wife of
Bergsveina (Beggi) Erickson,
of 444 Kennedy St., formerly
of Lundar, Man.
Mrs. Ericksön was born in
Refvik, Norway on January
25, 1897. She was predeceased
by her first husband Harry
Brown in 1962; and by her
three sisters and three
brothers.
Besides her husband Beggi.
Mrs. Erickson is survived by
three daughlers, Mrs. Vi Da-
vidson, Mrs, Doris Scaife,
both of Winnipeg and^ Mrs.
Adeline Radcliffe of Tóronto;
two sons, Harold of Winnipejg
and Allen of Langley, B.C.;
nine grandchildren; two
great-grandchildren; her
step-son Bergsveinn Erickson
of Lundar; two step-daugli-
ters, Rosa Olson of Stonewall,
and Jona Schott of Warren; 10
sfep-grandchildren and onej
nephew and four nieces.
Bardal Funeral Home in
care of arrangements, 774-
7474.