Austurland - 31.12.1920, Blaðsíða 1

49. tbl.
Seyðisfirði,
31. desember 1920
1. árg.
Landbúnaður og
sjárarútvegur.
Með síðasta p 3sti bárust hing-
að blöð af „Tíme ium“, sem með-
al annars er í grein mikil um
vanvirðu þá, sem landbúnaðinum
sé gerð í „Morg ínblaðinu". Þau
blöð af „Morgunöl.", sem bænda-
vanvirðan er í, e, u enn eigi kom-
in hingað, en grein þessi í „Tím-
anum er þann veg, að eigi verður
fram hjá henni gtngið.
Blaðið „Austur and“ hefur sýnt
það, að það seter engan atvinnu-
veg landsmanna æirra, sem holl-
ir eru og nytsrmir, hærra en
hann á skilið. Þeð hefur ennfrem-
ur fullum fetum lýst því yfir, að
þa<5 telji landbú íaðinn þann at-
vinnuveginn, serr. hafi verið, sé
og verða muni mesta og styrk-
asta stoðin undir íslenzkri menn-
ingu og íslenzku Djóðerni. í sveit-
unum getur hin jjóðlega menning
þrifist bezt, langt burt frá hinu
breytilega og blandaða lífi bæj-
anna. Auk þess er landbúnaður-
inn sá atvinnuvegurinn, sem er
óbrigðulastur og sá, sem sízt verð-
ur velt af dutlungum náttúrunnar.
En þessi atvinnuvegur hefur að
vissu leyti átt erf tt uppdráttar hin
síðustu árin. Henn hefur vegna
illrar aðstöðu ekki getað fylgst
með á hinum byltingasömu tím-
um. Framþróun hans er að eðli
sínu hægfara, grasið grær ekki á
einni nóttu upp úr flaginu og
fénaðurinn verður ekki fullþroska
á nokkrum vikum, þótt aftur á
móti megi hæglega fylla skip af
fiski á örstuttum tíma. Jafn mikill
munur er á eðlis-hraða framþró-
unar þessara tveggja atvinnuvega.
En landið get ir jafnilla verið
án þeirra beggja, ef það á ekki
að dragast langt aftur úr öðrum
þjóðum. Sjávarút' egurirtn er hrað-
virkur og leggt- r til mikið fé,
bæði þjóðinni í heild sinni og
einstaklingum — bændunum ekki
síður en öðrum þótt óbeinlínis
sé. Því getur eng nn mótmælt, að
hann ber lang þyngstu fjárbyrð-
arnar. Það er því skamsýni
bænda sem annara, að þeir eigi
við að etja nokki.rn höfuð-fjanda,
sein skylda þeina sé að fjand-
skapast við. Ski ningur á báða
bóga er það, serr hér ríður mest
á. Bændurnir ver)a að skilja hlut
deild sjávarútvegrins í framþróun
þjóðarinnar og sjávarútvegsmenn-
irnir og þeir, sem sjó stunda,
verða að skilja, læra að skilja
það, ef þeir kunna það ekki enn,
að sjávarútvegurinn verður með
glöðu geði að miðla landbúnaðin-
um, ef þörf krefur og geta er til,
ef öllu á vel að vegna.
Ef ummæli „Morgunblaðsins"
eru rétt hermd, þá eru þau hvor-
tveggja í senn, flónsleg og illgirn-
isleg. Og séu eigendur „Morgun-
blaðsins" þeir, sem „Tírninn" seg-
ir, þá er tæplega unt að trúa því,
að þeir menn standi á bak við
ummælin, eða þau séu þarna að
þeirra vilja — til þess eru þeir of
hagsýnir, þó að ekki væri annað.
En þó að vér lítum þann veg
á þetta, þá er þó skrif „Tímans“
hið óheppilegasta og um leið ó-
sæmilegasta. Það stefnir ekki að
aukinni samvinnu og skilningi
meðal þeirra, sem stunda landbún-
að og sjávarútveg hér á landi,
heldur er þaö hin fáránlegasta
œsingatilraun, ein þeirra, sem
kynda bezt undir katli sléttarígs
og flokkahaturs í landinu. Það
er hið líklegasta til þess að vinna
landbúnaðinum mein og gera
sjávarútvegsmennina enn ófúsari
en áður til samkomulags og fjár-
framlaga.
En íslenzkir bændur, látið ekki
smásmugulegar og heimskufullar
tilraunir ofstækismanna, hvort sem
þær koma að einhverju leyti frá
ykkar eigin stétt eða ekki, koma
ykkur til þess að leika ykkur að
fjöreggi þjóðarinnar íslenzku, sem
um margar aldir hefur barist hér
með hreysti við eld og ís o^ þið
hafið reynzt haldbeztar stoöir.
Verið það framvegis. Þá getið þið
rent fram á veg glöðum og hrein-
um huga.
Lýðskmmarar.
Svo hefur verið frá upphafi,
að eigi hafa allir menn haft sömu
hæfileikum á að skipa. Einn hef-
ur skarað fram úr á þessu svið-
inu, annar á hinu. Enn aðrir eru
þeir, sem hvergi skara fram úr,
svo að nokkru nemi, og munu
þeir vera flestir. Verður því jafn-
an svo, að þeir, sem að einhverju
leyti eru öðrum fremri, standa
fremstir í broddi fylkingar, hver á
sínu sviði og bera merki sinnar
liðssveitar. Og er það ljóst, að
því er mest undir komið, hversu
miklir menn og góðir eru forystu-
mennirnir.
Oft er það og einkum þegar
mest á reynir, að fjöldanum verð-
ur Ijóst, hverir í sannleika eru
verðir foringjastarfsins, hverjum
óhætt er að trúa fyrir merkinu.
En eigi er það síður gömul, en
þó einkum ný saga, að lýðurinn
gengur þess dulinn, hversu sá
maður er í raun og veru, sem
leitar hylli hans og býðst til að
bera merkið. Menn varast eigi
það, að flagð kunni undir að
búa fögru skinni, þegar einhver
kemur fram með fögur orð um
sjálfstæði og jöfnuð, frelsi, and-
lega og líkamlega velmegun. Ríf-
ur óspart niður grunninn undan
gömlu þjóöfélagsskipuninni og
fulltrúum hennar, býður gull og
græna skóga, sem hann segir hendi
nærri, þó að hann geti eigi sýnt
þessi gæði í veruleikanum, þótt
hann leiti heiminn á enda. En
flestir menn eru svo gerðir að
þeir hafa tilhneigingu til aö hugsa
eins og danska skáldið Sophus
Michalis segir: „Þar sem ég er,
þar er sælan ekki, þar sem ég er
ekki, þar er hún“. Og þeir hlaupa
furðu fljótt á agnið.
Vér íslendingar höfum ekki til
skamms tíma haft mikið að segja
af þessum skrumurum, sem oftast
hafa það takmark, að lyfta siálf-
um sér lítið eitt á kostnað þeirra,
sem betur eru staddir í þjóðfélag-
inu. Að vopni nota þeir fáhyggju
manna og slá á þá strengi hjá
þeim, sem eru þeim viðkvæmast-
ir — þrána eftir andlegri og líkam-
legri sælu. Menn líta umhverfis
sig og finna og sjá, að alt er
ekki eins og það á að vera. Þeir
sjá það, að öðrum mönnum virð-
ist líða betur en alment gerist,
þeir eru betur settir fljótt á litið
á einhverju sviði. Og í stað þess
að leita að orsökunum hjá sjálf-
um sér, í sínu eigin lífi og gjörð-
um, án þess að athuga hið minsta,
hverja erfiðleika hinir „betur settu“
menn eiga við að búa, eða hvað
þeir hafa á ,sig lagt og til þess
unnið, að ná í þau gæði, er þeir
hafa fyrir hendi, án þess að gefa
gaum að lögmálum þeim, sem
ríkja í hinni „lifandi“ og „dauðu“
náttúru — án alls þessa hlaupa
þeir tryltir á band hinna hátöluðu
skrumara, sem ekkert hafa annað
að láta í aðra hönd en úlfúð, öfund
og gullin loforð, sem hvergi hafa
hina allra minstu rót í veruleik-
anum. Athugalaust er gleypt við
tálbeitunni, forsjárlaust er lagt á
tæpasta vaðið og með þeim for-
ingjum, sem ýmist eru forsjárlaus-
ir hugsjóna- og tilfinninga-menn,
draumheimaverur, eða þá hinum,
sem eru hinir verstu, sem leika
sér vísvitandi að heimsku manna
og fáfræði, sér til eigin hagsmuna
og glotta svo fyrirlitlega að
héimsku þeirra, fljótfærni og fá-
vísi, sem látið hafa leiðast af
ginningum þeirra.
Vér höfum þegar séð ávextina
af þessari fáhyggju út um heim-
inn. Við höfum séð blóði drifin
sporin, eydda jörð, týnda fjár-
muni, brendar borgir og kúgaða
þræla, sem ganga hú undir oki
skrílveldisins, sem reynzt hefur
enn þá þyngra heldur en veldi
það, sem illræmdast var meðal s ð-
aðra þjóða.
Flestar þjóðir hafa kveðið upp
skýran og ótvíræðan dóm yfir
slíkum tryllingi og slíkri vitfirrins|u.
í einu landinu á fætur öðru hafa
sambönd verkamanna lýst sig al-
gerlega andstæð slíkri óaidarstefnu.
En hvað er svo iue aö segja oss
íslendinga?
Eitt blað hér á landi kallar sig
málgagn verkamanna og he ur
jafnaðarstefnuna á steínuskrá sinni.
Og hversu hefur það snúizt? Al-
gerlega á ,þá sveif sem sí.:t skyldi.
Flutt eina varnarræðuna á fæ ur
annari Bolsivikkum til málsbófa.
En eigi virðist sem alli" í þe m
herbúðum séu þar á sana máli
og ritstjórinn, þar eð þeir h.ifa
eigi treyst honum á nýjan leik
sem þingmannsefni. Og svo er nú
langt komiö, að augu ýmsra
flokksbræðra ritstjórans og sam-
vinnumanna hans hafa þegar séð
að þeir hafa algerlega brugðist
skyldum sínum og þeim vonum,
sem menn höfðu við þá bund ð.
Einn hinn alvörumesti og sann-
asti íslenzkur jafnaðarmaður, Þor-
finnur Kristjánsson, sem dvelur í
Kaupmannahöfn, en fylgist samt
með því, sem fram fer hér heima,
hefur nýlega skrifað grein í „Lcg-
réttu“ þar sem hann algerlega
fordæmir forsprakka jafnaöar-
manna hér á landi. Þar segir hann
meðal annars að kenningar Bolsi-
vikka hafi hingað ekkert erindi.
Ef til vill verður hin ófarsæla
reynzla jafnaðarmanna syðra
mönnum annarsstaðar á landinu
til varnaðar. Þeim lærist eftilvill
að skiljast það, að alt er ekki
með því fengið, að gasprararnir
bjóði þeim öll gæði veraldarinn-
ar, ef þeir hafa ekkert þeirra við
hendina. Þeim lærist það ef til
vill, að sjá í gegnum húðina á
þessum mönnum, sem koma ljúf-
ir og blíðir fyrir hvers manns dyr
en þó ósárir á ill orð, róg og lygar
um hvern þann, sem eitthvað
hefur lyft höfði sínu hærra en al-
ment gerist. Og er þessir jafnrétt-
ispostular snúa baki að fjöldanu:nf
þá er sjómaðurinn „slordón.",
bóndinn „sveitamaður" eða „kúa-
Iubbi“ og verkamaðurinn „kola-
karl“ eða „bryggjudóni“.
Hin íslenzka þjóð verður að