Baldur - 25.05.1903, Blaðsíða 2

2
BALDUR, 25. MAí 1903.
BALDUR
er gefinn á GIMLI, MANITOBA.
Kemur út einu sinni í viku.
Kostar $1 um árið.
Borgist fyrirfram.
Útgefendur:
Nokkrir Ní-Íslendingar
liáðsmaður: G. TllORSTEINSSON.
Prcntari: JóIIANNES VlGFtíSSON.
Utanáskrift til blaðsins :
BALDUR,
Gimli, Man.
Veið á smáum aug'ýsingum er 25 cente
fyrir þumlung dá'kslengdar. Afeíáttur er
gefinn á stœrri auglýsingum, eem birtaet í
blaðinu yfir lengri tíma. V.ðvíkjandi
fAíkum afalætfi, og öðrum fjármálum bbð-
ine, eru menn btðnir að enúa sjer að iáði
manninum. *
MÁNUDAGINN, 25. MAí I9O3.
Um grasrœkt.
Ef að menn hjer í Nýja íslandi
og í öðrum skóglendum gjörðu sjer
það að reglu að höggva á vorin
eldivið til næsta vetrar, þá gætu
þeir með því slegið tvær flugur f
einu höggi.
í fyrsta lagi yrðu heimilin þægi-
legri heldur en þau eru nú víða.
Allir, sem hafa lært að meta nota-
legt heimili, vita hversu mikið er í
það varið að hafa góðan eldivið
þegar frostið kreppir að. Á þeim
lífsþœgindum ætti sannarlega ekki
neinsstaðar að vera skortur, þar
sem skógurinn er svo* mikill, að
honum er sífellt við brugðið sem
aðalþröskuldinum á framfarabraut
almennings. Samt hefir það allt of
oft komið fyrir að menn hafa
trassað alla fyrirhyggju í þessu
efni, og hafa svo viðað að sjer
hálfblautt og hálffúið eldsneyti
jafnótt og á því þarf að halda þeg-
ar hörkurnar eru gengnar f garð.
í öðru Iagi geta menn óðum
drýgt tún sín með þvf að haga
eldíviðarhöggi sfnu hyggilegar.
Það er bæði ljótt og skaðlegt að
nokkur fullvita sjálfseignarbóndi—
óðalsbóndi — skuli haga vinnu-
brögðum sfnum eins og nautgrip-
ur, sem gengur í heystakki sjálfala.
Það er mjög ljótt að sjá skóginn
allan skögultenntan út frá heimili
sfnu, f stað þess að snyrtilega sje
jafnað fyrir stálið. Eitllægar hol-
ur og geilar út f skóginn hringinn
f kring um túnið er ekki einungis
arðlaust land, heldur fyllist það af
allskonar illgresi, sem svo breiðist
út þaðan f allar áttir, og geymir í
sjer heilar dyngjur af rusli, sem
stórslys geta hlotist af, ef skógar-
eldur kemur upp.
Þetta ættu bœndur a]mennt að
taka til fhugunar, og minnast þess
að það er engu sfður mögulegt, að
sýna þrifnað sem karlmaður titan
húss, heldur enþrifnað sem kvenn-
maður ínnan húss. Verk hvors-
tveggja gefa vegfarandanum jafn
greitiilega til kynna hvort það er
almennilegt fólk eða rœflar, sem á
heimilinu búa.
Þar sem eldiviður er höggvinn
að vetrinum, liggur það beinast
fyrir að bera limið saman f kesti
þegar snjór er leystur. Þegar því
er lokið er vfðast svo háttað, að
komast má með herfi eða krafsara
(cultivator) milli stofnanna, og
nœgir það til þess, að róta svo upp
grasrótarlausum jarðvegi, að f hann
megi sá grasfrcei. Slík meðhöndl-
un fyrirbyggði allt illgresi, og
gjörði blettinn þegar í stað dálítið
arðberandi. Jafnvel þótt ekki
þretti tilvinnandi að slá á milli
stofnanna, gæti bletturinn orðið að
nokkru gagni með þvf, að vera
beitiland fyrir sláturfje eða kálfa
seinni part sumars. Einnig er það
sýnilegt, að hver sá maður, sem
væri nógu laginn til þess, að rœkta
einhverja grastegund til þess, að
ná af henni frœinu, hann gæti eins
vel gjört það á svona smáum blett-
um eins og á stœrri velli.
Væri grasrœkt byrjuð svona,
þótt f smáum stfl sje, mundi það
með tfmanum hafa mjög góðar af-
leiðingar. Með því að œfa sig á
hlutunum í smáum stíl fyrst, verða
menn leiknari f að leggja þá fyrir
sig í stórum stfl á eftir. I þvf,
sem er nógu Iftið, er engin vogun,
og fyrir viðburðaleysi sfnu hefir
cnginn neina afsökun. Það er ekk-
ert nema þekkingarleysi og leti
sem veldur því, þegar menn ekki
leitastvið að láta sjer neitt farafram,
hvorki í smáum stil eða stórum.
Af öllum þeim grastegundum,
sem rcyndar hafa vérið hjer f Mani-
toba, er mest látið af hinu svo-
nefnda Brómgrasi,- Auk þess, sem
það hefir- fengið hið mestá lof frá
ýmsum bœndum, hefir það verið
reynt svo til þrautar á fyrirmynd-
arbúinu í Brandon, að á þvf leikur
nú enginn vafi að það sje farsælast
bæði til slœgna og beitar. Það
kemur fyr upp á vorin heldur en
nokkurt annað gras, og sölnar
seinna á haustin heldur en nokkurt
annað. Til beitar er lfka hvftur
smári einkar vel fallinn, og hann
varnar illgresi betur en flestar eða
allar aðrar grastegundir, sem hjer
eru kunnar.
Eftirfylgjandi upplýsingar eru
þvf nær orðrjett teknar úr ritgjörð
eftir Mr. S. A. Bedford, formann
fyrirmyndarbúsins í Brandon.
Verð hinna ýmsu sáðtegunda er í
það minnsta nærri lagi, en auðvit-
að getur orðið dálftil brcyting á því
frá ári til árs.
Brómgras (Austrian Brome
Grass) þrífst í allskonar jarðvcgi,
en gefst miklu betur á hálendi
heldur en annarsstaðar. Það helzt
við af sjálfu sjer ár eftir ár. Það
gefur mestan arð til slægna í tvö,
þrjú ár. Úr því er hœtt við að það
reynist betur til bcitar, vegna þess,
að eftir því sem rótin þjettist, eftir
því er hœttara við að vexti kippi
úr því á hæðina. Það sem hefir
verið rœktað á ökrum, sem korn-
háin (stubble) hefir verið plœgð
niður í að vorinu, það hefir gefist
bezt. Bezt er að plœgingin og sán-
ingin sje látin fara fram á tfmabil-
inu milli 15. maí og 15. júnf. Það
þarf ekki að herfa nema einu sinni,
svo á að sá með hendinni, eða með
Thompson’s Drill; og þar á eftir
skal herfa í annað sinn. Það er ekki
ráðlegt að sá brómfrœi með korni,
eins og stundum er gjört með marg-
ar grastégundir, af því að f þurk-
árum hefir kornið svo miklu betur,
að grasið skrælnar, ogþegar miklar
bleytur koma fyrir, þá er kornið
svo miklu bráðþroskaðra, að grasið
kafnar niður af þvf, að það hefir
ekki við.
Sá, sem sáir brómfrœi, þarf að
hafa gætur á þvf illgresi, sem
sprettur upp áður en grasið er al-
mennilega búið að ná sjer niðri.
Þegar illgresið er orðið nœgilega
hátt til þess, á að slá ofan af þvf,
og láta það liggja kyrt á akrinum
eins og ábreiðu. Sje þessari aðferð
framfylgt, má fá góða beit fyrsta
haustið og svo slœgjur eftir það.
Bushel af brómfrœi vigtar 14
pund, og það er hjer um bil hæfi-
tégt í eina ekru. Fyrirmyndarbúið
hefir að undanförnu selt bœndum
það f smáskömtum fyrir 15 ceiit
pundið, cn kaupmenn selja það
nokkuð dýrara.
Smári á að meðhöndlast upp
á sama máta eins og brómgras.
Bushel af smárafrœi vigtar 60
pund, og selja kaupmenn hvítu
smárategundina (White Dutch
Clover) $9, eða sem svarar 15
cent pundið, en auðvitað fæSt það
ekki með því verði í smásköm'tum.
Af smárafrœinu er hæfitegt að sá
hjer um bil 6 pundum f ekruna.
Það hefir rcynzt mörgum vel að'
sá saman brómfrœi og smárafrœi,
og eru þá brúkuð 8—10 pund af
brómfrœinu og 3 pund af smára-
frœinu. þetta er sjerstaklega heppi-
legt þegar rœktað er til bcitar.
Rúggresi (Westem Rye
Grass) er meðhöndlað eins og
brómgras og smári. Sagt er aðþað
þrífist vel, og sje Ifkast þeim gras-
tegundum, sem vaxa hjer í landi
af sjálfsdáðum. Frœið er ekki eins
dýrt eins og brómfrœ, eða sem
næst 15 ccnt pundið í smáskömt-
um.
Timothy (frammborið tim-
moþi, en ekki tímóte) hefir lengi
verið í almennu afhaldi. Þvf má
sá hvort heldur sem vera skal út
af fyrir sig eða með korni. Þvf
ætti að vera sáð seint í maf, jafn-
óðum og plœgt er fyrirþað. Herfa
skal bæði fyrir og eftir að frœinu
er sáð. Bushel af timpth,yfrœi vigt-
ar 48 pund, og kostar það um $3.
Af þessu frœi þarf 8 pund í ekr-
una.
Blágresi (Canadian Blue
Grass, og Kentucky Bluc Grass)
er sjerstaklega vel fallið til beitar,
og til þess, að koma til þjettri,
grœnni grasrót f kring um íbúðar-
hús. Bushel af þessu frœi vigtar
14 pund, og kostar um 10 cent
pundið af canadisku tegundinni,
en þriðjungi meira af hinni.
Til þcss að koma til fögrum
velli kringum fbúðarhús geta menn