Baldur - 22.06.1903, Blaðsíða 2

2
BALDUR, 22. jtfxVí IpO^.
BALDUR
ergefinn útáGIMLI, Manitoba.
Kemur út einu sinni í viku.
Kostar $1 um árið.
Borgist fyrirfram.
Útgefendur:
Nokkrir Ný-Íslendingar.
Ráðsmaður: G. TiiORSTEIN.SSON.
Prentari: JóHANNES VlGFÓSSON.
Utanáskrift til blaðsins :
BALDUR,
Gimli, Man.
Veið á emáurn aug?ýaÍDgnm er 23 oents
fyrir þumlung dálkslengdar. Afs'áttur er
gefinn á sticrri auglýaÍDgum, aem birtast í
blaðinu yfir lengri tíma. V ðvikjandi
skíkum atsbctli, og öðrum fjármálum blsðs
ina, eru menn btðnir að snúa sjer að láða-
manninum.
MÁNUDAGINN, 22. JÓNÍ I9O3.
BrenniYÍns-
verzlunin.
Allir, sem nokkuð hafa fhugað
afleiðingarnar af drykkjuskap og
slarki, hafahugmynd um hve marg-
brotnar þær afleiðingar eru. Það
má athuga þær frá siðfcrðislegu
sjónarmiði, — frá heilbrigðislegu
sjónarmiði, — og frá hagfrœðilcgu
sjónarmiði.
Það er enginn meðhaldsmaður
vínsölunnar svo forhertur, að hann
dirfist að halda þvf fram, að
drykkjuskapur sjeckki siðspillandi.
Allar glœpaskýrslur bera þess svo
ljóst vitni hve voðalegar vfn-
drykkjuafleiðingarnar eru f þvf
efni, að það væri vitstola manns
œði, að ætla að reyna að verja
vínsöluna frá Þcirri hlið. Líigregl-
an og dómstólarnir fást við þá hlið
málsins, og þeirra vitnisburður
verður ekki brotinn á bak aftur,
Ekki finnst heldur nokkur mað-
ur með heilum sönsum, sem heldur
þvf fram, að vfndrykkja sje holl.
Fiest eiturefni eru að sönnu hœfi-
leg sem mcðöl í vissum sjúkdóms-
tilfellum, og meðal þeirra er spíri-
tus ; cn slfk efni eru jafn skaðleg
fyrir því fyrir heilsu mannlegs lík-
ama þegar hann er f heilbrigðu á-
standi. Læknastjettin og sjúkra-
húsin geta bezt borið um þessa
hlið málsins, og skýrslur þeirra f
því efni eru svo ótvfræðar, að það
vill cnginn maður kynna sig að
þeirri flónsku, að verja vínsöluna
frá þcirri hlið.
Fjármunalega hliðin er sá hólm-
gíingufeldur, sem barist er á f vín-
sölumálinu. Frá hagfrœðislegu
sjónarmiði er þrennt að fhuga við
vfnvcrzlunina: hótelhaldarann,
sem selur vfnið ; drykkjumanninn,
sem kaupir vínið ; og landssjóðinn,
sem fær skatt af verzluninni.
Hótclhaldarinn efast ekki um
það, að vlnsala sjc peningalega hag-
felld fyrir sig, og það hefir vfst
enginn bindindismaður ncitt á móti
þeirri skoðun hans. Það má full-
yrða, að frá hagfrœðislegu sjónar-
miði sjc vínsalan ágæt fyrir hótel-
haldarann. Hvort kona hans og
börn, ef hann á þau nokkur, hafa
jafn mikið gott af þessari atvinnu
í siðferðislegu og heilbrigðislegu
tilliti er allt annað mál, en um það
er þá minna verið að hugsa heldur
en um peningana.
Enginn maður mun halda þvf
frarn, að það sjc nokkur búhnykk-
ur fyrir drykkjumanninn, að kaupa
þann varning, sem vfnsalinn hcfir
á boðstólum. Beningatapið er allt
hans megin við það vcrzlunarborð,
en allur gróðinn hinu megin. Þetta
er það, sem gjörir vfnsöluna að and-
styggilegri atvinnu. 011 heiðarleg
verzlun cr fólgin f þvf, að kaupancj-
inn sje að fá eitthvað f aðra hönd,
sem honum er nytsamt. Öll önnur
verzlun er óheiðarleg, — cr ekkert
nema svik og þjófnaður f eðli sfnu,
hvort sem lögin hafa leyft hana
eða bannað. Þegar Jón kaupir
brauð fyrir 5 cent af Guðmundi
bakara, þá hefir hann siðferðisleg-
an rjett til þess, að búast við svo
miklu næringarcfni í brauðinu, að
það cfli líkamskrafta hans í það
minnsta eins mikið eins og hann
úttaugast við það, að afkasta 5
centa virði af vinnu þegar hann er
búinn að borða brauðið. Ef Jón
hefir unnið ónýtt verk með þeim
kröftum sem brauðið framleiddi þá
er það, sem þvf svarar komið til
spillis, og það er honum eða verk-
j stjóra hans að kenna. Þetta gildir
' um alla iðjuleysingja, og um þá,
sem framleiða ónýtan eða skaðleg-
an varníng. Hafí brauðið ekki haft
svona míkið næringarefni, þá hefir
það verið skemmt cða á eínhvcrn
hátt svíkið, og þá er Guðmundi um
að kenna, og verzlun hans hlýtur
að teljast óhciðarleg verzlun. Nú
er ekki nóg með það, að vfnið
vcitir drykkjumanninum ekkcrt
lífsviðurhald af sjálfu sjer, hcldur
jetur það burt úr líkamanum nokk-
uð af þeim kröftum, scm framleidd-
ir eru úr þeim matartcgundum,
scm drykkjumaðurinn nærist af.
Þannig fcr ekki einungis allt það
fje, sem vínsalanum er borgað, til!
spillis, heldur einnig nokkuð afþví
fje, sem matsalanum er borgað. j
Frá hagfrœðilegu sjónarmiði erþví;
tap drykkjumannsins enn þá meira
heldur en gróði vfnsölumannsins.
Þá cr iandssjóðurinn. í því sam-
bandi ætti vitnisburður stjórnarinn-
ar að hafa einna mest gildi. Eftir
að Canada sambandið hafði varað f
15 ár gjörði Foster ráðgjafi töflu
yfir kostnað vlnverzlunarinnar hjer j
f landi. Við þá fhugun kom það f
Ijós, að á árunum 1868—1882
höfðu Canadamenn borgað fyrir
vfn $493,200,000.00.
Undir þessa tö'flu skrifaði Foster
sjálfur eftirfylgjandi athugasemd:
,,Hug*r manns getur naumast
gripið hina voðalegu þýðingu þess-
ara tölustafa. ÖII sú kornupphæð,
j scm er verra cn eyðilögð með þcss-
um hætti hcfði gctað satt milljón-
ir manna. Drykkjupcningar þcss- i
arar þjóðar nema stœrri upphæð
hcldur en allar rfkistekjurnar.
Drykkjukostnaðurinn á hvert höf-
uð cr mcira en helmingi rneiri
heldur cn allar tolltekjurnar eru á
hvert höfuð. Víneyðsla Canada-
manna nú f 15 ár ncmur nærri
500 milljónum dollara, án þcss
pcningarenta sje talin. Þessi upp-
hæð hefði nægt til þess að borga
allan okkar stjórnarfarskostnað,
byggja járnbrautirnar, og þurka út
hvert cent af skuldum þjóðarinnar.
Við allt þetta ætti maður að bœta
hinu óútreiknanlega verðmæti
þcirra manna, sem drepnir hafa
verið ; vinnukröftunum, sem hafa
verið eyðilagðir; fátæklingum, van-
skapningum, vitfirringum, og öðr-
um aumingjum, sem slarkið hefir
orsakað, og sem hið opinbcra hefir
hlotið að lfta eftir; og að síðustu
| þá glœpamenn, sem lögreglan þarf
ýmist að vakta eða hafa i haldi,
Það er merkilegást, sð það skulí
vera framför f landinu, þrátt fyrir
| aðra eins óskapa eyðslusemi. Ef
j þetta rfki gæti stemmt stigu fyrir
þessum ófögnuði, þá færi landinu
'svo miklu meira fram, að það yrði
óþekkjanlegt þjóðarástand. Það
j cr sannarlcga vcrkefni hvers ærlegs
! borgara, að gjöra sitt ýtrasta til
þess, að þurka scm fyrst upp jafn
voðalcgt eiturdýki eins og brenni-
vfnsvcrzlunin er. Vfnsölubann er
eina óbrigðula meðalið“.
Svona farast nú landsstjórninní
orð í sambandi við fjárhagslcgu
hliðína, en samt cr ekki vfnsölunní
útbolað. Ástæðan er sú að vissir
ósvífnir ágirndarpúkar hafa hönd í
bagga með þeim mönnum, scm í
stjórninni sitja, og láta þásvolcyfa
ýmsa óhæfu móti betri vitund. Þar
á meðal cr vfnsalan, sem er f ölJu
tilliti svívirðandi og eyðileggjandi
fyrir þjóðirnar og fyrir drykkju-
mennina, og yfir höfuð fyrir alla
nema hótelhaldarann, scm venju-
lcgast cr undirförull og samvizku-
laus fjárglæframaður, sem ckkert
skeytir um ekkjur og munaðar-
leysingja þeirra manna, sem hann
eyðileggur.
Þetta mál liggur þá svona sund-
urliðað frammi fyrir þjer, lesari
góður, og þú íhugar það veí og
gaumgafilega frá öllum þess mis-
munandi hliðum, ef þú ert skýr og
gætinn maður, — annars ekki :
I, Frá siðferðislegu sjónarmiði.
II. Frá heilbrigðislcgu sjónar-
miði.
III. Frá hagfrœðislegu sjónarmiði:
1. Hótelhaldarinn.
2. Drykkjumaðurinn.
3. Landssjóðurinn.
K. A. BONNAR. JT. L. HARTLEY.
Bonnar & Hartley,
Barristcrs, Etc.
P.O. Box 223,
WINNIPEG, MAN.
Mr. Bonnar er hinn Iann-
o
snjallasti máláfærslumaður, sem
nú cr f þessu fylki.