Baldur - 30.11.1903, Síða 2

2
BALDUR, 30. NóV. 1903.
BALDUR
ergefinn útáGIMLI, Manitoba.
Kemur út einu sinni í viku.
Kostar $1 um árið.
Borgist fyrirfram.
Útgefendur :
Nokkrir Ný-ÍSLENDINGAR.
Ráðsmaður: G. ThORSTEINSSON.
Frentari: JóHANNES VlGFtxSSON.
Utanáskrift til blaðsins:
BALDUR,
Gimli, Man.
Verð á emánm auglýaingnm er 25 oente
fyrir þumlung dálkslongdar. Afsláttur er
gefinn 4 stœrri auglýaingum, aem birtast í
blaðinu yfir lengri tíma. Viðvíkjandi
sVikum afslætti, og öðrum fjármálnm blaðs
ins, eru menn beðnir að snúa Bjer að raðs-
manninum.
MÁNUDAGINN, 30. NOV. I9O3.
JVIótmæli.
,,Grunaða svæðið er
hugsunarhátturinn,
hjegómablásturinn,
gullhamraslátturinn “.
Fyrir nokkrum mánuðum birtist
í Baldri ritgjörð í tveimur köflum
(I. í nr. 19, II. í nr. 22 og 26)
eftir hr. Hjört Leo um það ,,að
verða að notum“. Þessi ritgjörð
er svo hryggilega full af fjarstæð-
um og tvísögnum, að fyrir löngu
licfði átt að vera búið að mótmæla
henni. Þótt oft megi satt kyrt
liggja, þá má ósattekki liggjakyrt,
allra sfzt þegar það kemur frá
hendi þeirra manna, sem líklcgt er
að verði mörgum fremur teknir til
greina. Hinn heiðraði greinarhöf-
undur er svo mörgu fólki kunnur
að stórum vitsmunum, að það væri
í alla staði óheppilcgt, að samsinna
með þögninni hinar fótfestulausu
staðhæfingar hans í nefndri rit-
gjörð. Það er eðlilegt að lesend-
urnir taki það fyrir gildavöru, sem
greindir menn segja, cf enginn
mælir neitt á móti.
Þótt það ,,að verða að notum“
cigi f orði kveðnu að vera efni rit- j
gjörðarinnar, þá er hún samt mest- j
tnegnis ,,sundurlausir þankar, “
sem erfitt er að koma saman undir
nokkra eina fyrirsögn. í fyrstu
er svo að sjá sem hún eigi að verða
viðbót eða umbót á því, sem áður
hafði staðið í blaðinu „um mennt-
un“. Svo virðist þegar fram f sæk-
ir aðaláherzlan hvfla á þvf, að inn-
rœta mönnum velþóknan á því
starfsemdarfyrirkomulagi mannfjc-
iagsins, sem á ensLu er nefnt Di-
vision of Labor. þ. c. a. s., sjer-
stök sundurgreining allra vinnu-
bragða, sem óðfluga hefir orðið að
nokkurskonar hefð síðan hinar
stóru verksmiðjur komu á gang í
stað hinna smáu handiðnastofnana,
sem áður voru. Þetta atriði, sem
gæti verið efni í mikla og merki-
lega ritgjörð, er því miður allt
sundurslitið með ámæli um Ný-ís-
lendinga, bæði þá, sem ungir eru,
í menntunarlegu tilliti, og þá, sem
fullorðnir eru, f starfsemdarlegu
tilliti.
Þessi þrjú atriði ritgjörðarinnar
er auðveldast að íhuga hvert út af
fyrir sig.
I. Það virðist vera eintómur
hjegómi, að setja það út á annars
manns verk, að sá maður hafi ekki
farið nógu mörgum orðum um eitt
málefni vegna þess hvað það mál-
efni hafi verið stórt, en slá svo
sjálfur fram ióorða langri staðhæf-
ingu sem fullnaðarútskýringu yfir
það sama málefni. Að spyrja um
það, hvað það sje, ,,sem gjörir
manninn að manni,“ það erí raun
rjettri að spyrja f cinni setningu
alls þess, sem spurt verður um
menptun. Að ávfta einn mann fyr-
ir þið, að svara þessu með 2000
til 3000 orðum, en láta sjálfum sjer
nægja, að svara því með 16 orðum,
það er kallað, að ,,slá um sig“.
II. í ritgjörð þcssari cr sagt, að cf
vjer vinnurn ,,það litla, sein vjer
gjörum, á þann hátt, að gagn sje
að, þá þurfum vjer ekki að roðna
þó lítið sje gjört“. í annan stað
álftur höfundurinn, að „lærdómur
sem eigi er kák“ sje lykillinn að
þvf að gcta orðið að notum, en svo
telur hann það kák, að kunna enga
námsgrein til hlýtar, og gjörir
hálfpartinn gys að sjálfum sjer og
öðrum kennurum, sem fást við að
veita ungmennum tilsögn f þeim
| námsgreinum, sem þcir kunni ekki
j sjálfir til hlýtar. Þetta kemur í
mótsögn við hitt, að roðna ekki
þótt lítið sje gjört, og sannleikur-
inn er sá að báðar staðhæfingarnar
eru rangar, þótt þær láti báðar vel
f eyrum í fyrstu.
það hefir aldrei nohJcur maður
Jcunnað noJcJcra námsgrein til
Jilýtar. ■ Það talar enginn maður,
sem hugsar út í hvað hann segir,
um „fullnuma kennara,“ þvf að
menn vita að slíkir kennarar eru
ekki til, heldur ,,prófaðir“ eða ,,út-
skrifaðir“ kennarar þegar þeir hafa
sýnt ákveðna þekkingu, sem út-
heimtist til að vinna visst verk.
Það er almenn fljótfærni, að tala
um ,,útlærða“ menn, og sú fljót-
færni er eldri en elztu kerlingar
muna, en það er höfundinum eng-
in afsökun fyrir því, að hafa slfkt
orðatiltæki fyrir hyrningarstein
undir öfgafulla röksemdafærslu.
Það veit enginn einn maður allan
þann fróðleik, sem tilheyrir stærð-
frœði, landafrœði eða eðlisfrœði,
og þó er ekkert háðulegt við það,
að veita öðrum tilsögn í þeim frœð-
um eftir þvf, sem þekking hvers
eins lætur til. Það er enginn mað-
ur til, sem kann að búa til alla þá
hluti, sem úr trje eru gjörðir, og
þó væri næsta hlægilegt að byggja
orðinu ,,trjesmiður“ út úr málinu,
vegna þess að enginn maður finnd-
ist hæfur til að bera það í þeim
skilningi. Að hvetja nokkurn ungl-
ing til þess, að skapa sjer einhverja
slíka ,,hugsjón“ eða ,,grillu“ til
þess, að vísa sjer sem einskonar
Betlehemsstjarna leiðina f gegnum
lífið, það er meinheimsklegt. Slfkt
væri til þess, að skapa eintóma
einræninga, sem gætu verið það,
sem fólk kallar ,,ofvitar“ í ein-
hverju einu, en handvissir með að
vera reglulegir hjervillingar í öllu
öðru, og slíkt yrði leiðinlegt mann-
fjelag.
Það er til ein heimsfræg, ensk
kenning, scm hljóðar svo : Þú átt
að þekkja allt um eitthvað og eitt-
hvað um allt (everything oí’ some-
thing and something of every-
thing). Þótt þessi lífsregla sje góð,
tekur hún svo djúpt í árinni, að
enginn gctur fylgt henni, en á þá
kenningu, sern felst í fyrri parti
hennar leggur ritgjörðarhöfundur-
inn svo mikla áherzlu, að seinni
hluti ráðleggingarínnar hverfur al-
gjörlega. Hið sanna f þessu er
það, að hvcr einstakur þarf að leit-
ast við að gjöra sig sem hæfastan
til þess, að framkvæma hvað, sem
hann hefir fyrir stafni, hVort sem
það er margt eða fátt, en má þó
aldrei verða svo einhliða, að hann
missi sjónar á því, að hans starf-
semi á, eins og lítill lækur, að sam-
einast mannlífsstraumi heildarinn-
ar, án þess að verða þeim straumi
til saurgunar, eða stcmma stigu
fyrir framrás hans.
I þessu sambandi er vert að f-
huga þá fjarstæðuna, sem óheyri-
legust er í allri ritgjörðinni, nefni-
lega það, að öll áhrif af mannlegri
starfsemi sje ,,góð, ef þau eru ein-
læg, annars ekki“. Allir hugs-
andi menn hafa veitt því eftirtekt,
að bæði einstakir menn og stórefl-
isfjelög byltast áfram eins og leir-
ugir raftar og rótarhnyðjur í mann-
fjelagsstraumnum, honum til sí-
felldrar saurgunar og farartálma,
mynda f honum stýflur og blind-
sker, sem margt gott og fagurt
meðal þjóðanna strandar á. Það
hafa milljónir manna trúað þvf, að
kölski hafi haft einlægan vilja á að
veiða sálir þeirra, og hefir þeim
víst aldrei dottið f hug, að telja á-
hrif hans góð fyrir því, nje heldur
áhrif neinna illvirkja, í hversu mik-
illi einlægni sem þeir hafa framið
glœpi sfna. Að áhrifin geti ekki
orðið góð af þvf, sem gjört er með
vondum ásetningi, er ekki hcldur
rjett. ,,Þjer ætluðuð að gjöramjer
illt, en guð snjeri því til góðs,“
sagði Jósep Jakobssön við brœður
sína, og fjöldi slfkra dœma er hver-
vetna sýnilegur.
Að ætla sjer að afsaka alla starf-
semi með þvf, að einlægni standi
á bak við hana er heimska, hver
sem það gjðrir. Einlægur vilji til
þess, að gjöra það, sem gott er, er
góður, og einlægur vilji til þess, að
gjöra það, scm vont er, heldur enn
allar heimsins aldir áfram að vera
vondur.
(Framh.)
Dr. O. STEPHENSEN
563 Ross St.
WINNIPEG.
Ofangreind utanáskrift cr leið-
beining fyrir þá, sem sjúkir eru,
og þurfa að skrifa lækninum. Hvar
sem maður er staddur í Winnipeg
má lfka hafa tal af honum í gegn
um telefón. Telefón nr. hans er
1498.