Baldur - 25.04.1904, Blaðsíða 2

2
BALDUR, 25. ARRiL. I9O4.
BALDUR
ergefinn útáGIMLI, Manitoba.
Kemur út einu sinni í viku.
Kostar $1 um árið.
Borgist fyrirfram.
Útgefendur :
NOKKRtR Ný-ÍSLENDINGAR.
Ráðsmnður: G. ThORSTEINSSON.
Prentari: JdHAXNES VlGFdSSON.
Utanáskrift til blaðsins:
BALDUR,
Gimli, Man.
Verð á amium auglvaingum er 25 cente
fyrir þumiung dáUtalengdar. Afsl».ttur er
gefinn á st-crrri auglýsingwm, sem birtast i
blaðinu yfir lengri tíma. Viðvíkjandi
elíkum afslætti og öðrum fjármálum blaða-
ins, eru menn beðnir að.snúa sjer að ráðs-
manninum.
MÁNUDAGINN, 25. ABRÍL. I9O4.
Tildrög til stríösins
milli Kússa og Ja-
panítal
:o:-
(Niðurl.).
Lýðing þessarar hreifingar var
stjórnmálamönnum Japaníta aug-
ijós. Það var sjáanlegt að tilgang-
ur Rússa var að komast austur að
Gulahafinu þar scm þeir gætu
haft fslausar hafnir árið um kring.
Japanítar álitu að það að gjc'ira
Manchurfu rössneska værí aðeins j
forspilið að cyðileggingu Koreu j
scm sjálfstæðs ríkis, og að ef Rúss- j
ar iegðu bæði þessi fylki undir
sig þá væri sfnu eigin frelsi hættaj
bföin. Ótti við þcssa yfirvofandi j
hættu hefir eflaust hjálpað japan- j
ítum til að komast að ákveðinni
niðurstöðu þegar Kínverjar neituðu ;
að framfylgja T ientsinsamningn- j
um, f meðferð sinni á dcirSum!
móti útlendingum í Korcu, árið
1-894-
Japanltar tðku þá stefnu f þcssu
máli að þar scra Koreustjómin,
væri frumorsökin í 4eirðuiaa aljþýð- j
uranar þá skyldi hfin ncydd tii að
gjöra uauðsyaiegar mnbætur, o«j
þeir leituðu aðstoðar hjá Kínverj-
um tii að koma þessu í framkvæmd.
Kínverjar neituðu að gjöra sinn
skerf af þessu verki, og Japanítar
tóku þá upp 4 sig að gjöra það ein-
ir. Hinn 18. júlf, 1894, heimtaði
Koreustjórnin af japanítum að
þeir kölluðu burt herdeildir þær er
þeir höfðu sent þangað til að koma
spektum þar á. Hinn 20. sendu
Japanítar Korcmönnum sfna sfð-
ustu friðarskilmáia, scm voru þann-
ig að Koreumönnum voru veittir
þrír dagar til að íhuga frekar um-
bætur þær er Japanítar heimtuðu,
og að ef þæryrðu þá ckki viðteknar
mundu Japanítar koma þeim á
mcð valdi. Korcustjórnin lcitaði
á náðir Kínverja, og strfðið var
hafið. í þessu strfði unnu Japan-
ftar algjörðan sigur, og lögðu und-
ir sig Liaotungskagann, með Port
Arthur, Talienwan, og Ivinchovv
undir stjórn herdeilda sinna.
Svo kom meðalganga Evrópu-
þjóðanna og útnefning Li Hung
Changs scm sjerstaks sendiherra
til að komast að friðarsamningi,
samkvæmt samningi þcim sem
gjörður var áttu Kínverjar að við-
urkenna sjálfræði Koreumannna,
gela upp fyrir Japanítum Liao-
tungskagann. og borga þeim
$100,000,000. Að þessum kost-
um var gengið af sendiherra Kfn-
verja, og það fyrirstöðulaust afþví
hann hafði áður fengið loforð frá
umboðsmanni Rftssa f Peking um
það að kcisarinn skyidi skerast í:
leikinn til að koma í veg fyrir að
Japanítar hefðu áframhaldandi fót-
festu á hinu kfnverska megintandi,
í suðurpartinum af Manchurfu.
Það var því sex dögum eftir að
friðarsamningur var staðfestur að
sameiginlcgt skeyti frá stjórnum
Rússa, Þjóðverja, og Frakka var
sent til japanfta, þar scm þessar
stjórnir höfðu á rnóti því að japan-
ítar hjetdu Liaotungskaganum,
rneð Port Arthur fyrir vfgi, af
þcirri ástæðu að sííkt orsakaði stöð-
uga hættu fyrir hið kínverska rfki,
og Korcu, og að það gjörði ómögu-
legt að tryggja fri.ð í hinum aust-
rænu löndum.
Þessi íboð voru -send Japanftum
á mjög kurteisann hátt en þeir í
voru sarnt iátnir fyllilega skiljaþað
að þessar þrjár þjóðir væru tilbún-
ar að ibeita valdi ef á þyrfti að
halda. Þetta var nokkuð beisk
inntaka fyrir unga þjóð að taka inn
rjett á meðan sigurgleði þeirrastóð
scm hæst, en Japanítar tóku hana,
og án þess að ýgla sig yfir þvf, og
er það hin bezta sönnun um stili-
ingu þcirra og sjálfsvald.
Tveimur árum eftir að Japanítar
híifðu gefið upp Liaotungskagann,
voru tveir þýzkir trúboðar myrtir
f Shantungfylkinu, og tii að hefna
þessara morða var þýzkur skipa-
floti sendur austur til að taka hafn-
stöðina Kiaochau svo heimtuðu
Þjóðverjar að Kiaochau væri gefin
upp fyrir sjer, til að notast sem
verzlunar- og her-stðð, og Kfn-
verjarvoru til neyddir að verða
við tilmæium þeirra. Það þykir
mjög líklegt þó það sje ekki sögu-
lega vfst að Rússar hafi verið f
vitorði með Þjóðverjum í þessu
atriði.
Að minnsta kosti notuðu Rúss-
ar þetta sem aðalástæðu til þess,
rjett á eftir, að feta f fótspor Þjóð-
verja og tóku Port Arthur. Það
var 18. descmbcr, 1897, að Rúss-
ar hertóku þá stöð, og innan lftils
tfma voru þeir búnir að gjöra það
að traustu vfgi, fylla það með her,
og loka höfninni fyrir öllum öðrum
skipum en sfnum. Þcssar aðfarir
sýndu Japanftum að ágengni Rússa
var að vcrða f mesta máta hættu-
lcg fyrir sitt eigið frelsi. Þetta
varð enn þá augljósara þegar Rúss-
ar lögðu undir sig Manchuríu,undir
þvf yfirskini að það væri nauðsyn-
legt til að vernda járnbrautina, og
aðrar rússneskar stofnanir sem
höfðu vaxið upp meðfram henni.
Japanítar gcngu þá að því sem
gefinni sök að þetta væri að eins
undirbúningur til að svæla undir
sig Koreu lfka.
Þannig var það að þegar það
var víst orðið að Rússar ætluðu
ekki að halda nein af loforðum sfn-
um um að hætta að hafa herstöðv-
ar sfnar í Manchuríu, þá fór stjórn
Japaníta fram á að stjórnirnar
(Rússa og Japanfta) gjörðu tilraun-
ir til samkomulags viðvfkjandi öll-
um þeim málum sem valdið gætu
ágreiningi og sem snertu hags-
muni beggja þjóðanna f Manchurfu
og Korcu. Þetta var f júlísíðast-
liðið ár.
Rússar Ijetust vera viljugir að
semja, og 12. Agúst, lagði stjórn
Japanfta, fyrir rússnesku stjórn-
ina grundvallaratriði þess samnin|;s
er þeir væru viljugir til að gjöra.
Sá samningur átti aðallega við að
báðar stjórnirnar viðurkenndu sjálf-
ræði Kfnaveldis og Koreu, og að
allar þjóðir hefðu jafnt tækifæri fyr-
ir iðnað og verzlun í þessum lönd-
um að svo miklu leyti sem Rússar
og Japanítar gætu haft áhrif f þvf
efni. Rússar gjörðu aftur á móti
annað samningstilboð þar sem þeir
neituðu algjörlega. að viðurkenna
yfirráð Kfnverja f Manchurfu, eða
að bindast nokkrum samningi um
að viðhalda jöfnum rjettindum allra
þjóða þar, og báðu Japaníta að
viðurkenna Manchurfu og hafnir
þess sem algjörlega utan þeirra
áhrifa.
Rússar voru til með að viður-
kenna sjerrjettindi Japaníta í Ko-
reu, cn vildu takmarka frelsi
þeirra þar á ýmsan hátt, og gengu
svo langt f þvf, að þeir mynduðu
óháð svæði, þar sem hvorugir
hefðu neitt sjerstakt vald yfir, og
átti það svæði að innibinda allann
þann part Koreu er lægi fyrír
norðan 31 breiddarstig.
Japanítar gátu ekki sjeð hvers
vcgna Rússar, sem þóttust ekki
hafa neina löngun til að slá eign
sinni á Manchurfu, vildu ekki setja
inn í samninginn atriði, sem var
í algjörðu samræmi við það sem
þeir höfðu margendurtekið sem
stcfnu sfna viðvíkjandi sjálfræði
Kfnaveldis. Bæði frá stjórnm&la-
legu og verzlunarlegu sjónarmiði,
sögðust Japanftar hafa hagsmuni
að vernda f Manchurfu, sem væri
alveg eins mikilsvarðandi eins og
hagsmunir Rússa þar, og sögðust
þess vegna ekki geta viðurkennt
Manchurfu að vera utan við verk-
svið sinna áhrifa.
Þegar þeir gátu svo ekki fengið
Rússa til að yfirvega frekar þetta
mikilsverða atriði, þá var samn-
ingstilrauninni hætt og stríðið
byrjaði.
^tœrð Skotlands cr 19 milljónir
ckra, af því cr ræktað land tæp-
ar 5 milljónir. Iíelming landsins
eiga 112 menn. Fjórði hluti fbú-
anna hefir að eins 5 ekrur hver til
að rœkta, lífi sfnu til viðurhalds.