Baldur - 14.09.1904, Blaðsíða 2

2
BALDUR, 14. SEPTEMBER 1904.
órjúfanlcgu sambandi hvað við í galsafullt barn gæti eyðilagt mörg
annað, að þvf dcttur aldrci í hug | hundruð dollara virði á fáum mfn-
er gefinn tjt á
GIMLI,
Kemur 4t einu •sinni i viku.
Kostar $1 um árið.
Borgist fyrirfram.
Útgefendur :
TUE GIMI.I PRIXT. & i’UBL
LIMITED.
Ráðsmaður :
A'. E. Kristjánsson.
IJ j að það sje neitt ranglreti innifálið f
; þvf, að mennirnir, sem framleiða
I auðinn skuli verða að báa f hreys-
j um fátæktarinnar. Fólk sýnist
M ANITOB A j álfta það gott og sjálfeagt, að mað-
--------------j urinn, sem gjðrir ekkert til að auka
auðlegð heimsins, skuli lifa f óhófi
og munaði; en að þeir sem bera
byrði heimsmenningarmnar skulu
aðeins hafa það sem ailra nauð-
synlegast er tii lífsviðurhalds, og
það af skornum skamti. Að einn
maður hafi erfiði án auðlegðar, og
CO.
að annar maður hafi auðlcgð án
Utanáakri/t til blað.sins;
BALDUR,
Gimli, Man.
crfiðis, sýnist fólki vera algjörlega
f samræmi við hið eilffa lögmál.
í Eftir að hafa hlustað á prjedikanir
I um þhsundir ára, á veröldin enn
eftir að læra hvað frómlyndi er.
Hún á enn eftir að læra, að það
eru tvenn
útum. Hugsið ykkur bara veggi,
sem þaktir eru með silki, útsaum-
uðu f höndunum, og sem kostar
$80 hvert ’yard1; ellcgar húsmuni
f eitt hcrbergi sem kosta $20,000.
Þetta er það sem verkamaðurinn
framleiðir; en það er í voðalegri
mótsögn við það sem hann nýtur.
Spursmálið, sem er öllum spurs-
málum mikilvægara nú er þetta :
Hvernig eigum við að vernda
starfsmanninn frá því að þurfa að
gjörast betlari um atvinnu, og frá
þvf að vcrða ræntur miklum parti
9 .
af framleiðslunni þegar hann fær
að vinna?
Til þcss að hjálpa til að
greiða fram úr þessu spurs-
máli, vil jeg leiða athygli ykkar
að einu atrlði. Fyrir liðlega
Horfna liljan.
-:o:-
Vei<) á 8máani" aug’ýsiugum er 25 ceut
fyrir þumVung HA'kslcDgdar. Afsláttur ei j hverjuÍTl manni bcr.
gefi,n á 3t«rri euglý.ingum, 8,m birtastí | færjð tiI að vjnna
blaoinu ytir leugri tima. Viovikjanai
slíkum aís!@tti og öðrum fjármálum blaða
ins, eru menn boðnir að snúa sjer að ráðs-
manninv.no.
MIÐVIKUDAGINN, 14. SEI’T. 1904.
hann vill, og f öðru Iagi; tækifærl
til að njóta alls þess, er hann
framleiðir.
einkarjettindi, sem hundrað 4rum sfðan> keypti John
Fyrst; tœki-
hvenær sem
Fátcekt
og
usemi.
-:0:-
Eftirfylgjandi ávarp, til bygg-
íngamanna fjebgsins, f Toronto,
var flutt af Mr. W. A. Douglnss
B. A., á einum af fundum fje-
lagsins, á verkfallstímabilinu:
það var einn dag að gamall
maður mætti lfkfylgd, Hann
spurðí einhvern hvers lfkfylgd
þctta væri, og fjekk að vita að
hinn látni hafði verið gamall kunn
ingi sinh. Hann tók þá ofan
hattinn sinn og sagði: ,,Vesal-
ings gamli kunningi, það hryggir
mig mjög rnikið að hitta . 'þig f
þessu ástandi". Jeg segi hið
Er ekki hið núverandi
fjelagsskipulag stórkostlegaranglátt?
Ef við lftuni til stórborganna hvað
sjáum við ? Rekum við okkur
ekki alstaðar á það að ef við vilj
um finna híbýli vinnulýðsins,
Verðum við að ieita þeirra f fátæk-
ari pörtum borgarinnar, og að ef
við heimsækjum skrauíhýsi þeirra
rfku, þá finnum við oft og tfðum
að íbúar þeirra bera ekkert ai
byrðum iðnaðarins ? Við finnum
oftast iðjusemi f hrcysi ffttæklings-
ins, cn iðjuleysi í skrauthöllum
þeirra ríku.
Jeg vcrð hvað eftir annað undr-
andi, þegar jeg rck mig á ýms til-
felli, er varpa ljósi á man.nfjelags-
ástandið. Jeg man eftirþví þegar
skrautlegasta húsið í New York,
og kannskeáöllu þessu meginlandi,
var byggf 4 horninu á „Fifth av-
enue“ og „24th street". Það
Jakob Astor landspildu nokkra,
sem nú liggur f miðri New York
borg, fyrir eitthvað um $100 ekr
una. Hann gat þá sett um $ý 4
ári fyrir ábúð á ekrunní. Eftir
mann- þvt sem horgin stækkaði gat hahn
hækkað leiguna: fyrst upp í $10
svo upp f $100, síðan upp í $1000,
og þar næst upp f $100.000. Þann
ig hefir hann og erfingjar hans
getað iagt þyngri og þyngri skatt
á starfsmanninn, ár frá ári, þar til
í sumúm tilfellum að ábúðin
einni einustu ekru kostar $1000 á
dag. Jcg get fullvissað ykkur um
að sú fjölskylda hefir aldrei gjört
verkfall, til að fá 28 cents fyrir
klukkutfma erfiði, við að bera
múrsteina og vegglfm efst upp í
háar byggingar.
Og hverjir hafa svo borgað
skattana, öll þcssi ár ? Eru það
mcnnirnir, sem segja : borgið okk-
ur fyrir leyfið til að búa á jurðinni,
eða mennirnir sem vinna tfu
klukkutfma á dag ? Hverjir borga
skattana ?'’ Mennirnir sem gjöra
alít, eða mennirnir sem gjöra ekk-
ert ? (Einn af áheyréndunum :
,,Mennirnir sem vinna.").
Þú hefir rjétt að mæla, sagði
ræðumaðurinn. Það eru mennirn-
jr, sem ríc kta jörðina, byggja hús-
in, vefa og sauma fatnaðinn, sem
einnig bera stjórnarkostnaðinn og
tjl þess að auka frelsi mannanna, ! bflið að rífa þessa miiljón dollara a|it annað Það cr alveg rjett hjá
cða bæta kjör þeirra á annan hátt1 ky££inSu °g ky&gja Þai aftur j þjér að segja að það sje mennirnir,
An þess það kostaði stríð af ein- öistikús- sein kostaði nokkrar
milljónir. Það er enginn vafi á
, þvf að hinir ríku eru að verða rfk-
maður 1
erfiðisraennirnir éru enn
(verkamanninn), en auknar inn
tektir fyrir landeigandann.
Við vitum að ljósiðer fyrir aug- A]jt sem ^ Hfa kýs
að, fœðan fyrir munninn og loftið ; [ffs ef geymist eðlið rjetta
fyrir lungun. Á sama hátt gætum j að þó þyltist báran gretta
við sjeð, mcð dálftilli eftirtckt,að | og þó breytist bál f fs;
verðmæti landsins, sem verður svo það er lögmál löngu ritað
afarhátt f borgunum, ætti að vera í ljóss á spjöld, og þannig vitað,
til hagsmuna fyrir fjárhirzlu lands- j því er meira’ ef menn sjcr kjósa
ins aðeins. Frá þeirri auðsupp- marar kalda dauðans greip.
sprettu ættu skattarnir að vera
teknir.
í þeim tilgangi að ljetta hinum
ranglátu byrðum af herðum verka-
mannanna, ættum við að taka
skattana af þeim hlutum,sem vinn-
an framleiðir, og leggja þá á land-
íð. Þá yrði komið f veg fyrir þá
freistingu, sem hefir komið mönn-
um til að lrrifsa landið undir sig,
ekki í þeim tilgangi að rækta það,
eða að nota það á annan hátt í
þarfir mannfjelagsins, heldur til
þess að nota það t;l að halda starfs-
manninum f sffcklum þrældómi.
Jeg vona að ykkur takist, ekki
einasta þessi yfirstandandi tilraun
ykkar, til að bæta kjör ykkar,
heldur einnig að það lfði ekki mörg
ár þar til að þið vinnið sigur í þcss-
ari stærri baráttu, sem mun leysa
vinnustjettina úr þeirri ánauð, sem
hið núverandi rangláta mannfje-
lagsskipulag heldur henni f.
Er það ekki sorg að sjá
svása lilju fallna—dána
lífs af akri urna—tána;
hvernig ? ennþá enginn sá.
Skyldi aldrei ástin vakna,
engin þfn f hjarta sakna,
duldum harmi hugur fyllast,
hulda skuld.hvað segir þú ?
Fyrrum áttir fögur blöð,
feðrahöndiim ræktuð varstu,
fagrann þrosta’ og bráðann barstu,
sólin blessuð gcisla glöð—
verDidi þig í vermireiti
varstu það, að mörg leyti,
sem að unaðs óskir fyllir.
Astadfs ! hvað scgir þú ?
Þyrnir fauk f frjófgann garð,
faldist bak við lftinn runna,
huldist skýi heilög sunna,
skeði þá hvað verða varð—
varstu’ úr hcima högum tekin,
hörðum veðra-bylgjum rekin
út á kaldar eyðimcrkur,
áttir hvergi griða skjól.
-'Tiie Voice’.
sama, það hryggir mig mjög að
hitta ykkur f þcssu 'verkfallsá-! kostaði um $2S0 000- Fáum ár
standi.
j um sfðar var það rifið, til að veita
Erþað ekki voðaleg ásökun á'rúm hinni nýju milljón d°llara
mannfjelagsmála meðferðina, að i bYgfíingu herra A' T' Stuarts-
Prestafundur.
Eftirfylgjandi er útdráttur úr
fundargjörð frá fundi prcstafjelags
hins forna Hólastiftis. Fundur
þessi var haldinn á Sauðárkrók,
dagana 2.—4. júlf.og er útdráttur
þessi tekinn eftir ,,Norðurlandi“.
* *
*
Sfra Hjörleifur Einarson hjelt
fyrirlestur ,,um fcrminguua og
hina fyrstu altarisgöngu", skýrði
frá skoðunum þei n, er nú væru
Blikna fóru blöð þín hrein,
breyttist dögg f hjelu rósir,
myrkva drcifðust dagar Ijósir,
blessuð sólin sjaldnar skcin,
seinast hrjáða’ f hranna mundir
s hröktu myrkar Iífsins stundir;
báran s<>ng þjer sfðstu ljóðin
sorgar-þrungið dauða-lag.
Veit jeg ómar æðra lag, ..
unaðsfyllri dýrðar hljómur,
hærri tóna-helgidómur
—sólbros cftir dapran dag—
vera má, þjer gcymist gljúpur
gróðrar reitur nógu djúpur
viðurkenna þann sannleika, að það ! álnavöru kauPmanusins m.ikla-
hefir varla verið stigið nokkurt ÞeSar ÍeS kom lil New York 1
spor f framfara áttina, eða f áttina j fyrra> tók jeS eftir Því að það var
hverri tegund.
Það var f gærkvöld að
einn sýndi mjer blað, með fregn
ínní um verkfall ykkar, og hann | að berjast við að halda sarnan Iík'
spurði mig þessarar
ar :
„Eru þessir' monn
beimta of mikið ?“
„AIIs ekki," svaraði
sem vinna, og það er margur pro-
fessor f háskólunum, sem hcfir
langan hala af titlum aftan við
nafnið sitt, cn sem veit ckki
spurning
ekki að
jeg-
Allt um það, er þetta skjeð,
það mun síður aftur tekið,
vcrður hægt af hönduin rckið
þetta. Meira að segja, ef þið læs
: ama og sál, f hinum þröngu °b uð sumar bœkurnar þeirra, þá
þægindasnauðu hreysum sfnum. j yæri ykkur hætt við að komast að
Óhófið 4 heimilum hinna rfku 1 þcirri niðurstöðu að það væri iðju-
er yfirgengilegt: Þegar maður
les um það, þá er eins og maður
að ryðja sjer til rúms og rfkjand1 þar, sem enginn þyrnir fýkur
að verða f kyrkjunni um það efni, þaf| scm uniiðsbros þitt grær.
og hjelt þvf fast fram, að dœmi
margra hinna beztu og áhuga-
mestu presta erlendis, að þörf
væri á að breyta fermingunni all-
mikið, og draga altarisgönguna úr þó að blóði grjeti geð
sambandi við hana. Allmiklar slfkt cr meira' en tárum taki:
umræður urðu út af fyrirlcstrinum; j titrar sól á fjaila baki.
en að síðustu varð sú niðurstaða j Leyndar gjörðir hylur Hulda
að skora á handbókarnefndina að
l&ta hinar tvær fyrstu spurningar
til barnanna við ferminguna byrja
meðorðinu: „Viltu" o. s. frv.,
en láta hina þriðju ásamt handsal-
inu niður falla, en í þess stað komi
einhvcr vel valin ritningarorð og Lerðamaður: Goðan dag bóndi,
’ - * gjöra ?
<a upp kartö
þú ekki selt
hulda Skuld !— hvað byrtir þú ?
Jón Jónatansson.
,,Heldur þú þá ekki að þessir j væri að lesa einhverja álfasögu,
ólærðu vcrkamenn sje að byðja í §em ímyndunaraflið eitt gæti
um allt og of mikið kaup?“ „Hvað j skapað. í morgun las jcg um
he.durðu þá um manninn, scm það f blaði, að kona ein hefði leigt
hcfir þúsund dollara á dag, fyrir 15 herbergi f stórhýsi nokkru, f
að gj'Ta ekkert ?“ spurði jcg þá. I auðugasta parti borgarinnar, og
Hann fór þá að skoða þá hlið máls- að hún borgaði $1 5,000 . á ári
ins, scm honum hafði auðsjáan- fyrir herbergin. Inn f þctta stór-
lega ekki hugkvcemst að skoða hýsi er engu barni Icy.ft að koma,
fyr.
leysinginn, sem gjörir alit, og
erfiðismaðurinn, scm gjörir ckk-
ert.
Maður, sem reynir að gjöra sjer
ljósa grein fyrir sannleikanum,
hlýtur að sjá að undir núverandí
lögum kemur skattbyrðin öfl á
verkamennina. Eftir þvf sem
borgin vex, cftir þvf verður að
leggja meiri skatta á> til að byggja
vegi, skóla og fieira, og á sama
Það á að vera heimili hinna barn- tfma hækkar leigan, sem land-
Er það ekki undrunarvert að lausu, þar sem hlátur ást, og kæti eigandinn heimtar fyrir land sitt.
fólk skuli vera orðið svo vant við barnanna aldrei heyrist; þvf hús-' Vöxtur borgarinnar orsakar þann-
að hugsa sjer fátækt og iðjusemi í j búnaðurinn er svo kostbær að : ig auknaskattbyrði fyrirleiguliðannl Gjör þú þitt verk.
, a , , , 4-*-c < ' hvað crtu rð gjöra ?
bœnarorð, og blessun drottms á • . Taka
upp kartöflur.
eftir. Hjet forstöðumaður presta-j p-erðam . Gctur
skólans því að styðja þetta mál f mjer kartöfutr ?
Bóndi : Nei.
neíndinni.. • • • • __ « < . ^
Ferðam/: Hvað ætlar þú að gjora
við þær ?
Bóndi : Aðskilja þær f fjóra staði.
í djúpi sjávarins er vatnið Ferðam^: ITvað ætlar þú svo að
! gjöra við þær ?
kyrt; hin þyngsta sorg er hin þög- jjóndi . Landeigandinn fær þcssa
ula sorg; hin dýpsta ást byrtist fallegustu hrú'gu f rentu eftir land-
, . , . , « :ið; höfuðstólscigandinn iier næst
gegnum augun; h.n hremasta gHði | faj[egu?tu hrö guna fyrir að Iofa
vcrður ekki mcð orðum útskýrð; mjer að brúka verkfœi i sem aðrir
hinn áhrifamesti prjedikari við menn hafa fúndið upp fyrir löngu
, ,. , , síðan; svínunum pef je" þriðju
jaröarför.na cr hum þogh, hvers hrúgma> cn það sem sJvjnin vilja
varír cru lokaðar. j ekki jeta það jet jeg sjálfur.
-------------: Ferðam. : Hvað gjörir þú svo
Hver maður er fæddur með j við svínin ?
! Bóndi: Jeg verð að láta járn-
brautarfjelagið fá svfnin fyrir að
sem enginn annar gctur gjört. I dytja það bezta af kartöflunum til
hæfileika til að geta gjört eitthvað,
höfuðstóls- og land-eigendanna.