Baldur - 14.01.1905, Síða 2

2
BALDUR, 14. jantíar 1905.
BALDBR
KR GEF'INN tíT Á
GIMLI, -— MANITOBA.
ÓIÍÁÐ VIKUBLAIJ.
KOSTAR $1 UM ÁRIl).
liORGTST FYRIRFRAM.
(JTGEFENDUR :
THE GIMLI PRINTING &
PUBLISHING COM-
PANY, LIMITED.
RÁðSMAðUR :
G. P. MÁ GNÚSSON.
UTANÁSKRIFT TIL BLAðSINS :
IB-A-ILiIDTXIR,,
G-IMLI, - TÆ-A.TST.
Verð jA smáiim auglýsÍDgum er 25 cent
fyrir þ tmlung dá’kslcngdar. Afsláttur er
geti m á strerri auglýaingum, sem birtast í
btaðinu yfir lengri tíma. Viðvíkjandi
slí kum afalætti og öðrum f jármálum b!aðs-
ius, eru meun beðuir að snúa sjer að ráðs-
manninum.
LAUGAR.DAGINN, 14. JAN.. 1905
Siðferðisleg
heimting.
í síðasta blaði var gctið um rit-
gjðrð, scm B. L. Baidvinson hefir
skrifað viðvfkjandi Gimlikjördœm-
inu. Sú ritgjörð var prentuð í
Tribune um jólin, og hljóðar um
liagsástand og innflutning f þessu
hjcraði. Surnt f ritgjörðinni gæti
ef til vill verið ádeiluefni, en einn
kafli hcnnar er svo íhugunarverð-
ur, að vjer sctjuin hjcr lauslcga
þýðingu af honum.
,,Hin cina verulega fyrirstaða
fyrir ftrustu framför hjeraðsins er
skorturinn á járnbrautasambandi
við aðalmarkað fylkisins f Winni-
peg. Enginn járnbrautarspotti
er tíl í Gimlisveit. Búendurnir
hafa bcðið með þoiinmœði, horft á
lri iar sffelldu brautalagningar út
um allt fylki, hvar sem ma^na-
byggð hefir verið að finna, og þó
hefir aiveg verið gengið fram hjá
þessum mðnnum um þrjátfu und-
anfarin ár, og þeir hafa aldrci sjeð
vonargeisla úr neinni átt, sem
gaefi þeim ástæðu til að bfiast við
braut til sfn. Mjer virðist, að þar
scm þetta cr elzta fitlendinga-
byggðin í Manitoba, þá eigi fólk
þar siðferðislega heimtingu á því,
að fylkisstjórnin athugi þetta nú
án frekari undandráttar og semji
þannig við núverandi járnbrautar-
fjelög í fylkinu, að Girnlisveitin fái
járnbraut bráðlega og komist í full-
komið samband við höfuðstað fylk-
isins. Pctta getur komist f fram-
kvæmd með því að byggja fjörutfu
mfina langa braut, eftir svo frjóv-
sömu og þjcttskipuðu hjeraði að ó-
hult cr um að fá starfskostnað upp ,
borinn frá byrjun.
,,Ga:ti þetta rkki iátið sig gjöra,
uppástend jeg, að stjórn fylkis vors
ætti að sýna f verkinu þáþjóðeign-
j arkenningu, sem’conservatfvflokk-
! urinn1 hefir nú sýnt vitsmuni sfna
j f að rita á merki sitt, og ætti að
leggja þessa braut á almennings-
kostnað. Járnbrautamálastefna
Roblinstjórnarinnar hefir mætt svo
almennum vinsældum, heppnast
svo vel f framkvæmdinni, og verið
íbúum fylkisins svo h'agfeild, að
jeg er viss um að hvert það spor,
sem sú stjórn stigi, til þess að sýna
Gimlibyggðinni sanngirni yrði sam-
þykkt af öðrum Manitobamönnum.
Mjer er óhætt að segja, að vegna
: þess hversu góðkunnugir Mr. Rob-
liiT og hinir rösku ráðanautar hans
cru mjcr, hefi jeg sterka von um
að þcir finni bráðlcga úrræði, til
þess að vcita búendunum á vestur-
strönd Winnipégvatns þann þrauta-
ijetti, sem þcir hafa svona lengi
og þoiinmóðlega beðið eftir, og
eru svo mæta vel að komnir“.
Þingmaður Gimlikjördœmisins
hcfir vafalaust gjört sjcr grcin fyr-
ir því, þegar hann ritaði þennan
j kafla, að kjósendur lians mundu
veita honum eftirtekt. Osserþað
mikið gleðiefni, að sjá hann rita í
svona sterkum og skýlausum orð-
um, sjá hann leggja áherzlu á sið-
ferðiftleyn he.i mti ngu (moral
claim). Svona hugsar margur,
og svona þurfa þvf þcir menn að
tala, sem einhvers cru mctnir.
1
Þar scm um siðfcrðisLga hcimt-
| ingu gettir verið að ræða af hálfu
einhverrar mannfjelagsdeildar, þar
cru rjettindi fyrir licndi, en þar
scm rjcttindi eru annars vegar þar
eru sJit/lclur hinsvegar, og skyld-
j um fylgir æviniega siðferðisleg á-
byrgð. Þcgar því þingmaður vor
staðhæfir fyrstur manna f heyr-
anda hljóði, að á þcssari járnbraut-
arbyggingu bcri fylkisstjórnin sið-
j ferðisiega ábyrgð gagnvart oss
! Gimiisveitarmönnum, þá má ekki
minna vera en að vjer festum þau
i orð í minni, höldum framvegis
I ö
‘ rjettindum vorum í þessu efni
1 gagnvart fylkisstjórninni ósleitileg-
ar fram en að undanfiörnu, og höf-
um svo vakandi augaáþvf, hvern-
ig þessari ábyrgð verður fullnregt
af þeim, sem liafa hana á herðum.
Nú er það vitanlegt, að kjóscnd-
urnir tala á hverju kjörtfmabiii fyr-
1 ir munn sfns þingmanns, og þvf
j megum vjer útúrdúralaust vænta
i þess, að með hans tungu verði
: þcssi siðferðislega heimting vor
| gjörð til stjórnenda fylkisins. Beri
j hann f brjósti vel grundaða sann-
, færingu fyrir orðum sínum í Tri-
bune, þá verður það síðarmeir sið-
ferðisleg skylda hans, að snúa bak-
inu við þeim leiðtogum, sem hann
nú fylgir, nema með þvf eina móti,
að þcir finni úrræði til þess að
járnbraut vcrði byggð eftir Gimli
sveit, því það vita bæði hann
sjálfur og hans kjósendur, að það
er siðferðisleg skylda, að veitaekki
þeim stjórnendum brautargengi,
scm ekki fullnregja hverri þcirri
siðferðislcgri ábyrgð, sem þeirn
hvíiir á hcrðum gagnvart sinni
þjóð.
Þetta víljum vjer biðja Ný-ís-
icndinga að muna, og muna það
rækilega, að hjer er ekki nema um j
tvennt að velja fyrir ’conservatív- '
flokkinn' f fylkinu,1— og incð þann
kost þurfa ckki þess flokks mcnn
hjer f Nýja íslandi að vcra neitt ó-
ánægðir, ef þeir standa í sínum
stjórnmálum fyrir velferð lands og
lýðs, — að ANNAÐHVORT
verður fylkisstjórnin að sjá um að
járnbfaut sje bráðlega byggð eftir
sveitinni, EÐA stuðningsmenn
flokksins hjer liljóta, samkvæmt
ummælum síns eigin mcrkisbera,
að kannast við að stjórnin fullnregi
ekki skyldum sínum gagnvart sjer
og sveitungum slnum, og verð-
skuldi því ekki þann styrk, sem
nokkur maður, starfandi frá
siðferðislegu sjónarmiði
getur látið f tjc.
Þetta er vafalaust sú langmerk-
asta grein, þótt hún sje ekki löng,
sem frá pCona þess höfundar hefir
komið. Hún ber f sjer ósvikinn
lærdóm til dáðar og mannskapar :
ekkert alvöruleysi, enginn hjegómi,
ckkert glens, ckkert húmbúkk, —
bara citt af 'tvennu,— annaðhvort,
eliegar,— brnut fyrir sveitina eða
seipa f ijrir stjórnina.
-:j *
*
ÞessL ummæli vor kunna að
þykja hörð og ákvcðin, en þau eru
þörf og sönn og rjett svo f rainnr-
lega sem staðhæfing þingmanns-
ins um ,,moral claim“ er rjett.
Vor þrjátfu ára þolinmæði í
þessu efni er langt of lftiisverð
%
dyggð, til þess að hún sjc á vctur
setjandi lengur.
Gleði.snauð jólaliátíð.
Klukkan 5 e. hád. 1. jan. 1905
kom rússneskur scndiboði með
friðarfána f höndum til hinna jap-
önsku hcrsveita fyrir utan Port
Arthur víggirðingarnar. Hann j
hafði meðferðis brjcf frá hinum
rússneska yfirmanni, Stoessel, til j
hins japanska yfirmanns, Nogi, |
og var þar tilkynnt að vörnin væri j
gefin upp, og óskað eftir ncfnd til
að setja friðarkostina. Brjefið
náði til viðtakanda kl. 9 um
kvöldið.
I dagrenningu næsta morgun
svaraði Nogi þessu brjcfi, og til-
skipaði jafnframt sinn hluta þeirrar
nefndar, sem gjöra skyldi hina
skriflegu samninga.
Um kvöldið ki. 10 hafði nefnd
þessi lokið starfi sfnu, og var á
þcirri mfnútu (9.45) sem hinni sfð-,
ustu undirskrift var lokið, jafnframt
lokið öilum vopnaviðskiftum milli ‘
þessara herflokka.
Fimm sfðustu sólarhringa gamla!
ársins hafði uppihaldslaust kúlna-
regn gengið dagognótt yfir hvern
faðm f borginni. Enginn blettur
var óhultur, og sjúklingar voru
farnir að skreiðast út úr spítöiun-
um, sumir ti! þess að leggjast ör-
magna fyrir úti, cn aðrir til þess
að kómast að nafninu fram í sinn
stað f röðum varnarfylkinganna. {
Að lokum var úti um alia vörn.
Rússar yoru búnir að fella heilarj
hrannir af aðsúknarmönnum sfnum J
umhverfis borgina, sfðan liringnum !
var slegið um hana, 27. maf sfðast
liðinn, en nú voru skotfæri þeirra
þrotin. A andiitunum stóðu I
hungrið og þreytan afmáluð, og
upp á síðkastið svöruðu þeir kann-
ske 200 skotum með einu einasta
skoti til að vitla sjónir. Þcgar á- |
hlaupin komu tóku þeir á móti með
byssustingjunum, og voru þá oft- !
ast einn á móti þremur Japanftum,
og oft miklu meiri liðsmunur.
Stoessel var sár, en vildi þó I
berjast meðan nokkur stæði lífs
uppi, en undirforingjar hans komu
vitinu fyrir hann. Þeir sögðu að
liðsmennirnir gætu ekki orðið
hreift sig, þeir svæfu standandi,
og sæu ekki byssustingina upp við
brjóstið á sjer. ,,Við getum skip-
að þcim, en þeir geta ekki hlýtt“.
,, Berjist þið þá sjálfir“, svaraði
Stoessel, með krepptum hnefum,
en að lokutn varð hann að láta und-
an tillögum hinna foringjanna.
Rússneska stjórnin var áður búin
að fela honum á vald, hvort hann
gæfist upp eða ekki, svo engum j
tfma þurfti að cyða til skcytasend-1
inga cða annars undirbúnings.
• Vjer, sem reiknum tfmann eftir
gregorfanska stfl, tcljum að l’ort
Artlnir hafi gefist upp á nýársdag,
en Rússar, sem enn reikna eftir
júlfanska stfl, halda jólin ekki fyr j
en viku eftir vort nýár. Þeim var
uppálagt, að yfirgefa borgina fyrir
fullt og ailt þann 8. jan., og varj
það gleðisnauð jólahátíðfyrir stjórh- t
cndur Rússiands, enda drjúpa nú j
kyrkjurnar í sorg viðsvegar um
landið á þessum jólum.
Allir rússneskir ÍTcrmcnn og
stjórnarcmbættismcnn við virkin!
og höfnina í Port Arthur, voru!
teknir til fanga.
Allur hcrútbúnaður og stjórnar-
cignir f borginni var afhentur Ja-
panítum, með kortum og töflum
yfir allar varnarstöðvar og allar
hættur bæði i höfninni og ncðan- ^
jarðar.
Bókhiildurum f skrifstofum hers- j
ins og þjónustufólki við spftalana
er ekki haldið sem föngum, en þö |
fengið til að vera kyrt undir um- j
sjón japanskra bókhaidara og
lækna, þangað til starfið tillætur að
það megi fara.
I viðurkenningarskyni fyrir
hraustlega vörn verður öllum for-
ingjum og embættismönnum leyft
að bera sverð og taka mcð sjcr j
smámuni til persónuiegra þæginda. j
Þeir af þeim, sem vilja skrifa und-'
ir skuldbindingu um að grfjja ckki
aftur til vopna eða skifta sjcr neitt j
af þessu strfði framar, gcta fengið ,
að fara heim til Rússlands, og
fengið að taka einn óbreyttan liðs-
mann til fylgdar við sig sem þjón
sinn, mcð þvf að hann skrifi undirj
hið sama. Ekki hafa nema 441 j
embættismaður af 87#, eða rjett
um það helmingur, þegið þetta |
heimfararieyfi. Með þeim hafaj
verið látnir lausir 229 liðsmenn af!
23,491, sem fangaðir voru.
Næst er helzt búist við að Ja-.
panftar setjist um Vladivostok
sama hátt, og cr þá talið fráleitt
að Rojcstvensky, ,sem ræður fyrir
fjotanum, sem nú er á austurieið, !
hugsi til að halda áfram þangað
norður, fyr en meiri aðstoð kemur.
Það er talið Ifklegast að hann muni
nema land við einhverja af hinum
mannlausu kórallaeyjum í Kyrra-
hafinu og bíða þar átekta. .
I Mukdcn héfir nú Kuropatkin
400,000 hermenn, og 200,000 f
viðbót fyrir austan Baikalvatn.
ILúist er. við að þcssi landhcr
Rússa verði ekki orðinn minna en
700,000 með vorinu, og með því
að Japanítar efla nú sinn hcr þar
lfka af mesta kappi, eru sögulegir
atburðir væntanlegir hve nær sem
veður leyfir.
A.uðm,"nnunum heppnast það,
sem fátæklingum er ekki til neins
að reyna. Þannig hefir hinum
auðuga sósfalista Gaylord Wilshire
heppnast að gjöra þá ráðstöfun fýr-
ir tímarit sitt, að nafnkunnir menn,
sem eru andvígir sósíalismus skrifi
um sfnar skoðanir í rit hans á hinu
nýbyrjaða ári. Þetta er gjört til
þess að rit þetta geti orðið sem
fjölbreyttast og uppbyggilegast og
sem aðgengilegast til íhugunar
fyrir menn af mismunandi skoð-
unum.
Ennfremur hefir hann aðnokkru
lcyti í þjónustu sinni hið fræga
skáld Edwin Markham, scm ’Mað-
urinn með spaðann ‘ ereftir; Tho-
mas Lawson, fyrverandi fjelaga
Rockefellcrs, scm mestu uppnámi
hefir valdið í peningamálum Banda-
manna nú í seinni tfð ; Jack Lon-
don, hinn unga skáldsagnahöfund,
scm nú er í mestu gengi í Banda-
rfkjunum, o. s. frv.
Þetta geta peningarnir. Það er
nú kannskc munur!
13?3 Þctta tfmarit,
WILSHIRE’S MAGAZINE
gefins með Baldri. (Sjá III. 1.)-
í>rumuskúfin.
Sjáið hvað dimmir, og drungaleg
ský
dreifast um loftið, en vestrinu f
ljósgcislar leiftrandi glitra.
Dynkirnir heyrast sem drynjandí
skot,
deyiðin burt hvcrfur, við cikanna
brot
af skelfingu skógdýrin titra.
Leitar að fylgnsnum hvcr lifandi
sál,
logandi hræðist það rafurmagnsbál,
sem óðfluga umhverfis þýtur.
Kominn með hryðjuna kaldiyndur
er
Kári, og hamast af alefli fer,
húsglugga hristir og brvtur.
Ilvolfist úr loftinu hamfiirum í
hciptþrungin vatnshrfð með nfst-
andi gný,
rcgnstraumar fossandi freiða.
Náttúran öll er sem óigandi haf,
æðandi bylgjurnar silfurhvftt traf
sitt yfir sjerhvern lund breiða.
En vindurinn lækkar og vatns-
megnið þver,
volduga þruman, hún burt vfkur
sjer,
skýjaborg skuggaleg rofnar.
Sólin mcð glitrandi gcislatina fjöld,
gf.ullnum slær bjarma á ljós-dagga-
tj'ild,
hræðslan í hjörtunum sofnar.
JóHANNES HALDÓRSSON?