Baldur - 25.01.1905, Blaðsíða 2

2
BALDQR, 25. jan(jar 1905.
BAIiDllE
I.R GEFINN C'T A
GIMLI, - MANITOBA
ÓHÁÐ VIKUBLAÐ.
KOSTAR $1 UM ÁRIð.
fíOHGIST FYRIRFRA M.
ÚTGF.FKNDUR :
THE GIMLI PRINTING &
PUBLISHING COM-
PANY, LIMITED.
RÁðSMAðUR:
G. P. MAGNÚSSON.
utanAskrift TIL BLAðSINS :
GIMLI,
LÆ.xYÍT
i en hinna þriggja, sem borgin sjer-
staklcga kýs fyrir sína Hönd.
Til þess að sanngirni fái notið
sfn, verða allir erindrekafundir að
1 vera meira miðaðir við landssvæði,
heldur en fólksfjölda. Spursmálið,
sem vandasamast er við að fást, cr
; það, að einn erindreki þurfi ekki
| að flytja erindi tveggja landssvæða,
sem búa við ósameiginleg eða
jafnvel gagnstríðandi Iffskjör. Það
væri, samkvæmt hlutarins eðli,
langtum auðveldara að vera þing-
, maður fyrir alla Winnipegborg,
heldur en t. d. fyrir Gimlikjör-
dœmið. Það eru ólfkt samcigin-
| legri hagsmunir manna f Norður-
[.Winnipeg og Suður- Winnipeg,
heldur en íslenzka fólksins á Mikl-
j ey og hálf-frönsku kynblending-
Verð á smáam aug'ýsÍDgum er 25 cent
fyrir þ nnliiug dá’ksDngdar. Afsláttur er
gefian á sta-rri anglýsingum, sem birtast í
blaðinu ytir IeDgri tíma. Viðvíkjandi
slíkum afslætti og öðrum fjármálum bíaðs-
íus, eru menn beðair að snúa sjer að ráðs-
manninum.
MIðVIKUDAGINN, 25. JAN. 1905.
ERINDHEKAR
WINNIPEG-
BORGAR.
— :o:—
Eíns og mcnn vita eru sætin f
fýlkisþinginu 40 að tölu, og hcfir
Wiinnipegborg átt 3 af þeim sjer
ti!l heyrandi síðan árið 18S8. Þá
var íbúatala borgarinnar hálft
fimmtánda þúsund, en er nú um
áttatfu þúsundir. í Winnipeg-
borg er þannig eitthvað nálægt
fimmta partinum af öllum fylkis-
búum samankomnum, og þvf þyk-
ir nú mál til komið, að fara að
breyta þingmannatölunni, svo hlut-
föllm verði í mcira samræmi við
fólkstulu hcldur cn nú á sjer stað.
Mr. Taylor flytur nú þinginu
frumvarp þess efnis að fjölga þing-
mönnum borgarinnar.
Þótt undarlegt megi virðast í
fljótu bragði, er frumvarp þetta
bæði óhcppilegt og ósanngjarnt,
af þvf að pólitfkin er eins og hún
er. Winnipegbúar eru nú scm
stendur of margir cn ekki of fáir á
þingi. I'yrst og fremst hefirborg-
in þrjá þingmenn, svo verða ráð-
gjafarnir, hvaðan sem þeir eru uj>p
runnir, að mestu cða ö!Iu Icyti
borgarbúar, þegar þeir eru seztir f
embættin, og þar að auki er heill
hópur af Winnipegbúum kosinn á
þing fyrir kjördœmi út um allt
fylki. I'cssir menn kunna að sönnu
að vilja kjördœmum sfnum sœmi-
lega vel, en eigi að síður er þeirra
petsónulega afstaða svo fallin, að
mjög óhætt er að trúa þeim til
þess að troða ekki skóinn ofan af
borginni. Þeir eiga þar, margur
hver, allar sfnar cignir, og bcra'
væntanlega svo sjáifs sfns hag fyr-
ir brjósti, að hag borgarinnar er
engu ver borgið f þeirra hundum, j
anna f St. Laurcnt.
Það cru þrcnnar ástæður fyrir
þvf, að svo margir af þingmönn-
j unum cru borgarbúar, og að öllum
þeim ástæðum liggja að miklu léyti
j ein og sömu tildrög, nefnilega,
í hvað mikla peninga þarf til þess
að heyja kosningabardagann.
I fyrsta lagi eru fáir sveitamenn
j fáanlegir til að gefa kost á sjer til
þingmennsku, ekki fyrir þá sök, að
þeir hafi minni áhuga fyrir lands-
j málum heldur en borgarböar, nje
! vegna þess, að þeir sje neitt óhæf-
i ari menn, heldur vegna þess, að
jþeir hafa fæstir nægilegt fje til að
standa straum af kosningum.
í öðru lagi eru leiðtogar pól'tisku
: flokkanna svo tiltölulega ókunnug-
ir utanbœjarmönnum, að langt um
oftar verður það cfst á blaði, að
! veita einhverjum, sem þeim er
handgenginn f btenum, hina ýmsu
stjórnarbitlinga til útbýtingar, og
1 þá um Ieið þeim sjerstöku mönnum
I til eflingar við atkvæðasmölun á
j sfnum tfma. Þcgar ráðsmanna-
hnappurinn cr sem þjettastur, þá
er fljótlegast að ráða fram úr öll-
um flokksmálum, og hægast að
stjórná honum ; en í þvf cr leið-
togadœmið meira fólgið, að halda
j flokknum sterkum og stjórn hans í
röð og rcglu, hcldur en að stjörna
| landsins málum með óhlutdrægu
tilliti til allra fbúa landsins.
í þriðja !agi, og það er mergur-
inn málsins, verða þeir auðmenn
landsins, sem leggja fram kosninga-
fjeð, að hafa hönd»f bagga, og þá
er ckki að furða þótt margir lög-
! menn og aðrir borgarbúar sje öðr-
j um frcmur látnir leggja út á djúp-
j ið. Af lögmannastjettinni cr það að
, segja, að hún gjörir það að sínu
! markmiði, að sukka sem mest f
: öllum fjármálafkekjum, og ganga
að þvf cins og sjálfsögðu vcrki,
hverjum þcim f liag, scm bezt
i borgar. Öðrum má náttúrlcga
1 brcgða fyrir sig í þeinvkj irdœm-
j um, sem það gengur betur, en
! auðvitað kemur gróðamönnum
j landsins það bctur, að eiga á þitig-
! unum nágranna sína ogkunningja,
i sem þeir geta daglega haft áhrif á,
heldur cn einhverja alþvðufulltrúa
utan úr geimnum, sem c,kki er
j hægt að henda reiður á, nema
endrum og sinnum.
Þetta veldur því hjer f Manitoba
eins og annarstaðar, hvað margir
hinir svo ncfndu fuUtrúar hinna
ýmsu kjördœma, sem þeir ciga að
reka er.indi fyrir, eru heimilisfastir
f Winnipeg, og reka þv/ sinn eig-
in hag með því, að efla sem mest
hag borgarinnar og klikkukjarnans, j
sem þar er saman kominn. Winni-
pegborg hefir þannig meir en sann- j
gjarnan hluta af ráði þessa fylkis f j
hendi sjer nú, þótt ekki sje enn j
bœtt gráu ofan á svart. Ef þing- j
kosningar væru þvfskilyrði bundn-
ar, að erindreki hvers kjördœmis
skyldi vera búsettur f því kjör-
dcemi, þá væri um þetta allt öðru
máli að gegna, bcinlínis sjálfsagt,
að fjölga þingmönnum borgarinnar,
cn af því að kjörgengi er ekki svo
varið, þá er þetta frumvarp alvcg
ósanngjarnt.
Sem sagt, cr þingið nú svo
þrungið af borgarlífsanda, og háð
auðmannaklikkunni þar, að frum-
varpið er óhcppilegt, og ljótt að
jafn góður drengur, eins og Mr.
Taylor cr sagður, skyldi flytja það.
fííbýli vor.
«/
Eftir A. Utne.
Ef vjer crum svo staddir, að
vjcr getum valiðoss bústaðeftirviid j
vorri, þá vcrðum vjcr umfram allt
að vclja hann þannig, að sólin geti
j skinið inn f herberg'n. Sólarljósið j
j hefir fjörgandi áhrif á heilsu vora,
j Loft það, scm sólin hefir hitað, er
miklu hollara og gagnlegra fyrir j
efnaskiftin og öndunina, heldur en :
o 1
kalda, raka loftið, sem ætfð er í j
herbergjum þttim er sólin gctur
ckki skinið inn f.
,,Þar scm sólin kemur ekki, þarj
kemur Iæknirinn“, segir máltækið,
og reynslan hcfir sýnt að það er
sannmæli, fyrst kcmur sjúkleikinn
og svo vcrður að sækja læknirinn.
Sólarljóniö er tsetu sje þaó
náttúruafl, seru allt líf er háð
orj öll þróun undir Jcomin.
Af þessu má þegar draga þá á-
lyktun, aðþaðhljóti einnig aðveraj
afar mikilvægt atriði fyrir heil- j
brigði vora. Það er kynlegt hversu i
Iftið menn virðast hugsa um þcttaj
f daglega lífinu, eins og sjá má afj
þvf, hvernig sum hús cru byggð, i
hvernig gluggum er hagað og hcr-
bergjum skipað, og ekki sfztáþvf,
hvcrnig flestir byrgja gluggana á
öllum íbúðarherbergjum með
gluggatjöldum, sem aðeins cru til
þess að verja birtunni að komast
inn. Að hleypa gluggatjöldunum
niður þegar sólskin er, til þess að
sólin geti ckki skinið inn i hcrberg-
in, eins og oft má sjá gjört, er og
allt annað en skynsamlegt.
Sólarljósið er ekki einungis afar
mikilsvert fyrir líkamlega heilsu j
vora, heldur og fyrir vora andlegu j
velllðan, skapsmuni vora, Hver!
heilbrigður maður er fjörugri, glað-1
legri og f bctra skapi á fögrum sól-
skinsdegi, sjehitinn ekki þvf meiri,
heldur en þegar kuldi cr og loftið
þykkt og þungbúið.
Börn og unglingar þurfa umfram j
allt að njóta sólskinsins, cf þau eigaj
að þroskast og þeim á að lfða vcl. j
Það er sannreynt að börn, sem al- [
ast upp í skuggalegum hcrhcrgjum, [
vcrða fot og ri'i/c/11/eg, þótt þau |
STÆRSTA UPPLAG I BŒNUM AF
OZFZCsTTXIMl,
BAlsTG-BS,
SJERLEGA YÖNDUÐ
IFTXIRiIIsíTA^OIE! S.
MOODY and SON,
COR. MANITOBA AVE. AND EVELIN ST.,
WEST SELKIRK, MAN.

hafi nóg og gott viðurværi, og að
börn, scm verða að lifa á ljelegri
fœðu, Ifta vel út, ef þau hafa nóga
birtu og nóg loft.
Hfbýli vor verða einnig að ver?
sagijalaus. Ef jarðvegurinn er
rakur, verður að ræsa hann fram.
Ný steinhús má ckki nota til íbúð-
ar,. fyr cn þau cru orðin gegnþur.
Að öðrum kosti lcggja mcnn heils-
uná í hættu. Ef maður er nauð-
bcygður til þcss, vegna húsnæðis-
leysis, að fiytja sig f steinhús sem
ekki er orðið fullkomlega þurt,
verður hann að hita herbergin vel,
bæði nótt og dag, og viðra þau
j.afnt og þjott. ---- ---------
Til þess að verjast hinum illu
og óþægilegu áhrifum rakans, að
svo miklu lcyti sem auðið er, nota
mcnn ullarfatnað, bæði sem ívcru-
fatnað og rúmfatnað.
Óhreinan og votan fatnað má
aldrci hengja til þerris inni í her-
bergjum scm haldið er til f, þvf að
slfkt spillir mjög loftinu f þeim.
Eitt aðalskilyrðið fyrir vellfðan
vorri og góðum þrifumjer það, að
híbýlin sjeu ætfð vel hrein, og að
þau sjeu iðulega viðruð.
I öllum herbergjum eiga glugg-
ar að vera þannig að hægt sje að
Ijúka þcim upp, og auðveldara að
þvo þá utan og innan.
Ef ekki er hægt að ljúka upp
gluggum, þá verður að hleypa
hreina loftinu inn um dyrnar, þvf
að iðulcg loftskifti eru nauðsynleg
til að varðveita heilbrigðina. Menn
myndu komast hjá mörgum sjúk-
Ieika, ef þeir gættu ætíð þessarar
lífsrcglu. En cigi þeir að gcta
fengið hreint og heilnæmt loft inn
f herbergin sfn, með þvf að viðra
þau, þá lciðir það af sjálfu sjer að
f kring um hfbýlin iná ekki heldur
neinn óþrifnaður ciga sjer stað.
Hitinn f fbúðarherbergjum ætti
helzt að vera mismunandi, eftir
þvf á hvaða aldri mcnn cru. Gám-
almenni og börn þurfa meiri hita,
heldur en fullhraust fólk á unga
aldri. Við kyrrsctu vinnu þarf
og nokkru meiri hita, heldur en
við vinnu, sem úthcimtir hrcifingu
og áreynslu.
Ef menn sofa í sama herbergi
og þcir vinna eða halda til f á dag--
inn, verða þeir að viðra þau vel áð-
ur cn þeir leggjast til hvfldar.
Hitinn f svefnherbergjum ætti
ið fara eftir þeim hita, sem verið
r íádaginn. Vegna loftbreyting-
arinnar er rjett að ylja þau ögn,
þegar kalt er á veturna. En allir
ættu að taka hreint loft fram yfir
hitann, ef þcir vcrða að slejipa
öðruhvoru.
ÓNÆRGÆTNI —GESTRISNI.
íslendingar cru efalaust manna
gestrisnastir, en þcir eru ekki æv-
inlega að sama skapi nærgætnir.
i'crfifafblk fter oft og trðuiri ckkert
að borða frá morgni til kvölds, cn
kaffi cr því boðið f sífellu og stöku
sinnum sjókóiade, þangað til það
cr orðið lystarlaust, þó það sje
dauðsvangt. Fólki finnst það ekki
geta boðið mat, nema það hafi cin-
hverja dýrindisrjetti fram að bcra,
en þctta cr helber misskilningur.
Komi einhver inn um matmáls-
tfma, ætti honum ævinlega að vera
boðið að borða mcð manni, það
scm fyrir hendi er ; vilji hann ekki
þiggja það, þá er það annaðhvort
af því, að hann hefir ekki þörf cða
lyst á mat, eða máske f einstökum
tilfcllum af því að hann er gikkur,
en það lýtir ekki þanr^sem býður,
og hefir hann þá að minnsta kosti
gjört sitt til, að gesturinn þurfi
ekki að fara burtu matarþurfi, og
ef til vill neyði ofan f sig öðrum
góðgætum, sem hann væri bctur
kominn að vera án.
Takmark gestrisninnar er, að
gestunum líði vel, og þá er aðal-
atriðið að gesturinn finni, að allt
sem fyrir hendi cr, sje velkomið.
Að bera mikið f veitingar er miklu
hýðingarminna. Þvf cinfaldari og
hjartanlegri scm gestrisnin er, þvf
betur nær hún tilgangi sfnum, þvf
fremur sem gcstunum finnst þeir
vera heima hjá sjer, því betur líð-
ur þeim, og þcss vegna er ekki
eins nauðsynlegt, eins og mörgum
finnst, að bcra mikið í veitingar,
hitt cr mcira virði, að þær sam-
svari þörfurn gestsins, það scm
þítr cru.
E'tt af aðalhlutverkum náttúr-
unnar er það, að bœta úr yfirsjón-
um Iæknanna.
Hjátt standandi vinur cr eins og
skuggi, hann eltir matin í sólskin-
inu, en sjest ekki þegar skyggir.