Baldur - 24.05.1905, Blaðsíða 2

5
BALDU'k
24. MAI, 1905.
BALDDR
F.K GEFINN <JT Á
GIMLI, MANITOBA.
óiíAð yikublað.
KOSTAR $1 UM ÁRIð.
nORG IS T F YHIIl FR A M.
ÍTGEFENDUR :
THE GIMLI PRINTING &
PUBLISHING COMPANY,
LIMITED.
RÁÐSMAÐUR:
Q. *P. MJGíNySSOZK.
DTANÁSKRIFT TIL BLAðSINS :
B-A.IliID'CriR,
GIMLI,
UVE^YISr.
Verðáamáum aug’ýsÍDgum er 25 ceut
fy rir þ rmlung dá'ksl'JDgdar. Afs'áttur er
g.ti 11 á stcerri auglýsÍDgum, sem birtast j
blaðiuu ytir lengri tíma. V ðvjkjanci
8líkum afslretti og öðrumfjármálum blsð<
ius, eru meuu beðuir að snúa sjer að láð*
mnninum,
MIðVIKUDAGINN, 24. MAí I9O5.
Gömul saga ný.
H versu umfangsrnikil starfsem-
jin við sláturhúsin í Chicago sje,
trtá ráða af J>vf, að þar vinna 300,
000 manns, Pað er sennilcgt að all-
ur þessi v,eikamannaf|iiidi fram-
fleytiáþessariatvinnu í það minnáta
einni milljön fólks. Hin árlega
umsetning ngmur f peningum 600
mihjónum dollara.
Nú er stofnun þessi grunuð um
allskonar óhæfu f framferði sínu,
pg Bandaríkjastjórnin hefir látið
hefja rannsókn þvf viðvfkjandi.
Jfitt þýðingarmesta vitnið er sagt
Að muni verða kona ein, sem hefir
ycrið prívatskrifari hinna helztu
forstöðumaima þessarar stofnunar,
og lítur út fyrir, að margt ætli að
verða þar svart á seyði..
Ljóslifandi mynd af kjörum
-verkalýðsins við stpfnun þcssa er
nú ungur rithöfundur, að draga
upp í skáldsíigu, sem heitir ,,The
Jungle“ og kcmur út í hinu vfð-
fleyga Sósfalistablaði ,,Appeal to
Rcason“. Við það, scm út er
komið af sögu þessari, hcfir hcnni
aflast svo mikiJ! orðstfr, að tfma
ritið , .Everybodies Magazine”,
sem frægast er nú orðið fyrir fjár-
málaritgjörðir Tórriasar Lavvsons,
sem f þvf hafa staðið, hefir nú boð-
ið blaðinu ,,Appeal to Reason“ afi
arfjc fyrir útgáfurjett þcss á sög-
unni, en þvf boði hefir verið hafnað.
Þcssi Upton Sinclair, Jack Lom
(lon, og Edvvin Markham eru hin-
ir þjóðfrægustu núlifancli rithöfund^
ar f Bandaríkjunum, og þejr eru
allir hinirröminustu Sósíalistar. Það
er eins og saga Bandamanna sje
pð lifa sig upp aftur. Framan af
nftjándu öldinni gjörðu þeir rithöf-
undar, sem síðar hafa vcrið taldir
meztu og beztu menn Bandaríkj-
anna, afaróvinsæla uppreisn gegn j
þáverandi ástandi þjóðar sinnar, j
þrælahaldinu. Meðal þeirra voru |
hinir únftarisku prestar Channingj
og Emerson, og hið mikla þjóð-
skáld Longfellovv. Að lokum varð j
það hlutverk Lincolns að koma j
þvf f framkvæmd. sem hinir höfðn j
prjcdikað.
Hin þjóðkunnasta setning úr i
ræðum Lincoln’s hljóðar á þá leið,
að þjóðinni skuli vera stjórnað af
þjóðinni fyrir þjóðina. Þetta lögmál
virtist hafa náð sjer allvel niðri
þegar þrælastríðinu var lokið; en
þegar fram liðu stundir, fóru ýms-
ir menn að sjá, að það var mis-
sýning. Menn fóru að athuga þessa j
kenningu Lincolns, og minntust j
þess þá, að hann hafði haft hana j
cftir öðrum, sem hafði sctt hana j
fram í enn þáákveðnara formi. Það j
var hinn únítariski prestur Theo- j
dore Parker. Hann hafði tekið það ;
fram að allri þjóðinni ætti að vera
stjórnað af allri þjóðinni fyrir alla
þjóðina.
Þessu lögmáli, að stjórnað sje
öllum af ölluni fyrir alla, hefirj
ekki enn vcrið fullnœgt neinstaðar j
f heiminum, og það er augsýnilega j
hlutverk tuttugustu aldarinnar, að j
finna ráðið til að koma því lögmáli j
f framkvœmd. Mcð skáldum og j
rithöfundum þjóðanna f broddifylk- j
ingar, er þeim alltaf að fjölga, sem j
finna hversu ófullnœgandi mann-
fjelagsástand það er, að eingungis
sje stjórnað sumum af sumurn
fyrir surna.
Sá bróðurkærleikur, sem beztu
og mestu menn þjóðanna hafa prje-
dikað öld fram af öld, getur ekki
fcngið framgang fyr en þvf ástandi
er brcytt.
Athugunarorð.
m
Ilvaða verkcfni hefir óháð blað
af hendi að leysa ?. Það er spurn-
ing, sem allir ættu að gjöra sjer
Ijósa, bæði kjósendur og kaupend-
ur blaðanna..
Óháð blað, er ekki bundið nein- j
um flokki, og getur þvf haldið öll-
um málum hiklaust fram, án nokk-j
urs tillits til stjórnmálaflokka þeirra j
er um völdin bcrjast. Óháði flokk-
urinn á að vera nokkurskonar jafn-
vœgisstöng, þegar góð málefni ætla
að kastast um koll í skjálftanum,
sem kemur á þjóðlífið f gauragangi
valdsjúkra flokka, ogóháður flokk-
ur þarf óháð blað, til að vera leið-
arsteinn í þjóðmálabaráttunni. En
óháð blöð verða lfka að vera vara-
söm með það, að halla ekki á ann-
an flokkinn að ósekju, en gylla allt
sem hinn flokkurinn gjörir, eins og
t. d. blaðið ,,Tribune“ gjörir.
En citt er þó, sem óháð blað
þarf að leggja allra bczta stundun
á, það er að skýra málin fyrirkjós-
endum, svo þeir komi ekki sann-
færingarlausir á kjörstaðinn, þegar
til kosninga kemur. Það er sorg-
Iega Iftið, sem stjórnmál eru rædd
mcðal kjósenda, nema aðeins á
eesjngadögunum á undan kosning-
um.
Pólitísk trúarjátning fjöldans er
þannig, að þeir segja: ,,Jeg er Li-
»•» </*s>
X t 0) u o
K líl
t bC fl
X t • r»4 sfl 4-* O pH
X t u D O
K t fl f—H
X o rfl
Jfólkið hcfir vit á hlutunum og uppgötvar brátt hvort þeir eru
eins og þcim cr lýst. Annríki okkar vex óðum eftir því scm af-
sláttar-vcrzlunin stendur lengur yfir, ogþað er ekki nndarlegt þcg-
ar þjcr gctið keypt af nýjasta varningi bezta klæðnað sem fæst f
landinu. Þjcr þekkið kringumstæður okkar---verðum að fara úr
búðinni innan 60 daga og cngin búð fáanleg. V Ö R U R N A R
VERÐA AÐ GANGA ÚT FYRIR IIVAÐ SEM ER. Vitið
þjcr hvað það meinar ? I il dæmis seljum við fallegan Jcarlmann-
afatnað með nýjasta sniði $14.00 tirði, fyrir $9.75,
Fatnað $12.50 virði seljurn við fyrir $7.75,
Slcyrtur $ I oy $2 virði seljast á $0.65
BÍÐIÐ EKKI LENGUR I
Nú er tækifærið
U
o
in
bc
fl
•fH
4-*
o
r-H
U
o
d
Ph
o
H
»•»
1
i
X
t
G C. Long.
THE PALACE CLOTHING STORE
---458 Main Str.
'WI3STTsTTI?3I!G-
beral, og jcg skal aldrei verða ann-
að“, eða ,,jeg er Conservative, og
jeg skal aldrei verða Liberal“, og
hjá þeim, scm eitthvað vilja meira
segja. fylgir dálftil upptalning á
smá syndum hins flokksins, svo
sem þjófhaði, mútum, svikum og
undirferli, o. s. frv. En cf er farið
að spyrja hvaða munur sje á grund-
vallarskoðunum flokkanna, þá vcrð-
ur færra um svör.
Vill ckki ,,Baldur“ gjöra okkur
alþýðumönnunum þann greiða, að
skýra það fyrir okkur Ijóst og óhlut-
drægt hvað það er, sem er grund-
völlurinn undir skoðanamismun
Conservatíva og Lfbcrala ? Það
væri þarft verk.
Ef kjósendurnir færu að hugsa
sjálfstætt, þá mundu framkvæmd-
ir bœnda og verkamanna verða
sjálfstæðari, og þeir flœktust þá
ekki eins í netum yfirgangs-samra
auðmanna, sem öllu vilja ráða, og
; hagnaðinn hafa af vinnu og fram-
lciðslu.
Sem, tflvonandi kaupandi „Bald-
; urs“ vona jeg að sjá eítthvað f
blaðinu um þetta ofantalda efni.
Al þýðumaður,
Almanökin. *
Það er orðið algengt líkingamál
að tala.um mannlffssjó, þjóðlífshaf,
o. s. frv. Maður hcfir þvf góða á-
I stœðu til að lfkja blöðum og bók-
i um við skepnurnar f hafinu, og þá
sjerstaklcga þeim, scnr þrungin
| eru af svarkskap og stœrilæti, við
i hvalina, með öllum þeirra blástrum
| og sporðaköstum.
Almanak Ó 1 a f s er, f fæst-
i um orðum sagt, kálfurinn ,,Alda-
mótanna11. Þau cru stcypirciðurin
i * Þegar greinin mcð þcssari fyrir-
j sögn var prentuð f blaðinu fyrir
j nokkrum tíma, gleymdist að sýna
j þess merki, að framhald yrði af
| henni, og hefir því þessum seinni
| parti verið lofað að bfða svona, án
1 þess að minriast nokkuð á I :ð f
blaðjnu,
sjálf og hvorttveggja er framgeng-
ið af sama spádómshúsinu, tjrddhúð
hins sáma drottins. Sjera Fiiörik
hefir nú orðið sýnilega tvö ársrit,
mismunandi að stœrð, með tvcnns-
konar aðferð við að standast kost-
naðinn.
Ekki munu vera eins margar
óviljandi hugsunarvillur f þcssari
bók cins og í hinu alrnanakinu, og
mikið eru prentvillurnar færri, þótt
þær sjc nokkrar. Bókin cr ekki
vel brotin, í það minnsta sú, cr
vjcr höfum, cn frágangur prcntar-
ans er allgóður, nema t. d. á 24.,
25., og 72. bls.
Svo má það heita, að fróðlcikur-
inn byrji á þvf, cins og vant er, að
segja manni upp á ár hvenær ver-
öldin hafi verið sköpuð. Það mætti
fara að halda upp á afmrelið hcnn-
ar, ef maður fengi nú lfka að vita
um mánaðardaginn.
Tvœr prentvillur eru straN efst
á 3. bls.,—„þverm“ fyrirþvermál,
og „vor r“ fyrir vorri,—og ncðar
„Kartago" fyrir Kartagó. Á 4. bls.
segir, að árið 1704 hafi Gibraitar
verið tekinn af Bretum, en það hefir
aldrel neinn tckið það vígi afþeim;
og stuttu sfðar segir, að Canada-
veldi sjc stofnsett árið 1876, cn
það var gert níu árum fyr, 1867.
Þar er það einnig hermt eftir enskri
málfrœði að hafa ,,Dominion“
hvorugskyns, en það er óþörf nýj-
ung, þvf í íslcnzku cru slfk orð
látin fylgja þvf kynferði, scm þau
hafa í latfnunui, og cftirstæling
enskunnar viðvíkjandi kynferði
orða gæti verið citt hið vissasta
spor til þcss að spil’.a máli voru.
,,Blaðaauglýsing“ cr stirt, á að
vera ,,bláðauglýsing“, og “fyrstu
umslög hagnýtt" cr ófslenzkulcg
framsetning, þótt hugsunin sje
skiljanleg.
Óviðkunnanlegt er að scgja ( á
Febrúar-blaðsfðunni) „stríðið milli
Rússa og Japan“, þ- e. a, s. nefna
aðra þjóðina cn hitt landið. Rangt
er lfka ( á Maí-b)s. ) „Jamica“
fyrir Jamaica og ,,Shiller“ fyrir
Schiller. Aðrar prentvillur f manna-
nöfnum eru t. ð. ,,Canning“ fyrir
*
Channing, ,,Gnirot“ fyrir Guisot,
og ,,Rasmuss‘ fyrir Rasmus. Verst
cr það, að fslcnzku nöfnin skuli
vera röng f svona riti, t. d. „Grfm,
Thomsen“. Komman þarnaá milli
kemur útlendingum tíl að halda að
,,Grfm“ sje ættarnafn, en ,,Thom-
sen“ skfrnarnafn. Þó er það allra-
kátlegast að nafn hins canadiska
stjórnarformans er rangt í þessu
almanaki. ekki sfður en f hinu, og þó
mcð uðrum hætti;—Wilfried í þcssu
Wilfred f hinu.en áað vera Wilfrid.
Þess hefir áður verið getið, að
samkvremni skorti í hinu alma-
nakinu á stafsetningu mannanafna.
Hjcr bólar á þvf sama. „Jóhann
Huss“ ætti annaðhvort bæði að
hafa „ó“ og ,,ú“ cða hvorugt.
, John Calvin“ er alvcg rangt nafn,
bara gripið upp úr ensku.
Þá er það dálítið skrítin ósam-
kvœmni, að segja á einum stað
,,John Englands kóngur", en á
öðrum stað „Edwarð Breta kon-
ungur“; og að segja ,,sjera Tómas
Sœmundsscn,,; „sjera Jón Þorláks-
son“, en svo titilslaust „Hallgrímur
Pjctursson“, líklega afþvf, að hinn
síðastncfndi hcfir þótt nógu stór
persóna án þess titils.
Ef til vill tckur það öllum öðrum
fróðleik fram fþcssari bók, aðsegja
manni að Bjarni Thorarensen hafi
fæðst tvisvar, bæði 31. marz 1781
og 30. dcs. 1786, úr því hann cr
þá ekki látinn deyja tvisvar ííka.
Lfklega er hvorugt fæðingardægrið
| rjett, þvf sjálfur mun hann hafa
talið sig fæddan á gamlárskvöld
1786.
( Framhald. )
Ilann: Ilvað fæ jcg, ef jeg
veð yfir lækin til yðar?
Hún: Kvefi