Baldur - 05.07.1905, Blaðsíða 2

BALDUR 5. jtfLí, 1905

J
Tolstoj leggur lftið upp úr bág-
byljum Gamla Testamentisins.
} Honum þykir sumt hvað hálfpart-
lýð, sem skortir tíma til að rann-
saka og yfirvcga, en einkum og
allra helzt fyrir börnum ,,sem
ER GEFINX ÖT Á
GIMLI, ---- MANITOBA
inn skuggalegt, sem bök sú kenn- } liggja opin fyrir öllum andlegum
Hann botnar ekki vel f 1 úhrifum.
ÓÍIÁÍ) VIKUBLAÐ.
K'OSTAR UM ÁRIð.
BORGIST FYRIRFRÁM.
ÍTGEFENDUR:
THE GIMLI PRINTING &!
PUBLISHING CCMPANY, j
LIMITED.
RÁÐSMAÐUR:
ti. P. PHCaonusson.
: ir guði.
þvf, að guð hafi skrifað önnur cins
} ósköp um sjálfan sig. Hann trúir
! alls eigi á b i b 1 f u-guðinn, fremur
! en önnur störmenni heimsins,—nú
I
: orðið. Tolstoj hristir höfuðið yfir
j leikaraskap skjáhrafna kyrkjunnar
l og betlibollunum, ssem kórdjákn-
| arnir hlaupa með fyrir hvers
manns nef, á þessum samkomu-
; stöðum sem menn kalla ,,guðs-
h ús,“—til þcss að hjálpa við fá
j tækt guðs. Og, yfir höfuð að tala
| hefir Tolstoj greifi mjögsvo háleit-
: ar, skýrar og ferskar hugmyndir.
Af þvf Ieiðir, eins og skiljan-
UTANÁSKRIFT TIL RLAbSINS :
BAlLDUR,
GhTnVELI,
UVEWLT-
Verð á «): áum .lug'ýsingum er 25 cen>
fyrirþ.nnlaug uá kslongdar. Afalátlurer
f eáan 4 stœrri auglýBÍDgum, sem birtaet í
llaðiuu ySr lengri tíma. V ðvíiijanrli
rlíkam aíaiætti og öðrum fjármá'um bleð -
m b, eru moan beðnir að BDÚa sjer að láð^
manuinum.
MIðVIKUDAGINN, 5. JÚLi 1905.
Þannig heldur Tolstoj áfram, að
segja klerkum til syndanna og lýsa
þeim andlegu Marðar-sárum er
þeir veiti varnarlausum börnum og
öðrum ómenntuðum lýð, sem enn-
þá fálmar í villumyrkri kyrkjunnar.
Langverstar segir hann að Bibl-
íusögurnar sjeu, þessar undirstöðu-
greinar sem þrengt sje innf ung-
dóminn áður enn hann nær nokkr-
um andlegum þroska.
Seinast lætur höf. prestana
segja: ,,En, inun þá ekki hálfu
ver gegna, ef vjer, menntaðir
menn og siðgóðir, sem viljum
legt cr, að Tolstoj og rússnesku Þ^ðinni a!,t hið bezta> hlyPum-
afturhalds- eðaorþodoxu-klerkarn-!f>,rir nokkurra efasemda sakir, frá
ir, muni cngir alúðar-vinir vera.
Enda er þár tveimur ólfkum sam-
til flugs, en það var ekki til neins.
Nú varð honum litið upp fyrir
sig, í þessu dauðans amstri, og
grilti þá f, hvar Kristur fór út úr
hliðum helvítis, með geislakórónu
á höfði og þar á eftir hlammaði
gamli Adam og ótölulegur fjöldi
Lítilfj örleg
leiðrjetting.
•
Krftikus ,,Baldurs“ Jóhann Sól-
á höfði og þar á cftir hlammaði í .
” | mundsson (þvf ungmn segtr til sín,
úr hvaða eggi hann kom), hefir tek-
stórsyndara, sem niður höfðu hrot-; ...... , . T,
: ið almanak mitt til umræðu f 13.
,S, allt upp aS dtígum j tWubl. Baldurs og „ jeg hon„m
Árar, pikar og drtsildjtiflar flúBu ; veru, þakk|atur fyrir, og tli aS
BÓKAFREGN.
-s>-

an að jafna. Rússneska kyrkjan cða
öllu heldur klerkarnir, hafa hvað
eftir annað bannfært.þetta göxruga,
gamla stórmenni. En Leo læt
ur hart mæta hörðu og flettir ótæpt
ofanaf villu og klækjum kyrkjunnar,
og er annað ofannefnt rit: ,,Opið
starfi voru, og í staðinn fyrir oss
kæmu óhlutvandari og siðverri
hræsnarar, scm Ijetu sjer á sama
standa um hagi fólksins?"
Svar Tolstoj’s er: ,,Ef allir
bcztu mennirnir yfirgæfu prests-
stöðuna, þá hlyti afleiðingin að
vcrða sú, að klerkastarfið kæmist
f hendur óhlutvandra manna, áliti
hrönnum satnan og Helvfti hrundi
niður, svo þar ,,stóð ekki steinn
yfir steini“. Allt varð þögult og
dirnmt.
,,Aldirnar liðu, Beelzebub var
hættur að hdfa tölu á þeim“.—
Þegar hjer er komið sögunni,
heyrir Kölski eitthvert sinn, í
fjarska, eins og grát eða þungar
stunur. , ,Getur það verið miigu-
legt, segir sá gamli við sjálfan sig,
að enn -sje eymd á jörðunni, eftir
hinn mikla sigur frelsarans? Nei,
Jeg held að það sje ómögulegt.“
Nú líður þó ekki á liingu, áður ^
Beelzehub fær að vita hið sanna. ;
Hann hressist þá svo, að fjöturinn j ^ hafa syQ mikið að þakka. Mjer
sanna það scndi jeg nokkrar leið-
rjettingar við ritdóminn til að gjöra
hann enn boðlegri fyrir lesendur
Baldurs en hann er, með öllu ó-
vandvirkniskámi eftir hr. J. P. S.
Fyrst herjar hann ánafnið á al-
manakinu og jafnframt ámitt eigið
nafn og finnur að rithættinum, má
margt um það segja með og mót.
Hitt er það að orsök er til að gleðj-
ast yfir tilfinningarsemi postulans,
hann er þó ekkivœnti jegeinsvið-
kvæmur og sumir trúmenn sem
setja ætfð skeifu á andlitið um leið
og þeir nefna guð, í auðmýktar og
virðirigar skini við skapara sinn.er
brjef til klerka og kennimanna“, stjet,arinnar mundi óðum hnigna,
eitt hið seinasta innlegg hans til
yfirdrottna kyrkjunnar.
Það má svo að orði kveða, að
hver einasta setning f þessu ,brjefi‘
sje gullvæg. Það mundi næstum
standa á sama, hverja málsgrein-
ina maður tæki, til þess að gefa
ósannindi og skaðsemi hennar
rnyndi verða öllum augljós. Þetta
væri framför, þvf álit kyrkj-
unnar er á fallanda fæti, hvort
sem er, og er einn af þeim hlekkj-
um, sem cru að brezta f sundur f
sáiurn mannanna. Þvf fyr sem
Nýlega hafa tvö smárit borist á
skrifstofu Baldurs. Þau eru frum-
samín af hinu mikla, rússneska! leið til kennilýðsins, að allur kjarni
skáldi og rithöfundi Leo Tolstoj. | kenninga þeirra, hvaða kyrkju-
En annað, og að líkindum bæði, deildum sem þcir ti! h.eyri, og
þýdd af Guðmundi Hannessyr.i,' hvert heldur þeir sjeu páfar, kar-
lækni.
mönnum sýnishorn um andiegt j þetta gengur, þess betra cr það.'“
gildi þessa brjefs.
Fyrst talar höfundurinn á þá
sfna á þeirri trúarjátning, sem
samin var í Nicca fyrir 1600 ár-
þeir kalli: ,,Hið opinberaða
um og
guðsorð“.
Um það,
b r j e f til klerka og kennimanna,
frá Leo Tolstoj. ‘—Hitt, E n d u r-
r e i s n H e \ v í t is“, Kostnaðar-
maður: Odd. Björnsson á Akureyri.
íivort ritið um sig cr 32 blaðsfð-} þcssi trúarsannindi sjeu flutt, scgir
ur í 8 blaða broti. Pappír er mjög höfundurinn:
vandaður, prentun og Ietur í| ,,Sumir yðar prjcdika þessar
bezta lagi og verðið aðeins 10 cts. ; kenningar blátt áfram, eins og orð-
á hverju r.tinu f) r r sig. Mál:ðer!;n hljóða. Aðrir reyr.a til að
e.nstaklega Ijóst o u stýismáti hinn skýra þau 4 líkingarfullan hátt, svo
—Ritið „Uppreisn helvftis", er
meistaralegur skáldskapur; jafnvel
gæti maður kallað það leikrit, cr
hefst um þær mundir sem Jesús
flytur mönnunum boðskap sinn:
| ,,þessa Ijósu kenningu, sem lá svo
| dfnálar, byskupar eða prcstar, þá f augum uppi, að iillum fanr.st
sjálfsagt að breyta eftir henni og
sálarangistinni Ijetti af hugum
mannanna. Enginn gat veitt boð-
datt eins og fis af fótum hans. Nú
blfstrar hann f allar áttir og með
það sama streymir úr hverju horni
Ilelvítis voðalegur aragrúi af alls-
kpnar djöflum, árurn og p'Iötupúk-
um,
allir voru fyrrverand.
pólitískir agentar andskotans, og
þyrptust nú í
scm
cl.'ír*
Atmað ritið ber titilinn: ,,Opið byggi þeir nákvæmlega kenningu
viðkunnaniegasti. Skal nú farið. þær komist f meira eða minna
nokkrum orðum um þessi rit: ; samræmj við heilbrigða skynscmi
Það er ómissandi, að gera sjer og þekkingu vorrar aldar“.
Ijósa grein fyrir þvf, þegar maður H«f: sýnir þar næst skringi-
Jcs þessi rit Tolstoj’s, að skoðun
bans og kyrkjunnar fara ekki al-
leikir.a, sem hafðir cru við að
útbreiða þetta ,,hið eina sáiuhjálp-
gjörlega saman. Tolstoj trúir á ]e.ra
oro
.......F'yrirrennarar
guð og kennir að breyta cft- : yðar hafa útbrcytt það mest-
ir Kr.sti og gj >r;r það sjálfur á megnis með hnefarjetti, alt frá þvf
a!lt annan hátt en forvígismenn þag fjelag manna rriyndaðist sem
kyrkjunnar. . ka!!ar sig kyrkjuna“ Önnur
Leo er fæddur for-ríkur og aðferðin var sú, að rcyna með
greífi að nafnbót. Hann hefði ýmsum ytri siðum og áhrifum að
sjálfsagt getað stað.ð næst keisara verka á tilfinningar manna: með
Rússlands að tign og völdum, sök- hátfðahöldum, myndi m og líkn-
um auðs og hæfileika sinna, ef| eskjum, sálmasöng, ræðusnild cg
hann hefói svo viljað. En það jafnvel sjórdeikjum. “ Nú
var öðru nær, en að hann girntist; Tolstoj, að klerkarnir beiti öllu
þess háttar. Hann kaus að lifa} sínu afli með að nota þriðju aðferð-
sem alþýðumaður á einum bú- } ina—sem reyndar hafi a'tfð verið |
skap hans mótst.'iðu, sigri hrós-
hvernig andi fór hann yfir heimir,n.“
Nú leizt Bcelzebub dj'iflahöfð-
ingja ekki sem bezt á blikuna.
Hann vissi vel, að öllu valdi sínu
var lokið, ef kcnning Krists næði
fram að ganga. Að vísu voru
Farisearnir og hinir skriftlærðu
honum ennþá trúir, og smeygði
hann þvf þeirri flugu inn hjá þeim,
að ,,hæða og pfna frelsarann. “
Með ráðum og dugnaði komu þeir
því svo fram, að Kristui var kross-
festur. En þegar Satan heyrði
hrópin á krossinum: ,,Guð minn,
guð minn, hví hefir þú yfirgefið
mig“, þá glaðnaði hcldur yfir þeim
gamla.
Djöfullinn hafði tekið með sjcr
hlekki, er hann fór að heiman,
sem hann ætlaði að fjötra líka'ma
Jesú með, þegar hann gæfi upp
hvirfing kringum
húsbónda sinn lfkt og hrafnar að
’nræi.
Nú taka Skollvaldar til að fræða
herra sir.n, um það er gjörst hafði
síðan við seinustu fundi. Þeir
höfðu ekki verið alveg aðgjörða-
lausir. Hverr hafði sitt hlutvftrk
að inna af höndum og öllum hafð;
gengið dáindis vel. Þeir höfðu náð
á sfna hlið mciri hluta mannanna
sona og með því var ,,uppreisn
Helvítis“ unnin.
, ,Svartí árinn“ er sá nefndur,
sem fyrst byrjar sögu sína. Ilann
hefir tekist það hlutverk á hendur,
að rífa niður kenningu Krists, og
afbaka hana alla. Seinasta og
sterkasta mcðalið sem hann fann
upp, til að vinna bug á hinu
hrcina orði, var: að ,,stofna
kyrkjuna. Og þegar þeir,
nærri þvf heyrist gráthljóð í kverk-
um J. P. S., um leið og jeglesað-
finnsluna um ósamkvæmnina í not-
kun ,,C“ og ,,k“. En að jeg nefni
almanakið „Maple Leaf“ er aðal-
lega milli mín og auglýsendanna,
jeg gjöri svo mikið fyrir mfna
enskumælandi viðskiftamenn að
gefa þcim hugðnæmt og þeim
slíiljanlcgt nafn á bókinni.
Að ekki er blaðsíðutal á alma-
nakinu, er fyrst það, að til þess ber
engin nauðsyn af því að hægt er að
nefna hvern mánuð mcð sfnu nafni,
(mennirnir) fóru að festa trú á
kenningar herinar, var jeg ánægð-
ur. Jeg vissi, að þá var oss
borgið'1.
Skýrði svo Svartur frá þvf, hve
meistaralegt tól að kyrkjan væn
og hvílfkur hægðarleikur það væri
að brúka hana, eins og nokkurs
konar andlega þreskivjel á hveiti-
korn mannkynsins, og hve auðvclt
reyndist að fremja allar hugsanleg-
ar vam.mir og skammir undir silki-
borða-fcllingum hennar. I’restarn-
ir temdu sjer, hvcrr um annán
, ... , I J. P. S„ þvf miður
þveran, að Ijúga og ljúga upp enda- ; J
lausum víllukenningum f skjóli
um auglýsingar cr ekki að ræða,
í þærhcyra ekki undir krítik J.P.S.
Um kommur upp úr lfnum vil
jeg vera fáorður, jeg vil aðeins
segja það, að jeg álft betra að hafa
kommur, þó þær sjeu upp ílfnum,
cn að láta þær vanta eins og f
Baldri.
,,Öld mannsins" er talin frá
dauða Brúnós, er talið að þá hafi
heimurinn náð aftur sfnu fyrra
stigi er hin gríska menning var í
blóma í Evrópu, en sem kristin-
dómurinn varð að bana, eða sama
sem. Brúnó ljet lífið fyrir vísinda-
legan sannleika er frá þeim tíma
náði viðurkenningu, að jörðin sje
hnattmynduð, en ekki eins og guð
kenndi fyrir munn kristinna ó-
mcnna flöt eins og brauðkaka. Þyk-
ir mjer J. P S„ ckki fróður f nýrri
frœðum að vita ckki þetta. Svo er
spurningin hans fremur asnaleg:
,,við hvaða sköpunarsögu er það
miðað?“ Veit hann ekki að ýmsar
þjóðir hafa haft sitt ártal er f mörg-
um tiifcllum var miðað við annað
en sköpunarsögu. Þetta lýsir láfrœði
þcssarar stofnunar
Um brennivfnsauglýsingu hefi
jcg fátt að segja, það er alls ein f
öndina.
En, til þess að vera viss Marglr nafngreindir djöflar koma | Þ- á-, almanaki. ?vð hncykslast a
um styrkleika þeirra, brá hann fram og tjá höfðingja sínum,
segir I þeim undir fót sjer. I þvf bili} þcir hafi að hafst, aðhafist,—og er
það býsna nákvæm lýsing af póli-1 annari
tfskum- og trúarflækju-agentum mest af <ibu ur*drai t>að mig, að sJ4
hljómuðu orðin frá krossinum:
„Faðir, fyrirgef þeim o. s. frv. “.
kvað ; slíku, sýnir kristilegt ofstæki, sem
ætti að syngja niður með sjerhverri
kristindómsheimsku, Og
Þá varð Beelzebub alveg hams'j nútfðarinnar, sem—einatt haldast J- S„ taka það til umræðu, sem
garði sfnum, stunda þau verk, sem J notuð, það er; að prjedika, kenn-: laus af bræði og gjörsamlega ráð- f hendur. | jcg hje.t að væri hafinn jfii það
bóndinn eða hinn almenni verka } ingu kyrkjunnar, sjerstaklega fyrirlþrota. Ilann ætlaði að losa fj'it- Bæði ritin ættu að vera á hverju ; trúaistig ei ,,Good 1 emplars
maður þarf að aunast yg að vcra þeim, sem ekkert geta þar um urinn af sjír, en þá sat allt blí'.R't; einasta fslendings heimili o;
—mannvinur. • dæmt, t. d. ómenntuðum 'vlnnu- Kölski reyndi að veifa vær.gj...., ! I c s a s t. Elclon.
virðast strnla nú á. Er sá fiokkur
(Framhald á 4. síðu.)
1