Baldur - 30.12.1905, Side 2

2
IQOS-
ER GEFINN iJT Á
GIMLI, ----- MANITOBA
OHAÐ VIKUBLAD-
KOSTAR $1 UM ÁRIn.
BORGIST FYRIKFRAM
tÍTGEFENDUR :
THE GIMLI PRINTING &
PUBLISHING COMPANY
LIMITED.
RÁÐSMAÐUR:
•Gísli P. Magnússon.
UTANÁSKRIFT TIL BLAðSINS :
BALDITR,
OIMLI,
LÆYALT
Verðá,»máum auglýsingum er 25 cent
fyrir þumluog dálkelengdar. Afsláttur er
gefiun á stcerri auglýsingum, aem birtast í
blaðiou yfir lengri tíma. Vjðvíkjandi
slíkum afslætti ng öðrum fjármálum blaðs-
ios, eru menn beðuir að snúa sjer að ráðs
manninum.
LAUGARDAGINN, 30. DES. 1905.
„Flugur“ o. fl.
&
,,Einusinni varkarl í koti sfnu“,
og svo haldið þið náttúrlega að
næst eigi að koma: ,,hann átti
sjer kálf“; en það var nú samt
ekki. Nei, ðnei, hann átti sjer
ílugur! og hann varð stórauðugur
af sfnum flugum, og mikið af þjóð-
inni átti alla sfna velgengni bless-
uðum flugunum að þakka. Þó
voru þetta nú ekki neinar hunangs-
flugur, heldur bara svona ’hinsegin1
matarflugur, en þær voru svo
inargar, að það voru öll ósköp og
skelfing, sem þær gátu skemmt og
’fordjervað', og atvinnan, sem af
öllum þeirra ólátum stafaði, hjelt
ótal mörgu fólki við lffið, sem lfk-
ast til hefði ekkert haft fyrirstafni,
ef það hefði ekki lifað f svona
flugnasælu landi.
Þið megið ekkí halda að það sje
búið að hleypa vitstola manni að
þvf, að skrifa í Baldur, þótt svolft
ið sje prentað í honurn um flugurn-
ar. Það var hreint aldeilis sama
spckin, sem prentuð var f Heims-
kringlu hjcrna f sumar, 20. júlf,
nema hvað það var svo helmingi
meira af henni þar, og betur sagt
frá.
Það var nú reglulegur lofsöngur
þar um flugurnar, nefnilega frá
hagfræðislegu sjónarmiði. Svona
frarrían af þeim flugnasöng hjeltj
maður reyndar, að það væri bara
spaug, en svo rak maður von bráð-;
ar nefið svo langt inn f biksvarta
heimskuna, að ekki var einu sinni'
*
ráðrúm til að snýta sjer, fyrir
meiri flugum, vísindalegum hag- j
fræðisfiugurn, og það var ófyrir- j
sjáanlegt f byrjuninni, hverósköp-j
in maöur yrði búin að fá í höfuðið
1 á sjer af flugum, þegar pistillinn
| yrði á enda. Eftir innganginn
; þar, er nú svona fyrst byrjað á að
I tala um flugurnar og ,,þarfir nátt-
úrunnar“, svo um flugur og frum-
í agnir, sfðan um flugur og önnur
I dýr, °g þá fer nú að versna. Þær
; skara sem sje fram úr öllum öðrum
1 dýrum að eflingu auðs og iðnaðar.
Ef menn mættu áreiðanlega telja
gerlur og bakterfur dýr, þá tækju
þær nú samt Ifklega ’prfsinn'. Það
er auðvitað allbsaman sótt nokkuð
f neðri endann á sköpunarverkinu
ennþá, en svo rfs lofgjörðin óðum
á æðra stig. Þ. e. a. s. mismunandi
starfsvið mannanna eru athuguð-
næst, í sambandi við flugur, fyrst
hin smásmuglegri og einfaldari, f
fylgsnum námannaog forsælu skóg-
anna, og svo hin æðri og fióknari,
f klefum stjórnfræðinganna. Þar
er flugnamálið lagt fram eins og
það myndi líta út samkvæmt
skýrslum, sem ,,eru ekki fyrir
hendi“, en sem ,,væri þó einkar
fróðlegt að geta gripið til“. Fram
úr þessu, þegar búið er að rekja
flugnamálið gegnum ’náttúruþarfir',
frumagnir, dýrarfki, og leynistigu
mannlífsins, erþað leitt út f mann-
lífið á bersvæði, búskap og fólks-
fjölgun, og að sfðustu er það gjört
alheimslegt íhugunarefni, lcsend-
unum til trúfræðislegrar betrunar ;
og allur þessi flugnavísdómur er
skráður, oss til uppfræðingar, af
þvf, ,,að tilvera flugnanna hefir
vissulega þann árangur, að skapa
sjerstaka atvinnuvegi og viðhalda
þeim í landinu".
Þannig er þó eftirallt saman það
að græða á þessari ranghugsuðu
ritgj'irð, að það má brúka hana
fyyir sýnishorn af þeim hagfræðis-
legu skoðunum, sem fjöldi manna
gjörir sjerstaklega að sfnu stjórn-
málaflaggi, bæði hjer í landi og
annarsstaðar. Ekki svo að skilja,
að ritstjóri ,,Hkr. “ muni hafa ver-
ið að reikna það neitt út, þegar
; hann ritaði grein þessa, heldur
I hefir hugarfar hans orðið mjög eðli-
j lega sjálfu sjer samkvæmt, þegar
j hann var á annað borð seztur við
I að skrifa um þctta hjegómlega efni
í alvöru.
Það er bersýnilega þungamiðjan
j f grcininni um flugurnar, að allt,
sem ’skapi' atvinnu. og víðhaldi
henni, hafi ,,mikið sjer til ágætis“.
Meiri hagfræð;sleg fjarstæða cr
ekki til, og þó gengur einmitt þessi
j fjar^tæða eins og grár köttur land
úr landi.
j Því ætli þessir menn scgji ekki
blátt áfram, að öll eyðilegging sje ;
aðalblessun tilverunnar, því án I
hennar myndu menn ekki finna til j
1 þarfar á neinni uppbyggingu ? Þeir
ættu að segja, að allt, sem færirúrl
lagi, sundurdreifir, siítur eitt fráí
öðru, og eyðileggur, sje ágaitt. Af
því ,,skapist“ atvinna við að færa
f iag, samansafna, tengja eitt við
annað, og byggja upp aftur. Þeir
ættu að syngja lof og dýrðöllu þvf,
sern er ,,negativt“, af þvfþaðknýr
fram það, sem cr ,,pósitivt“.
Eftir nótum þessa flugnasöngs
ma-tti staðhæfa, að meltingarfærin
væru ágætust allra hluta, fyrir það
BALDUR, 30. des.
(
i að eyðileggja öll hcimsins matvæli
öld eftir öld og með þvf ’skapa1
j sffellda atvinnu. Þessi hugsunar-
háttur nær ekki lengra. Hann
j minnist þess ekki, að ágæti eyði-
| leggingaraflanna cr fólgið f þvf, að
j eyðileggja eitt til að uppbyggja
j annað, eins og t. d. meltingarfær-
in gjöra. Sjerhvað það, sem er af-
rakstur af mannlegri starfsemi cr
frá mannlegu sjónarmiði eyðilagt,
ef eitthvað kemurfyrir, sem aftrar
þvf, að það verði mönnum að not-
um, þótt allir viti að hin sundur-
dreifðu efni sje ekki töpuð út úr
rfki tilverunnar. Það ,,hefir vissu-
lega þann árangur að skapa sjer-
staka atvinnuvegi“, þegar hús
brenna f eldi, uppskera ferst í hagl-
viðrum, skip týnast f sjávarháska,
og heilar borgir faila f rústirí jarð-
skjálftum, en það þarf einkennileg-
an hugsunarhátt til að staðhæfa,
að þetta hafi ,,mikið sjer til ágæt-
is“. Það skapar lfka ,,sjerstaka
j atvinnuvegi“, að það skuli vera
j til stríð og illdeilur mflli heilla
j þjóða, og þjófar og morðingjar og
j aðrir óíáðamenn f hverju landi,
en ekkert af þessu hefir samt ,,mik-
ið sjer til ágætis“.
Það hlýtur einhversstaðar að i
vera meinleg hugsunarvilla í hag-
fræðisvfsindum þeirra manna, sem
halda að hrædýrin, hvort heldur
þau eru sexfætt, ferfætt eða tvf-
fætt, standi öðrum dýrum framar f
því, að efla farsæld og velmegun
mannfjelagsins. Þeir, sem komast
upp á að læra það af fiugunum, að
svalka f þvf, sern aðrir matbúa,
geta lofað þær fyrir hagfræðislegt
eftirdæmi, en hinir þurfa þess
ekki.
Svo lengi sem þjóðirnar Iáta
tclja sjer trú um, að auknir erfið-
leikar, sem ,,skapa sjerstaka at-
vinnuvegi“ sje þeim til blessunar,
svo lengi má fá þær ti! að sam-
sinna það með atkvæðum sfnum,
að gjöra sjálfum sjer crfitt fyrir
með vainingskaup hver frá annari,
og þannig ,,skapa sjerstaka at-
vinnuvegi“ heirna fyrir. Eftirþvf,
sem erfiðara er að fá vissan hlut í
vissu landi, cftir þvf þarf að leggja
fram meiri starfskrafta til að öðlast
hann f því landi. Setjum svo að
einn erfiðleiki við það, að cignast
sekk af sykri, nemi 10 prósent af
þvf, sem sekkurinn kostaði, cfþessi
efiðleiki væri horfinn. Það gjörir
í
engan peningalegan mismun fyrirj
kaupandann, hvert erfiðleikinn j
stafar af þvf, að það hafi lagst á
kostnaður við að vernda sekkinn
fyrir flugjm og eyðileggingu, eða
af þvf, að forðabúr hafi brunnið,
skip farist, eða uppskera brugðist,
eða af þvf, að verksmiðja hefir á-
unnið sjer tollhlunnindi, sem varna j
vörunni landgöngu ineð öðru lægra j
verði. Kaupandinn þarf undir öll- '
um þessum kringumstæðum að j
leggja á sig 10 prósent rncira, til
að fá sekkinn, heldur en hann j
þyrfti annars að gjöra. Ef þessi j
erfiðleiki væri ekki, gæti hann
annaðhvort verið to prósent latari, j
þ. e. a. s. tekið sfna lífsnautn út fj
hóglffi, eða keypt annað og aukið
lífsþægindi sfn ineð þvf. Það er í
■r
það minnsta sýnilcgt, að ’sjerhver
erfiðleiki, hvort heldur af náttúr-
unnar eða mannanna völdum,
spillir að einhverju leyti lífskjörum
þcss, sem af honum verður að
súpa.
1
Miklir tollar, sem f sjálfu sjer
eru matarflugur vissrar hagfræð-
ingadeildár, eru alveg eins og hin-
ar matarfiugurnar rjett settar á
bekk með eldsvoðum, skipsköðum,
j'arðskjálftum, og hverju öðru, sem
spillir vellíðan manna með aukn-
um erfiðleikum. Ekkert af slíku
dóti hefir ,,mikið sjef til ágætis“.
J- P. S.
jeg mjer, f mannúðarinnar nafni,
að láta hjónum þessum í ljós, hjart-
anlega þakklátsemi fyrir hið góða
hugarfar, sem hefir lýst sjer í þess-
ari breytni þeirra, og minna þau á,
að sá sem jafnt var lffgjafi slasaða
hestsins eins og dánu konunnarog
Iitlu óvitanna, cr ógleyminn á það
sem hver og einn gjörir sfnum
minnstu bræðrum. Miskunnsemi
er meira verð en fórnir, og hún
rjettir út sinn hjálpararm í lffi og
í dauða eftir því sem á stendur.
Jeg veit að allt gott fólk sam-
sinnir þessi þakkarorð með mjer.
J. P. SóLMUNDSSON.
Þakka þjer fyrir.
Hr. Baldvin Árnason við Læk-
ir,n Ijet þess getið f spaugi að
kvöldi hins 27. þ. m., að fjölskyld-
an sfn væri fljót að fjölga, hann
hefði átt tvö börn f morgun, en
ætti fjögur í kvöld. Hann hafði'
þá um daginn staðið fyrir útför
konu cinnar, sem honum var
vandalaus en átti hjer engan að-
Konan hafði komið frá íslandi f
fyrra en eignast barn sfðan, og í
sumar hafði tvftug. dóttir hennar
komið hingað á eftir henni með
tvær systur sfnar, 12 og 8 ára
gamlar. Þegar hingað kom veikt-
ust þessar litlu stúlkur og dó sú
eldri f sumar. Upp úr þvf veikt-
ist fullorðna stúlkan og dó skömmu
sfðar. Nú um jólin dó móðirin,
svo að eftir lifðu munaðarlausar,
yngsta stúlkan og hvítvoðungur-
inn, en á dánardægri auðnaðist
konu þessari að afhenda húsfrú
Elfnu, konu hr. B. Árnasonar, hið
unga barn sitt sem gjöf. Á greftr-
unardegi konunnar rjeðu þau hjón
það svo við sig, að láta ekki 8 ára j
gömlu stúlkuna heldur frá sjer
fara.
Að morgni sama dags vildi það
slj’s til við Wpg. Beach, að j
geymsluhús Dominion fiskifjelags- j
ins hrapaði f heilu lagi út af grunn-
stólpum þeim, er það hvfldi á, og
slasaði tvo menn þannig, að annar
gekk úr öklalið á öðrum fæti og
leggbrotnaði á hinum, en hinn
maðurinn brotnaði á báðum fót-
leggjum og öðrum lærlegg. Auk j
þess voru þar hestar fyrir æki og
skcllti grunntrje hússins fæturna
undan öðrum 'þeirra. Hr. B. Árna-j
son horfði upp á slys þetta meðj
öðrum flciri, og þegar cigandi j
beinbtotna hestsins bað að stytta I
fyrir sig kvalir hans sem fljótast, i
var Bcldvin fljótur til cins og
stundum oftar, og uppfyllti ósk ;
þessa á svipstundu með skallanum I
á exi þeirri, sein þar var hendi j
næst.
Hverjum, sem vill, cr vclkomið'
að hneykslast á þvf, að jeg blandaj
þessum fregnum saman, en þctta j
dagsverk eins manns sýnir Ijósast,
hvað miskunnsemin f hjarta dug-
andi drengs gctur af sjcr leitt, án
háfleygra og langvarandi bolla-
Iegginga.
Það er efcirtektavcrt þegar fólk !
gjörir þau góðverk, sern enginn er;
á lffi til að þakka fyrir, og því leyfi j
Þakklætisorð til skóla-
barnanna minna í
Mikley.
Hjer með leyfi jeg mjer að láta
í ljós mitt innilegasta þakklæti fyr-
ir þá heiðarlegu gjöf (armband),
sem börnin afhentu mjer seinasta
skóladaginn. Þetta er ekki sú
fyrsta eða eina gjöf, sem þau hafa
gefið mjer, því f hvert skiftí, sem
jeg hefi verið kennari þeirra, þá
hafa þau afhe it mjer gjöf. Það
er ekki einurigis verðmæti gjaf-
anna, þó að það sje talsvert, sem
mjer þykir eins miklu varða, eins
og afhvað góðum hug það ergjört,
af einlægni og alúð.
Einnig þakka jeg blessuðum
börnunum fyrir sfna góðu fram-
komu, sem þau hafa sýnt mjcr
hversdagslega. Þau hafa gjört sitt-
allra be/.ta og verið góðir nem-
endur.
Svo óska jeg að þau haldi áfram
að vera góðir og ástundunarsamir
nemendur, og komi fram sem
heiðarlegir og nýtir borgarar í
framtfðinni.
G. E. JONASSON.
FrAMLEIÐSLA gullsog silfurs
árið 1904, var meiri en nokkru
sinni áður. Alls fekkst af gulli 347
rnilijónir dollara virði, og af silfri
98 milljónir dollara.
Canada framleiddi gull sem nam
16 milljónum dollara og silfur fyr-
ir 2 milljóivir. Bandarfkin fram-
lciddu 80 milljóna virði af gulli og
33 af silfri. Suðurálfan 85 millj-
ónir í gulli og 282,000 f silfri.
Árið 1904 var gullframleiðslan
22 milljónir dollara meiri cn árið
áður, alls yfir. Þar af var f Banda-
fylkjunum 7 milljóna vinningur og
í Suðurálfunni 12 milljónum meira
en áður.
Haldið cr að sfðastl'ðið ár muni
guliframleiðslan hafa orðið 25 millj-
ónum meiri en 1904.
Gullnárnurnar f Transvaal eru
ábatamcstar. Þar fcngu 74 fjclög
liðugar 72 milljónir dollara virði f
gulli 1904. Að öllum kostnaði frá
drcgnum voru hreinar tekjur hliit-
hafa 26 milljónir dollara.
Að þvf cr Bandaríkin snertir, cr
sagt að Ilomestake náman f Black
IIills hafi framleltt 80 inillj. doll-
ara f gulli fram að þessum tíma, og
goldið hluthöfum þar af 20 mill.,
en Cripplc Creek hjeraðið framleitt
1 39 rnillj- fram að 1. jan. 1905.
... ------