Baldur - 07.02.1906, Blaðsíða 2

2
BALDUR, 7, FKB. igc6.
al vísu, aí’ hvjioa þjóðfiokki sem | lestur stigunnar sinnar sáu þeir
er; cn það er hreint ekki. viðieitn-
in setn vekur eins mikla eftirtekt
eins og útkoman úr viðleitninni,
og útkoman hefir svo oft orðið
ER GEFINN ÖT Á
Norðmanninn að baki sjer, glæsi-
legan, tígulegan, og jafnaðariega
öðrum mönnum fremri í atorku og
heilbrigðri skynjan. Þeir sjá hann
uiega ástæðu til að taka sjer hana
til fyrirmyndar.
Auðvitað eiga
Norðmennirnir ekki einir allan
heiðurinn af þessu máli, eins og !
ekki gat átt sjer stað, þar eð þeir
|sú, þegar ekki var um því stærri j vinna lönd, stofnsetja ríki og semja | voru aðeins annað málsaðílar, en
GIMLI, ----------------- MANITOBA t ekifæramismun að ræða, að 1 lög, heima og erlendis, lög sem . þeir fylgdu sínu máli með gætni
—:............................ : Norðurlandabúinn hefir dregið j standa sem óbrigðult minnismerki j forsjá og festu og fyrir það vannst I
itaumarta úr höndurn hins, cf um um það að hann var ekki aðcins j þejm svona ve[‘ En Sv/arnir áttu í
það hefir verið að tefla, og þetta stríðandi ofbeldismaður, eins og j s;nn hluta, og þeirra hiuti var jafn- j
j verður því tíðara og augljósara því! sumir telja sjer trú um, heldur j frábær og hinna. Það hefir víst
: meir sem þcir kynnast þjóðlffinu j vitur löggjafi, hygginn, áræðinn j enginn krýndur konungur talað
‘ hjer, og þvf nær sem þær komast og ráðdeildarsamur. Náttúrlega j mannúðlegri, nje þýðingarmeiri
því að geta sótt fram án sjerstakra j er þetta betri h]ia;n> en anriað- j Crð, heldur en Óskar Svía-konung-
tálmana, sem útlendmgurinn hlýt- hvort er þaðj að sagan .skýrir j ur, er hann sagði, þegar frjettin
ur óumflýjanlega að eiga í huggi. meira frá beíri hliðinni heldur en ! frá Stórþingi Norðmanna kom til
OHAÐ VIKUBLAÐ*
KOSTAR $1 UM ÁRIfl.
BORGIST FYRIRFR i M
ÚTGEFENDUR:
THE GIMLI PRINTING &
PUBLISHING COMPAN I
LIMITED.
hans, um það, að þingið hefði lýst
því yfir, að hann væri hættur að
við Það væri mikið sagt, en þö , }a;nn; lakari, eða þá að lakari hlið-
líklega ekki mcira en skyit er, ef j in hebr haft færru frá að segja, en
maður segði, að af ölium þjoðum j hvcrn;g Sem það nú er, þá er hitt j vera konungur þeirra : „Það má
ekki verða stríð“. Þessi óviðjafn-
UTANÁSKRIFT TIL BLAðSINS :
G-IIÆILX,
nútfmans sje Norðmenn st.órstig- | vtst að svolla hafa þeir sjeð
astir, þegar litið eráafstuðu þeiria, j Norðmanninn að baki sjer, og um
og það hvað þcir eru tillúiulega ie;ð SáU þeir hvernig Ncrðmaður-
fámenmr. Það er rjett eins og j inn fram undan þeim átti að vcra.
| einhverjum heilnæmum frækorn- | bejr fengu við það hugsjón og sú
um hafi verið sáð meðal þe.rra í i| hugsjón heitir, ,,Norðmaðurinn
Sá
seinni tíð, og manni dettur ÞT ejns 0g hann á að vcra‘
Voí ð á amá’ini augiýsingum er 25 c*nt j
fyrir þ:imlung dá kslengdar. Afs átturcr
ósjálirátt f hug þeísi sjerstaka á- t ; >íorðmaður“ cr náttúrlega búinn
minning norsks föðurs til sotiar j eins mðrgUm kosfium eins og þjóð-
sfns : ,,Þakkaðu guði fyrir alit in hans }aef}r vit á að tileinka hon-
I
ge6-.n á atœrri auglý.iDKam, Bcm birtæt í; en sjerstaklega fynr það að þú ert um OST þag er Hka von, þvf ut-
bíaðtnu yfir leogri t íma. Vi'vi fc jandi - r\ -u * * ,
.!íkumaf»!ættingöð"«rnfjármá'umbUð*-: Nofðmaður'. Og það er, að mínu | an htn hann snýst þjóðarinnar
in», eru mann beduir tð »iiú» ejer að íáði ; áliti, eitt af Islands síærstu verk- framtakscmi, lff og von, og fyrir
um, að það geymdi þessi frækorn,
sem kendu Norðmanninum
mjLUuiuu.ii.
MIðVIKUDAGINN, 7. FEP. I9O6.
Og Sagan segir
- ,,Og sagan segir
hann seig í blóð
á mistavegi--
en merkið stjð“.
■•’*=»' ] kannast við sjálfa sig, og að það
endurvakti á þann hátt hina norsku
þjóð, þvf eins og Noregur gaf ís-
landi þjóð og líf, svo hefir ísland
gefið Noregi nýtt líf og endur-
vakningu. Það var ekki fyr en
Norðrnenn voru búnir að lesa
Hcimskringlu Snorra Stutlusonar
á sfnu nútfðarmáli, að þeir sáu með
Ijðsum dráttum mynd sinnar miklu
Og sagan segir frá atgjurvi og
fögrum tfðum, vaskleik vizku og
mennt, og hún segir lfka ástundum
frá volæði, fákænsku og eymd, en
aldrei hcfir svo langt tfmabil liðið,
að saga vor hafi ekki getað sagt
frá einhverju sem manndáð var f,
fornaidar, og um leið hve miklu
þc:r, sem fleiri, höfou giatað í
myrkri m.ðaldanna, og það er 6-
hætt að staðhæia að þcssi myncl,
Isemþeirra eigin saga afhjúpaði,
‘ ,
! hefir spanað norsku þjóðina upp f
j mörg af hennar mestu stórræðum,
o<j gefið henni trú á sitt cig:ð dáð-
,,Norðmanninn cins og hann á að
ao vera“, vilja allir sannir synir og
dætur Noregs leggja sig í sölurn-
ar. Það er með þvf að endur-
vekja þessa hugsjón hjá ‘ Norð-
mönnum að ísland hefir unnið,
rnáske, sitt mesta stórvirki, þvf
hver sú þjóð sem á hugsjón af
slfku tagi á líka möguleiká fyrir
mikla frarntíð, en hver sú þjóð
anlcgu orð tók svo sænska þjóðin
upp með svo styrkum róm, aðþeir
fáu sem á móti mæltu urðu ofur-
liði borðnir, og hið nýstárlegasta
mál þcssara txma var friðsamlega
til Iykta leitt.
Er það annars ekki cftirtektar-
vert, að þeir menn sem áður voru
mest.i f strfði skuli nú vera mestir
í friði; að þeir menn’ sem áður
siofnsettu ríki með svcrðseggjum,
°tí ']Juggu trúar-bragðafrelsinu br-
aut á vígvellinum, þegar Evrópa
iá magnþrota undir oki kyrkju og
páfavalds, skuli nú kenna þjóðun-
Uin hvernig þær eigi að fara að
því að hegða sjer skynsamlega? —
og þó eru þessir menn óneitanlega
harðsnúnir hermenn ennþá, ef svo
ræður við að horfa. Jú, vissulega
er það eftirtektarvert, þvf það sýnir
enn, hve gjarnt þeim er ti! að Jenclaí
eða einhverju sem lýsti innri glóð, &
sem ekki gat kulnað út fyrir ör-1 ríki> andlc^a °S verkleSa- ÞcSar
lögum og ásælni. Svona hcfir Nútfðar-Norðmaðurimi gat staðiö
það gengið til hjá oss eins og fleiri andspænis Fornaldar-Norðmann-
Norðurlanda’búum. Þeirra lffsins ‘llum f gcgnum
suguna sína, sá
sem á cnga slfka hugsjón, á enga i fararbroddi hvort semþað er í strfði
sýnilega mfiguleika fyrir nxikla j cða friði.ogaðþeirhöndla sverðiðog
framtíð, því það sama gildir f þvf | pennann með sömu alvörunni og
tiliiti um þjóðirnar sem einstakl- j 'ömu manndáðinni,—og víst var
inginn, að ef hún á enga ákveðna; Það ckki að ástæðulausu um Sví-
gagntakandi hugsjón veltist hún j Þjóð kveðið, þetta :
með straumnum ein.s og máttvana, | ,,Þú goðumvxgða Gauta-slóð,
þö í sjálíu sjer sje máttur í henni Þú Gústafs prúða snilldar-þjóð“.
falinn. I Um le;ð og þessi stjórnarbylt-
Og hvernig hefir svo hugsjón-1 ingarmál Norðmanna bera vott
in verkað á Norðmennma ? j urn rúðdeild og mannúð, þá bera
Þannig, í stuttu rnáli sagt, að þeir | Þau Ifka vott um þverrandi kon-
eiga nú fleirí merka rithöfunda en ungavald, og vaxandi alþýðuvald.
flestar, ef ekki allar, aðrar þjóðir: Uuin nýi konunguj- Norðman
na
trje cr svo sterkt að þ?.ð getur ekk, , hann hvað liann átti að vera, og j af llkri stærð; að þcir éiga hjer um j cr ekki konugur þei
brotnað—aðeins bognað um stund, ! svo fór hann að heimta af sjálfum
til að rjetta sig vlð aftur svipmeíra! sjer að verða það sern hann fetti
en áður. Það má einu gilda hvort1 að vera—ekki algjörlega eins og
litið er inn í hina stríðandi fornöld, j Fornaldar-Norðmaðurinn f sínu
þar sem þeir vitandi eða óvitandi! starfi og háttum, heldur algjörlega
ie£gja grundvöllinn til mikilsjeins mikill í nútfmans starfi eins
hluta þeirrar þjóðask'punar scm á: og hinn hafði verið f starfi forn-
sjer stað f Evrópu, eða Iitið er á aldarinnar, og þá hafa þeir lesið
andleg fetðk nútfmans; í hvoru ! söguna Hna rjctt crþJi sáu í gegn j stjórnarbylt;tJgu af slfku tagi að ! ur og þjóðin afnumið með annari
tveggja „stendur oddur fram úrjum hana þessa sýn, og þá hafa j hdmurion hcfir aldrel þvílíkt sjeð) j í ö g g j ö f, og þannig verður þá
ermi" og f þessu amerfska alþjöða- j þeir þýtt hana rjett cr þeir drógu j kaliar hana-sv0 .>hið nýja kraft.! konungurinn mcira eða minna
rra ,,af guðs
bd fjórum sinni stærri skipastól, í j náð“, f þeim skilningi sem það
hlutfálli við fólkstölu,- heldur en j hefir oftast verið brúkað, heldur
nokkur önnur þjóð; að þcir eiga|erhann konungur þeirra af, eða
tónskáld, og l'stamenn, scm stand- j b'Tír> Þjóðarinnar nfeð, því hann er
ast sarnanburð \ ið liverja sein er, kosinn aí þjóðinni, og frá henni
og að þeir hafa gjört lijá sjerj^er hann allt siít konungsvald,
stjórnarbyltlngu, og stofnað óhfeð j cn það vald sem þjóðin hefir skap-
ríki eins og áður var, og það j með sinni ljggjut, það vald get-
landi, þar sem tækifærin eru svo j
til að
út afhenni þessa ályktun. Að
möig til að gjöra samanburði ájNorðm?na hafi skilið það greini-
m ^ °£jlega hvaða þýðingu það hefði ao j hans staðj éeyrða og blóðsút- j Þá cr ríkið f rauninni orðið lýð
mann o .um, er þe, a au oma j þjóðin þckkti sfna eigin sögu, ^ j hellin a hafði vfst engum komið j veldi að öðru en nafninu.
javerk", því það, að eiuri konung- j valdaríkur framkæmdarstjóri þjóð-
j ur sje settur af, og annar vahnn í! arinnar, en þegar svo er komið,
blóðsút- j Þá cr ríkið f rauninni
betur og betur f Ijós með ári
hverju. Það er líka c!ns og metn-
aðurinn á milli þjóðflokkanna hafl
togað frarn á ijónaisviðið stærri
tilþrif, meira tápog sterkara siálfs- í. . - ,
1 ” J j.nún sannnefnd
traust en ella hefði sjezt. Það
sjer greinilega í því að Hcims- j tJ1 hugar að ^ Inygulcgt> t.enjaj Svona hefir þá leiðin legið hjá
j krmgla hefir venð gefin útákostr,- njáske Norðmönnum og Svíum, | Nordmönnum á síðari. árum: af
að norska ríkisms, og seld al- j sem sjálfir áttu hlut að máll f þetta| einu st.fgi menningar á annað, og
Hin frábæra raeðhöndlun | hkt hefir það verið í mörgu hjá
menningi fyrir litilræíf; endacrj
,biblía“ Norð-
: sinn.
sem í eðlinu hefir geymzt og!
þess ír.áís er k margan hátt sújUændum og ná-gvör.num þeirra. ;
rnanna, og hún hefir fereiðanlega | , . , , , • , r Í Otr svo korna beir ásamt fleirum I
’ i ver’lcí/asta lcxfa er heiininum hefir i r l i«..i «au.i .luium
haft þýðingarmeiri og víðtæ.kari j
iv AI J | a. r y ‘ ' ri’
geymist, hefir þfe einatt vaknað ! , .f ’ . ” n 7 c ,. . | vcr‘ö gchn, og stoipjoðirnar, sem
s y 1 I áhrif á þjóð.na cn flestar, ef ekki1
le :t þeg r stríðs var von, af ein-
i allar, aðrar bækur, því hún vakti
þykjast vera friðarboðar mann-
l.verju tagi. j hana, lífgaði, og kenndi henni áð j auna> en koma sjcr þó sjaidan
í þessu .eiga nfi margir sammerl t! treysta á sjfelfa sig fe ný. Við ■ saman um nokkurn hlut, hafa viss-
inn f þetta Ameríkanska a'þjóða-
!and, sem hverjir aðrir útlendingar
með útlendings örðugleikana, ti!
að taka tii starfa hver við annars
hlið, eða við hlið hins innfædda
f •■ ••• í löndum þessuin. Gg hverri
ig gengur svo þeirra starf ?. Mis-
jafnt, mundu flestir segja, og það
er náttúrlega rjett, þegar tekið er
tillit til einstaklingsins, en sje tek
ið tillit til heildarinnar, þá hefir
starf þeirra yfirleitt einn blæ, og
sá blær ber óneitanlega keim þeirr-
ar þrautseigju og skýrleika, sem
auðkennt hefir Norðurlöndin frá
sögunnar fyrstu tíð, og í ýmsum
atriðum eru svo mikil brögð að
þvf, að það er ekki frítt við að
hjerlendum mönnum sje farið að
detta f hug, að einmitt þessir menn
ætli, öðrum fremur, að verðasaltið
f jþennan þjóðagraut, eins og Jórt
Ólafsson eitt sinn óskaði.
Hvað íslenaingum viðvíkur þá
er það sjerstaklega hið andlega
atgjörvi þeirra sem alit af vekur
meira og meira athygli á þeim,
og þegar maður heyrir úr mörgum
áttum líkar staðhxefingar eins og
þær, sem professor Osborne, af
Wesley College, Ijet sjer um munn
fara í fyrirlestri er hann hjclt f
Winnipeg Public Library fyrir
skemstu, þar sem hann segir: „The
foreigners, and especially the Ice-
landers, are beating the Canadian
students out of their bouts in their
studies' þá dettur manni í hug að
þeir sje í sannleika gæddir andlegu
atgjörfi. Og aðal ástæðan, sem
hann dregur fram, er þrautseiga
útlcndinganna, og hóglífi Kana-
disku námsmannanna. Það er lfk-
lega enginn efi á því að þessi á-
lyktun hans hcfir við rmkið að
styðjast, þó það sje vafamál hvort
það sje þrautseigjan ein sem úr-
slitunum ræður f þessu efni. En
hvort heldur það er þrautseigju-
munur eða vitsmunamunur sem
þessu veldur, þá er útkoman sú,
að það eru íslendingarnir, sem
mesta ettirtekt vekja; en þeir eru
hinir einu af Norðurlandabúum
sem eru svo fjölmcnnir hjer að
mikið kvcði að. Hvernig skyldi
nú annars standa ú þvf, að þessir
útlendingar skuli sýna meiri þraut-
seigu en aðrir útlendingar og inn-
lendir menn ? Skyldi það vera
eingöngu eðlisíar, eða eðlisfar á-
sarut fleiru ? Máske þeir eigi sjer
líka hugsjón, eins og Norðmenn-
irnir, sern heimtar af þcim að
leggja sig fram,—eina stóra hug-
sjón sem heitir „íslendingurinn
eins og hann á að vera“, og
sem búinn er öllu þvf andlegu og
IfkamlegU atgjurvi, sem hætir þeim
sem á að vera fyrirmynd annara,
og persónugjurvingur dáðríkis
skýrleika trúmennsku og mann-
úðar, og ætli það sje þessi hug-
sjónarinnar ,,Isleridingur“, sem
innlendir menn hafa rekið sig á,
f.íslendinginum á skólabekknum,
og víðar ? Það yrði víst mörgum
íslcndingi á, að neita því, að
nokkur slík hugsjón hefði gagn-
tekið sálir íslendinga, og það er
óneitanlega satt, að það er stund
um ástæða til að hugsa þannig,
þvf víða má sjá hjegiljur, ómynd,
apahátt1 hugleysi og lygð, og fleira
sem eitrar og tortýnir sannri
manndáð og tnenningu; en slíkt á
sjer stað, að meira eða minna leyti
hjá öllum þjóðum, og það væri að
biðja um of mikið, að heimta að
íslcnzka þjóðiu væri laus við allt