Baldur - 13.10.1906, Blaðsíða 2

BALDUR, 13. OKTÓBFR Í906.
*>
GIMLI, --- MANITOPA
OHAÐ VIKUBLAÐ.
KOSTAR $1 UM ÁRIf).
BORGIST FYRIRFRA M
ÍÍTGEFENDUR :
THE GIMLI PRINTING &
PUBLISHING COMPANY
LIMITED.
UTANÁSKRIFT TIL BLAðSINS :
Gi-IMLI,
Ve’-ð á 8tnáum sug’ýsingum er 25 eent
fyrir þumlnng dá l?»lengrlar. Afsiáttur er
gefinn á stœrri auglý8in«um, sem hirtast j’
hlaðinu yfir lengri tíma. V ðvíkjanfii
slíkum afslætti og öðrnin fjármálum hlaðs-
in«, eru menn beðuir að snúa ejer að ráða
manninum.
LAUGARDAGINN 13. OKT. 1906.
Fiskiveiðamál.
U
Loksins er þá farið að beraáþvf,
að fleiri en Islendingar .sje farnir
að bera kvfðboga fyrir þvf, að
fiskur í Winnipeg-vatni sje að
ganga til þurðar, og að það hafi
ekki lítið af illum afleiðingum f flir
með sjer. Hinn 31. ágúst sfðastl.,
birtist f blaðinu Winnipeg Tribune
brjef um þetta efni, frá Mr. Hill-
yard Leech, líigmanni f Winnipeg.
Brjef þetta er til Board of Trade í
Winnipeg og er dagsett 21. júnf
sfðastl. I þessu brjefi dregur hann
athygli Board of Trade að þvf, að
vatnið sje að tæmast af fiski vegna
óhæfilegrar aðferðar við veiðiskap-
inn að sumrinu til. Sýnilega hefir
Mr. Leech ekki verið það Ijðst,
þcgar hann skrifaði brjefið, að
nokkrar tilraunir hafi verið gj’irðar
f þá átt að fyrirbyggja þessa eyði-
leggingu, og svo skorar hann á
Board of Trade að taka sig til og
Jeggja að Doininionstjórninni f
þeim tilgangi, að fá nýjar fyrir-
skipanir viðvfkjandi fiskiveiðum,
°g leggur það til um lcið, að loka
vatninu aigjörlega um tfma fyrir
veiði á fiski til útflutnings, sem
þýðir sjálfsagt það, að loka þvf
bæði sumar og vetur
Þetta brjef mun Board of Frade
hafa haft f vörzlum sínum, án þcss
að sinna þvf, þangað til 18. sept
síðastl. að það skrifaði stjórninni
og sendi henni brjef Mr. Leech.
BoardofTrade fjekk svo aftur
svar frá fiskimálaráðgjafanum, mál-
inu viðvíkjandi, og er það svar
dagsett 24. sept. Á fundi Board
of Traðe, sem haldinn var 1. okt.,
var svo málið tekið fyrir og bæði
brjefin Iesin upp, og segir blaðið
Winnipeg Tribune frá fundinum á
þessa leið, næsta dag á eftir: •
"Brjef, sem farið höfðu á milli
Board of Trade og fiskimálaráð-
gjafans voru þá lesin upp. Fyrir
nokkru fjekk Board of Trade brjef
frá Mr. Hillyard Leesh, þar sem
hann bendir á, að fiskur sje að
ganga til þurðar f Winnipeg-vatni.
Þetta brjef var leslð upp á Board
of Tradc-fundi, sem haldinn var
fyrir skemmstu, og var þá ákveðið
að fela skrifara að senda það, ásamt
brjefi frá Board of Trade, til fiski-
málaráðgjafans. Brjefið frá Board
of Trade var þannig :
Winnipeg, 15. sept. 1906.
Til sjávar- og fiskimála-ráðgjafans
f Ottawa.
Herra — Jeg hefi þann heiður
að leggja fyrir yður, samkvæmt
skipun, afskrift af brjefi frá Mr.
HiIIyard Leech frá Winnipeg,
sem skýrir frá þvf, að hvftfiskur og
annar fiskur, sem áður var mikið
af f Winnipeg-vatni, sje nú nærri
genginn til þurðar, vegna þeirrar
stjórnlausu veiði, sem leyfð hefir
verið.
Yður til frckari upplýsingar má
geta þess, að þetta er skoðun fjölda
margra sem segjast hafa athugað
málið eða haft spurnir af þvf.
Board of Trade væri yður rnjög
þakklátt, ef þjer vilduð gcfa því
allar þær upplýsingar þessu viðvfkj-
andi, sem vel hæfir starfsmenn í
stjórnardcild }’ðar álfta áreiðanleg-
ar, og ef þjer vilduð láta oss vita
hvort nokkur nákvæm rannsókn á
þessum hlutum hcfirfarið fram ný-
lega, værum vjer yður þakklátir.
Þetta mál hefir mikla þýðingu,
ekki einungis fyrir Winnipeg með
sjnar IOO, ooo manns, og fylkið,
sem reiðir sig á að geta fengið það-
an mikið af þeim fiski sem brúkað-
ur er, heldur fyrir landið í bcild
sinni. Board of Trade er þess á-
skynja, að ýmsir eiga hjer hlut að
máli, og vegna þess leitar það ti!
yðar eftir upplýslngum, áður en
það gjörir frekari gangskör að því,
að rannsaka málið. Board of
Trade mun rneta mikils hjálpscmi
yðar í þcssu efni, þar eð eina
augnamiðið er að komast að sann-
leikanum í þessu máli.
Jcg hefi þann heiður að vera
yðar hlýðinn þjónn.
C. N BELL,
skrifari Board of Trade.
Svar fiskimálaráðgjafans var
svona :' ‘
A skrifstofu sjávar- og fiskimála-
ráðgjafans.
Ottawa 24. sept. 1906.
Til C. N. Bell, skrifara Winnipcg
Board of Trade.
Iícrra— Jeg hefi meðtekið brjef
yðar frá 18. þ. m. ásamt brjcfi Mr.
j. Hiliyatd Leech, snertandi ásig-
komulag það sem sagt er að Wpg-
vatn sje í, og mælandi með þvf.
að ráðstafanir sje gjörðar f þá átt
að vernda fiskinn i vatninu, sem
hann álítur að sje að ganga til
þurðar.
Sem svar upp á það, vildi jeg
segja, að um nokkurn undanfarinn
tíma hefi jeg haft fyrir mjer til yf-
irvegunar bænarskrá með fjölda
undirskrifta, frá ’The Fishermcn’s
Protcctive Union of Lake Winni-
peg’, sem ferframá, að veiðiskap-
ur fiskifjelaganna sje að stórum
mun takmarkaðúr fram yfir það
sem hefir verið ; f tilefni af þessari
bænarskrá, hefi jeg að undanförnu
verið að leita mjer upplýsinga.
Sem sagt, hefi jeg verið að afla
mjer sem mestra upplýsinga, f þeim
tilgangi, að geta ákveðið hvaða
stefnu væri hepp’legast að taka,
til að lagfæra þessar sakir, og taka
um leið tillit til hinna ýmsu tekju-
greina sem eiga hlut að máli.
Jeg hefi að undanförnu átt við
málcfni af lílcu tagi áhrærandi önn-
ur fiskivötn vestra, án þess þó að
þau sje algjörlega sama eðlis og
þetta mál áhrærandi Winnipeg-
vatn, þar eð fiskur hefir í mörg ár
verið veiddur í Wpg-vatni til sölu
og útflutnings undir sjerstakri teg-
und af veiðjleyfum, í skjóli laga-
ákvæða og stjórnarfyrirskipana,
scm ckki náðu til annara vatna,
þvf f rauninni er Winnipeg-vatn
hiðeinaaf vesturvötnum, sem upp-
runalega var ætlast til að leyftyiði
að nota í þeim t’lgangi til fiski-
veiða.
Það er því sýnilegt, að áður en
jeg gjöri nokkra ákvörðun, sem
breytir þvf fyrirkomulagi sem nú
er — ákvarðanir sem kynnu að
hafa yfirgripsmeirl afleiðingar en
mann grunaði f bráðina, er nauð-
synlegt að aflasjersem beztraupp-
lýsinga úr sem fiestum áttum, svo
hægt sje að taka allar hliðar máls-
ins til yfirvegunar.
Jeg vonast eftir að geta gefið
þessu máli gaum bráðlcga.
Yðar einl.
L. P. Brodf.ur.
Board of Trade ræddi um stund
innihald brjcfsins, og samþykkti
síðan að skrifa aftur til Ottawa og
spyrjast fyrir um það, hvort fiski-
máladeildin hefði fengið nokkrar
upplýsingar frá mönnum, sem væru
sjerstaklega færir um að dærna um
málið, og biðja að senda sjer þær
uppiýsingar, ef þær væru til“.
Svona hljóðar þá sagan um
afskifti Board of Trade af
þessu máli; á henni má sjá,
að í Winnipeg hafa menn el.ki
vitað um bænarskrá þá, scm
fór hjeðan fráGiinli f vor til stjórn-
arinnar, og var undirrituð af 518
manns; og á hinn bóginn bfcr þessi
frásaga það með sjer, að bænarskrá
þcssi hefir verið hin fyrsta áskorun
urn að lagfæra fiskiveiðarreglugjörð-
ina fyrir Wpg-vatn, scm komið
hefir fyrir þennan ráðgjafa, sem
tók við núverantíi starfi sfnu síð-
astliðinn vetur, því þegar hann
svarar Board of Tradc, bendir hann
að eins á hana.
Það er vonandi að Board ofj
Trade herði að stjórninni, svo hún I
flýti sjer að koma lagfæringu á
þcssi rriál. Málið ætti nú að vera j
svo undirkúið, að það gæti komið
fyrir næsta þing, sem innan!
skamms kemur saman f Ottawa, ^
og ætti því að \’era ás æða til að j
halda, að tilraunir fiskimannafje-!
lag=ins færu að bera tilætlaðan á-
rangur, einkum ef fleiri leggjaþeim j
liðsyrði. E. Ó.
Sjálfstjórnarmálið í
blöðum Dana.
Eftir Dr. Valtý GuðMUNDSSON
í Eimreiðinni.
Áður en þingmanr.aleiðangurinn
til Danmerkur hófst var því haldið
fram í blöðum stjórnarliðsins ís-
lcnzka, að ekki mætti minnast á
pólitisk deiluatriði í þeirri för. Það
væri sjálfsögð kurteisisskylda að
þegja um þau. Menn ættu aðeins
að njóta matar og drykkjar og góðra
atlota sem hæverskir gestir og láta
ekki á neinni óánægju bera. Sama
var og uppi á teningnum hjá sum-
um landvarnarmönnum, svo sem
sýslumanni Einari Benediktssyni,
sem skrifaði allákafa grein um það
í ’Dagfara'. Aftur hjeldu þjóð-
ræðisblöðin því fram, að annað-
hvort bæri að hafna boðinu algjör-
lega cða nota förina til að setja
fram kröfur íslendinga og ræða
þær við danska stjórnmálamenn.
Það væri meiningarlaust, að fu 11 -
trúar þjóðarinnar færu til Dan-
merkur til þcss cins, að eta þar. og
drekka og ’lifa f vellystingum
praktuglcka1, en nota ekki taki-
færið til að hrevfa áhugamálum
þjóðarinnar. Muð þeim huga og
fyrirætlun tóku og andstæðingar
stjórnarinnar þátt f förinni, og
smámsaman þokaðist stjórnarliðið
f síimu áttina, þótt ekki yrði það
fyllilega fyr en á sfðustu stundu,
þcgar einskís annars var úrkosta
lengur.
Fyrsta fótmálið stigu menn þeg-
ar á leiðir.ni á ’Botníu1. Þar hjeldu
þingmenn fund og tókst að verða
sammála um viss meginatriði f
kröfum íslendinga gegti Dönum.
En tekið hafði ráðherrann það
fram, og lagt rfkt á, að ekki mætti
hreyfa þessuin kröfnm opinber-
Icga, heldur aðeins stinga þeim út
f prfvat viðræðum við sessunauta
sfna, er verða kynnu í veizlusölum
og annarstaðar. Og þvf mun
stjórnarliðið hafa ætlað að hlíta.
En það fór á annan vcg, sern
betur fór. Jafnskjótt og til Hafn-
ar kom, tók minnihlutinn að fara á
kreik og reyna að ná f mikils
rnetna síjórnmálamenn til viðtals,
einkum foringja hinna ýmsu þing-
flokka Dana. Reyndar var hann
afarilla settur f þvf cfni, þar sem
hann bæði var svo fámcnnur (5
hans manna cftir heima á íslandi),
og svo var þjett á skipað mcð
vcizluhöld og sýningar, að svo
mátti heita að ekki gæfist einnar
stundar ráðrúm frá þeim frá morgni
til krclds. En nokkuð mátti nota
ferðirnar, bæði f járnbrautavögn-
urn og annarstaðar, til að ræða við
menn, og er óhætt að segja, að
einskis var látið öfreistað íþví efni.
Einn af þjóðræðismönnum, rit-
stjóri Skúli Thoroddsen, lagði og
Jótlandsferðina undir höfuð og sat
kyr f Kaupmannahöfn og ræddi
þar við nokkra danska biaðaraenn
og fleiri. Ivom þá f Ijós, að hann
’gat ekki þagað', eins og suinir
stjórnarmenn komust að orði, þvf
hann reit þá snjalla grein f ’Poli-
tikken’ um kröfur íslendinga. Var
að henn: gjörður hinn bezti rómur,
sem sýndi, að ekki er það neitt ó-
ráð að reyna að skýra málið fyrir
Dönum. Þá stefndi og þriggja
manna nefnd úr minnihlutaliðinu
foringjum flestra hinna dönsku
flokka, hverjum í sínu lagi, á fund
með sjer, og ræddu við þá um
kröfur íslendinga. Urðu undir-
tektir þeirra hinar beztu og hjetu
þeir liðsinni sfnu. Var að lokum
svo komið, að sú nefnd átti ekki
aðra eftir en foringja stjórnarliðs-
ins danska (’umbótaflokksins1 svo-
kallaða), en þeir kynokuðu sjer við
að ræða rrtálið við minnihlutamenn
eina sjer og vildu annaðhvort að
allir þingmenn eða fulltrúar allra
þingflokkanna íslenzku tækju þátt
f samtalinu. Sneri þá dr. Valtýr
(sem mest hafði beizt fyrir að koma
mönnum saman til viðtals) sjer til
hjeraðslæknis Guðmundar Björns-
sonar og bað hann að styðja að þvf
sín megin, að stofnað yrði til al-
menns fundar meðal þingmanna
og rfkisþingmanna og hjet hann
góðu um. Gengust og nokkrir
danskir þingmenn fyrir hinu sama
sfn megin, enda varð það ogúr, að
sá fundur var haldinn f rfkisþing-
húsi Dana 29. júlf. Voru þar
staddir álfka margir ríkisþingsmenn
og alþingismenn og tveir liinna
dönsku ráðherra, forsætisráðherr-
ann Christenscn og dómsmálaiáð-
herrann Alberti. Þeir töluðu báð-
ir fleirum sinnum. Þar var og
ráðherra vor, en hann Ijet Iftið á
sjer bera, þvf hann sagði ekkf citt
einasta orð. Af hendi alþingis
töluðu þrír framsíigumenn, er til
þcss höfðu vcrið nefndir, hver af
sfnum flokki, cn auk þcss þrlr aðr-
ir þingmenn sfðar m^ir.
Þess var óskað, að ekki væri
skýrt frá þeim umræðum f blööum,
sein þar fóru fram, og skal því
ekki nánar að þcim vikið. Þess
eins skal getið, scm kalla má mik-
il og óvænt gleðitíðindi, að öllum
þingmönnum tókst þar að verða
nálega sammála um kröfur vorar
gegn D'inum. Munurinn var að
minnsta kosti svo lítill (lá mest í
orðalagi), að Danir urðu hans ckki
varir, og virtist allt alþingi standa
sem einn maður— jafnvel f undir-
skriftarrnálinu hvað þá heldur öðru.
Þetta varð með þvf móti, að allir
ræðumenn stilitu svo orðum, að
kröfurnar kæmu aðeins fram f stór-
uin dráttum, meginatriðin ein, cn
á afieiðingaatriði og fullkomin sjer-
j málaatriði var ekki minnst.
A.ð þvf leyti sem alþingi þannig
tókst á þessum fundi að komafram
sem einn maður með kröfur sfnar
gegn Dönum, mega Islendingar
vera stoltir af framkomu fulltrúa
sinna. Þvf eftir þvf sem út leit áð-
ur en að heiman var haldið, virtist
ekki mikil von um, að svo vel
mundi takast. En minnihlutinn
sýndi hjer þá afneitun, að takmarka
sig við ákvcðin meginatriði og
stjórnarliðið sýndi þá afneitun að
yfirgefa fyrri áfstöðu sfna Og fylgja
minríihlutanum að málum í öllum
kröfum hans. Eiga hvorirtveggju
miklar þakkir skildar fyrir fram-
komu síná, og cr óþarfi að rckja,