Baldur - 08.12.1906, Blaðsíða 3

BALDÖR, 8. DESEMBER IQOÓ
3
lýsingar.um Jesúftana og aðra ka-
þólska menn. Hann gat sagt Jy-
eyasu sðguna af landnámi Spán-
vcrja í Ameriku, og eyðileggingu
Indfánanna af völdum þeirra ; gat
sagt honum af trúarbragðaofsókn
um á Hollandi, og rannsóknarrjett-
inum á Spáni og flotanum “ósigr-
andi“, s':m Spánverjar sendu til
Englands til þess að viðhalda ka-
þólskum trúarbrögðum þar. A-
dams var oft kallaður fyrir keisar-
ann, og ræddu þeir um þessi mál
og önnur, og varð hann af þessu
svo vinsæll hjá keisaranum, að
hann var ioks gjörður að samurai
(aðalsmanni) og fengin landeign
til umráða.
Erá þvf í byrjun rfkisára sinna
hafði Jyeyasu starfað að þvf að
sameina scm bezt alla krafta, sem
hann gat notað til að útbola þess-
um útlendu samsærismönnum. Ár-
1606 gaf hann út skipan um það
að öll trúboð yrðu að hætta, og að
þeir sem tekið hefðu kristna trú
yrðu að ganga af henni. Víð
“kristni“ skildi hann það sama
sem Voltaire átti við mcð “sví-
virðilegur' ‘ — hinar fláráðu ráð-
stafanir frá Róm, sem miðuðu að
þvf að eyðileggja alla innlenda
stjórn og koma öllum yfirráðum f
hendur klerka og kyrkna. Hann
áleit ekki Englendinga og Hol-
lcndinga kristna menn eftir þeim
skilningi scm hann lagði sjálfur í
tilskipun sína, og frá pólitisku
sjónarmiði áleit hann þá ekki
hættulega.
Þrátt fyrir bann keisarans var
trúboðið rekið af Jesúftum, do-
miniskum og franciskum trúboð-
um, og fylgdu þvf vægðarlausar
ofsóknir gegn þciin sem játuðu
þjóðtrúna. Árið 1614 var það að
eins f átta af sextfu og fjórum
fylkjum f Japan, að kristniboðið
hafði ekki fest rætur. Það var um
þessar mundir að Jyeyasu gaf út
sitt sfðasta bann gegn trúboðinu,
þar sem hann segir :
“Hinir kristnu hafa komið til
þcssa lands, ckki einungis mcð
kaupför sín, til að ver/Jla, heldur
til að útbreíða slæmar kenningar
og uppræta rjettmætar kenningar,
svo að þeir geti orðið ráðandi f
landinu og náð undir sig eignum
þjóðarinnar. í þessu er þjóðar-
voði og það vcrður að stemma
stigi fvrir þcim“.
Hann vissi nú, að yfirgangur
var samfara trúboðinu, og að rann-
sóknarrjettur mundi verða settur
á fót undir cins og trúboðið hefði
fest nægilega djúpar rretur. Fyr-
irætlanir Jesúítanna voru þær, að
ná góðum hafnarstað, fá herafla
fráöðrum löndum, koma á stjiírnar-
byltingu og gjöra kaþólskt kyrkju-
vald ráðandi f landinu. En keis-
arinn ljet taka rúm þrjú hundruð
kaþólskra presta ásamt mörgum
japönskum mönnum, sem þcir
höfðu dreg ð til sfn, og sem ásamt
prestunum voru að brugga stjórn-
arbyltingu f landinu. Þennan
skara Ijet hann setja á skip og
senda burt úr landi. Ekki brúkaði
keisarinn ncina grimmd við þessa
andstæðinga sfna, lfkt og hinir ka-
þólsku mundu hafa gjört ef þcir
hefðu borið hærra hlut, en fyrir
atvik sem kom fyrir 1615, neydd-
ist hann til að beita meiri hörku
en hans var venja.
Það var þá að Hedeyori, sonur
hins fyrverandi keisara, sem var
auðugur og hafði umráð yfir öflug-
ustu vfggirðingunni f Japan, sem
kallaðist Osaka, gekk í lið með
Jesúftunum og gjörði kastalann að
griðastað fyrir þá. Jyeyasu sett-
- ist um kastalarin og brenndi hann,
og fórst Hedeyori í þeirri viður-
eign, sem kostaði Iff 100,000
nranna.
Adams skritaði um afdrif He-
deyori á þessa leið :
“Hann fór f strfð við keisarann
með hjálp Jesúftanna og annara
kaþólskra klerka f þeirri heimsku-
legu trú að kraftaverk mundi ske
af þeirra viildum ; en það fór á
aðra leið, þvf kcisarinn bjó lið sitt
til lands og sjávar og settist um
J kastalann, og þó það kostaði lff
fjölda manns á báðar hiiðar tókst
honum að brjóta kastaiaveggina,
setti eld í al)t saman og brenndi
Hideyori þar inni.
Jyeyasu dó 1616, en sonurhans
! tók við rfkjum eftir hann og hjelt
strfðinu áfram.
Árið 1636 urðu óeirðir miklar
af völdum bænda sem tekið höfðu
kaþólska trú, með þvf að þeir tóku
sig til og brenndu <>11 japönsk
musteri sem þeir náðu til. Þeir
gjörðu kross á fána sinn, og skor-
uðu á kristna menn um land allt
að hcfja trúarbragðastríð. Fjöldi
manna gekk í lið með þeim, og er
sagt að tala þeirrasem undirvopn-
um voru hafi verið frá 30 til 40
þúsundir. Lið þetta tók sjer ból-
festu f eyðikastala nokkrum á svo
nefndri Shimboiaströnd, og gj'írði
sjer þar gott vígi. Af þvf kastali
þessi var þannig settur að hann
gat verið til mikils hagræðis fyrir
spanskt aðkomulið, sem búist var
við að yrði sent til landsins, gjörði
stjórnin út mikið lið á móti upp-
reistarmönnunum, og gáfust þeir
upp eftir að hafa verið umsetnir í
102 daga, en það var styttri tími
en spánsk skip þurftu til að ná til
Japan mcð herlið. Hollending-
arnir, scrn lágu á höfninni nálægt
kastalanum, notuðu tækifærið til
að hefna fyrir pyndingar og Ifílát
þeirra, sem á Hollandi höfðu orð-
ið fyrir ofsóknum af hendi ka-
þólskra manna á dögum Alva, og
skutu þeir 426 skotum á kastalann
meöan á umsátinni stóð.
ir áhrifum þessara fláráðu trúboða
f öfl, sem voru eyðileggjandi fyrir
þjóðfjelagið. Ef hin fyrirhugaða
eyðilegging hins japanska þjóðfje-
lags hefði tekizt, og ef kaþólskt
kyrkjuvald hefði svo verið byggt
upp á rústum þess, hefði það veldi
orðið öflugt meðal til þesi að út-
breiða klerka- og kyrkjuvald og
koma f veg fyrir frjálsræði og fram-
farir. Frá hvaða sjónarmiði, öðru
en trúarbragðalegu, sem litið er á
tilraun Jesúftanna til að kristna
Japan, hlýtur maður að komast að
þeirri niðurstöðu að hún hafi verið
glæpur gegn mannfjelaginu í heild
sinni, óhamingjusamt ogeyðileggj-
andi starf — verra en jarðskjálftar
og drepsóttir“.
Hver scm efast um að þctta sje
rjettlátur dómur, ætti að athuga
þá niðurlægingu sem Spánn hefir
verið í undir kaþólsku kyrkjuvaldi.
Aðrir eiga að vera góðir, en
sjálfir eigum við að mega vera
vondir.
Ástæðan fyrir þvf að svo marg-
ir gjöra ekki “skyldu“ sfna er sú,
að “Djöfullinn“ ber ekki “disk-
inn“.
Sá er ekki mestur mannvinur
sem gefur atmenningi peninga,
heldur sá sem ekki tekur peninga
almennings.
Það er bágt að segja hvor var
heiminum skaðlegri, þorparinn
scm sagðist hafa fengið guðlega
opinberun eða maöurinn sem
trúði því.
Rockefeller getur ekki fengið
eignarrjett á sólskininu, Morgan
ekki á regninu, og Carnegie ekki
á lukkunni, en allir vita hvað þeir
vilja.
Göfugleiki er það að vera trúr
göfugum hugsjónum.
Heimurinn getur ekki vcrið
’nreinskilinn mcðan lýgin er hei-
lög-
Samsafn af fjálgursfultum upp-
spuna er ekki guðleg opinberun.
Sá sem “gengur i trú“ sjer
ekki allt sem sjeð verður.
Það er fræðsla sem gjörir mann
færan um að hjálpa náunga sfnum,
en ekki trú.
Með ósigri uppreistarmannanna
hrundu ailar vonir Jesúftanna um
að geta náð fóífestu í Japan.
“Trúarbrögð þeirra“, segir Laf-
cadis Hearn, “höfðu alit illt f för
með sjer fyrir Japansmenn, þvf j
i
flokkadráttur, ofsóknir, afskifta- j
semi af pólitiskum ástæðum, ó- |
eirðir og strfð, voru afleiðingarnar
af komu þeirra. Jafnvel þær
dygðir, sem mcð miklum tilkostn-
aði og fyrirhöfn hiifðu veriö inn-
rættar alþýðunni í Japan þjóðfje-
laginu til blessunar : sjálfsafneitun,
trúmennska, þjóðrækni, stöðug-
lyndi og hugrckki, breyttust und-
Fólk verður ekki kristið til að j
forða öðrum, heldur til að forða
sjálfu sjer.
Umbætur koma ekki af völd-
um löggjafarlna fyr en löggjafarnir
eru umbótamenn.
Eina ráðið til að verða viss um
j hvers verkamaðurmn þarfnast er,
: að spyrja verkamanninn um það.
L. K. W.
Truth Seeker.
I ELDSÁBYRGÐ og PENINGALÁN.
♦ Þeir sem þurfa að setja hús og aðrar eignir f eldsábyrgð, eða
* fápeningaláu út á fasteignir, geta snúið sjer til mfn.
EINAR ÓLAFSSON,
l Skrifstofu í,Baldurs,“ GIMLI, MAN.
&
ÓVIÐJAFNANLEG KJÖRKAUP
Á BÓKUM
framlcng'd um nokkrar vikur.
80 til 60 prósent afsláttur!
Lesið eftirfylgjandi verðskrá :
Uncle Tom’s Cabin, cftir II. B. Stowe
Hidden Hand, eftir Mrs, E. D. E N. Southworth
Self-Made, „ tvær bækur
How Christianity Began, eftir William Burney
Advancemcnt of Science-, eftir Prof. John Tyndall
Christianity and Materiaíism, cftir B. F. Underwood
Common Sensc, eftir Thomas Paine
Age of Reason, e.ftir Thomas Paine
Apostles of Christ, eftir Austm Holyoake
The Atonement, eftir Ch. Bradlaugh
Blasphemy and the Bible, eftir C. B. Reynoids
Carecr of Religious System, eftir C. B~ Waite
Christian Deity, eftir Ch. Watts
Christian Mysteries
Christian Scheme of Redemption eftir Ch. Watts
Christianity— eftir D. M. Bennett
Daniel in the Lions’ Den, eftir D. M. Bennett
Giordano Bruno, æfisaga hans, kenningar og píslarvættisdauði
Last Link in Evolution, eftir Ernst Haeckel
Liberty and Morality, eftir M. D. Conway
Passage of the Red Sea, eftir S. E. Todd
Prophets and Prophesies, eftir John E. Remsburg
Science and the Bible Antagonistic, eftir Ch.. V\7atts<
Science of the Bible
Superstition Displayed, eftir William Pitt
Twelve Apostles, eftir Ch. Bradlaugh.
What did Jesus Tcach? eftirCh, Bradlaugh
Why don’t God kili the Devil? eftir M. Babcock
ioc.
IOC.
15C.
ioc.
15C.
I5c.
15C.
I5c.
Q5e.
05 c,
05 e.
o5e,
050.
050.
C5c.
r5c.
050.
C5cv
CSS'S,
Q--5 CC.
05.C..
050..
05 c.
050.
05C.
050.
05C.
IOC.
Allar þessar ofautöldu bækur $2.00
Jeg borga póstgjöld til hvaða staðar sem er, í Canada eða
Bandaríkjunum.
PÁLL JÓNSSON,
655 Toronto St.,
MEIBI
BŒKUR!
HEIMSPEKISLEGS,
VÍSINDALEGS,
STJÓRN FRŒÐISLEGS,
OG TRÚARBRAGÐALEGS
EFNIS.
ÍWHATIS RELIGION ? Sfð-
asta ræða Ingersolls. Verð iCc.
DESIGN ARGUMENT FAL-
ACIES,cftir E. D.Macdonald 250.
WISDDM OF LIFE, eftir Arth-
ur Schopenhaucr. - Verð 250.
RITVERK Charles Bradlaughs,
með mynd, æfisögu, og sögu um
baráttu hms f etiska þinginu.
Vrcrð : í skrautbandi - - $1.10
f kápu .... 50C.
FORCE AND MATTER : or
Principles of tlie Natural Order
of the Universe, with a System of
Mor.ility based theron, eftir Prof.
Ludwig Buchner. Með mynd.
Vcrð: f bandi - - $1 10
MEN, WOMEN, AND GODS,
eftir Helen H. Gardener. Með
formála cftir Col. R. G. Ingersoll,
og mynd höfunnarins. Þcssi bók
er hin langsnjaliasta sem þessi
fræga kona hefir ritað.
Vrerð : f bandi $1.10, í kápu 500.
PHILOSOPHY of SPIRITUAL-
ISM,
cftir Frederic R.Marvin. í bandi.
Vrerð:.............50C.
PULPIT, PEW,and CRADLE,
cftir Helcn H. Gatdener. í kápu.
Verð: ioc.
VVTNNIPEG, MAN.
--—1.1 "■ —?"-*^r*ÁL'!!Li i!!L” "— y. *' * '’TJt <>• < 'imifHR.
God and M y NeigbboMj,,
eftir Robert Blatqhtprd á Eng--
landi, sem er hivfundur að ,,Mcme
England,” ,, Britain for Britigh,"
o.fl. Bókin er 2QQtbls. á- stærð,
prentuð með skíru, letrj- á góðan
pappfr. Bókin er f.ramúrskarandi
vel rituð, eins öif rifverJk Robert.
Blatchfords. Verð:í bandi $1.00.
f kápu 5.0Q-.,
ADAM’S DIARY, eftU MarR
Twain $1. oq,
EVE’S DIA-RY; cftir Mark.
Twain |i.oa
EXAMIN ATION OF THE
PROPHECIES—Paine 1 50.
Is the God of Israel the True God?
eftir Israel W. Groh. 150.
Ritverk. Voltaires:
VOLTAI t\ E'S ROMANCES,
Ný útgáfa í bandi,
Micromegas. í kápu 25cv.
Man of Forty Crowns 350,
Pocket Thcology 250,
Letters 011 th.e Christian Religion,
með myndum af M-de Yoltaire,
Francois Rabelais, John Locke,
Peter Ba.yle., Jean Meslicr og
Benedict Spin.oza,- 250.
Philosophy of 11ist.ory 25C,
Ignorant PhiLosopher, með mynd,
um af René Dcscartes og Benc-.
dict Spinoza ?5c,
Chinese Catecism 25C,.
Sentið pantanir yðar til
PÁLS JÓNSSONAR,
655 Toronto St,
WINNIPEG, --- MAN,