Baldur


Baldur - 22.12.1906, Blaðsíða 3

Baldur - 22.12.1906, Blaðsíða 3
BALDUR, 22. desember igo6. 3 þvf, að þjóðin vill fá þeim breyt- ingum framgengt, sem nefndar hafa verið. Konungkj'irnir alþing- ismenn eru hjA henni orðuir að at- hlægi og engu öðru en athlægi. Hún vill engum flokki gefa það vald í hendur að ráða landinu 6 ár, án þess að þurfa allan þann tíma að spyrjast neirt fyrir um vilja þjóðarinnar. Og hún vill ekki fá þann svefn yfir landið, sem óum- flýjanlegur er öðruhvoru, þegar þing er ekki háð nema annaðhvort ár. Þetta hefir þjóðin áreiðanlega gjört sjer Ijóst. Móti þessum atr- iðum ber að kalla má enginn á landinu. En ein þjóðræðistryggingin er eftir, sú, sem er lang-tilkomumdst og djúptækust — bein atkvæða- greiðsla alþýðunnar um löggjöfina. Um hana hefir lítið verið hugs- að hjer á latidi og lítið ritað. En ekki erum vjer f nokkrum vafa um það, að hún á að vcra ein af aðal- kröfum þjóðræðismanna. Og þar sem hinir framsæknari vinstri mcnn í Danmörk eru alvcg ófeimnir við að setja haná á stefnuskrá sína, þá ættu íslcnzkir þjóðræðismenn ekki aðf vera hræddir við það. Snemma á þessu ári minntist Ejallkonan ábeina atkvæðagreiðslu um löggjöfina með Svisslendingum. Þar hefir fyrirkomulagið rutt sjer æ betur og betur rúm á sfðustu Öld, fyrst f hverju fyikinu eftir annað, og loks tekið inn f stjórnar- skrá sambandsrfkisins. Auðvitað væri nú ekki nokkur vegur að fá þvf útrýmt •— svo vel hefir það gcfizt — þó að einhverjum kæmi það til hugar. En það kemur eng- um til hugar. Ekki eruj það Svisslendingar einir, sem hafa komið á þessu fyr- irkotrulagi. Sex af Bandarfkjun- um hafa það, og éf til vill fleiri rfki. Nýlega hefir W. T. Stead, rit- rtjóri tfmaritsins Review of Re- wiews, átt tal um þetta fyrirkomu- lag við cinn af hclztu formælend- um þcss f Vesturheimi, dr. John R. Hayncs frá[Los Angeles f Ore- gon, ogprentarþá samræðu f októ- berhcfti tfmaritsins. Vjer göng- um að þvf vísu, að samræðan þyki fróðleg og skemmtileg, og prent- um hjer á eftir meginatriði hennar. “Beinni löggjöf*, mælti dr. Hay- nes, “verður ekki útrýmt hjeðan af. Því fer svo fjarri, að henni verði útrýmt, að hún færist út. Sem stendur fcr hún aðallega fram á Kyrrahafsströndinni. En hún er svo einföld og hún bætir svo vel úr flestum þeim göllum, scm við eigum við að strfð, að hún mun kornast á vfða annarstaðar". “Hvað skiljið þjer við ‘bcina lug- gjöf‘?“ spurði Stead. “hyrirkomulagið er cinfalt. Tökum til dæmis borgina Los An- geles, sem varð fyrst til þess að fara að dæmi Oregon-rfkisins um beina löggjöf. Ef 6 af hundraði af kjósendum f Los Angeles ritaund- ir bænarskrá til bæjarstjórnarinnar um að nema einhver lög borgar- innar úr gildi, eða leiða eitthvað f lög, þá eiga þeir heimting á þvf, að þau lög verði lögð fyrir alla kjósendnr til atkvæðagreiðslu við næstu almcnnar kosningar, sem fram fara eftir er bænarskráin hef- ir til bæjarstjórnarinnar komið. Sje brýn riauðsyn á að flýta mál- inu og i 5 af hundraði af kjósend- um riti undir bænarskrána, þá get- ur bæjarstjórnin látið atkvæða- grciðsluna um málið fara fram sjer- staka. Sjerstök atkvæðagreiðsia kostar um 2 þúsund pund (36þús. kr.), og venjulega hliðra menn sjer hjá hcnni. Oftast eru atkvæða- skjölin lögðfyrir kjósendur um leið og.þeir ganga til almennra kosn- inga, og rita þá ‘já‘ eða ‘nei‘ við tillöguna“. “Jeg geri ráð fyrir þvf“, sagðí Stead, “að þessu sje venjuicga beitt, þegar menn vilja fá vitn- eskju um almenningsálitið um eitt- hvert meginatriði, eins og t. d., hvort stjórnin skuli taka að sjer járnbrautir eða konur fá kosningar rjett. Þegar mciri hluti kjósenda hefir fallizt á meginatriðið, þá er litið svo á, sem löggjafarþinginu hafi verið á hendur falið að koma þvf inn í löggjöfina — er ekki svo ?‘1 “AIls ekki“, svaraði dr. Hay- nes ; “þarna skjátlast yður gjör- samlega. Við erum komnir miklu lengra cn að fá alþýðuatkvæði greidd um eitthvert megir.atriði út af fyrir sig. Þegar við tölum um beina löggjöf, þá eigum við ekki við neinar almennar grundvallar- skoðanir, heldur við samþykkt á Iögum“. “En t öllum löndum er gengið að þvf vísu, að löggjöfinni þurfi að vera samfara íhugun og umræð- ur“, mælti Stead. “Stjórnin semur frumvarp af mikilli vand- virkni; það er lagt fyrir fulltrúa þjóðarinnar, þeir ræða það grein eftir grein, og þegar lögin eru af- greidd frá þinginu, þá cr gjört ráð fyrir, að þar komi fram samsafn þeirrar vizku, sem býr með fulltrú- um alls ríkisins. Þjer getið ekki við það átt, að f staðinn fyrir alla þessa vandvirkni, fhugun og um- ræður korni kollótt ‘já‘ eða ‘nei‘ múgmennis-harðstjórans, frá heim- ingi kjósenda að einum viðbætt- um ?“ “Jú“, sagði dr. Haynes, “jeg á einmitt við þetta. Við trúum á þjóðræðið, eða, cf Þjer viljið það heldur, águðdómleg rjettindi hvers ein'staks manns, Og við bindum ekki þjóðræðið við almenn grund- vallaratriði. Til dæmis að taka væri ekkert því til fyrirstöðu fyrir yður eða mig, ef við værum borg- arar í einhverju af þeim sex rfkj- um, sem hafa tekið þetta megin- atriði inn f stjórnarskrá sína, eða ef við ættum heima f e'nhvcrri borg- inni, sem hefir sett þetta f stofn- Iög sfn cins og Los Angeles, að semja flókið frumvarp f ioo grein- um t d. —þar sem vandlega væri gengið fráhverju sinfiatriði. Frum- varpið væri Iagt í heild sinni fyrir kjósendur, og ef helmingur þcirra, og einn að auki, samþykkir frum- varpið, alveg einsog það er orðað, þá verður það að lögum“. “Umræðulaust og án þcss að nokkurar breytingartillögur komi fram ?“ spurði Stead. “Umræðurnar eru nægilegar f blöðunum, og málið er rætt um þvert og endilangt landið, frá þvf cr bænarskráin cr Iögð fram og þar til er gengið ertil atkvæða. Frum- vörp, sem atkvæði eru greidd um með þessum hætti, eru oft rædd með miklu meiri nákvæmni en þau, sem komið er með hraða gegnum löggjafarþingin, oft svo miklum, að meriu hafa ekki eitiu sinni tíma til þess að lesa þau“. “Þá er ekki unnt að koma að neinum breytingartillögum ?“ “Nei, menn verða að samþykkja frumvarpið, eins og það liggur fyrir. Þyki nauðsyn til bera, má síðar veita löggjafarþinginu vald til þcss að gjöra þær breytingar, sem hentugar eru til þess að framgengt verði mcginatriðum kagantia. En frumvarpið verður að rfkislögum nákvæmlega eins og það cr sam- þykkt“. í)r. Haynes tók eftir þvf, að Stead furðaði stórum ú þessu. Hann fór þá að skýra honum frá þvf, að í Kyrrahafs-rfkjunum væri brýn nauðsyn á þvf, að alþýða manna ætt: kost á að verja sig fyr- ir fjeglæframönnum. Stórgróðafje- lögin fylla þingin með fulltrúum sínum, þingmenn eru keyptir fyrir þá og þá fjárhæð; og alþýðan verður alveg magnlaus. En með þannig lagaðri alþýðu-atkvæða- greiðslu er þjöðræðið tryggt, og fjeglæframennirnir fá ckki beitt sjer. Rfkin, sem hafa Icitt þetta fyr- irkomulag f lög, eru California, Norður og Suður Dakota, Oregon, j'Utah og Nevada. j í Oregon er alþýðan nýbúin að fella kosningarrjett kvenna með þessum hætti, en auðvitað má taka það mál fyrir aftur, hvenær sem s af hundraði af kjósendum vilja skrifa undir bænarskrá þess efnis, sagði dr Iíaynes. & % « Á þetta atriði, beina löggjöf, hefir alloft verið minnst f Ba’dri áður, og eru Iesendum hans þvf ekki alls-ókunnugt um þessa mikil- vægustu srjórnarfarshreyfingu sem er að rýðja sjer til rúms nú á dög- um, og sem nú er að grafa um sig á Islandi eir.s og annarstaðar. En góð vfsa er aldrei nf oft kveðin, og af þ\ í þessi framanskráða Fjáli- konugrein, gcfur t<ö suinu leyti mjög Ijósa hugmynd um megin- drætti beinnar löggjafar, þá er hún tckin upp í Baldur sein góður við- auki við það sem áður hefir verið sagt um það atriði. E.O. Það er móðins f Bandaríkjunum að vera ræðumaður. Lfka eru þar búnar til fleiri vindmylnur en í nokkru öðru landi heimsins. KLDSÁBYRGÐ og PENINGALÁN. < » ” ;! Þeir sem þurfa að setja hús og aðrar elgnir f eldsábyrgð, eða « fápeningalán út á fasteignir, geta snúið sjer til mín, * EINAR ÓLAFSSQN, * Skrifstofu ,,Baldurs,“ GIMLI, MAN, 9 ÓVIÐjAFNANLEG KJÖRKAUP Á BÓKUM framlengd ura nokkrar vikur. 80 til 60 prósent afslátturl Lesið eftirfylgjandi verðskrá: Uncle Tom’s Cabin, cftir H. B. Stowe loe, Hidden Hand, eftir Mrs. E. D. E N. Southwo.rth ioc. Selfi Made, ,, tvær bækur 150. How Christianitv Began, cftir William Burney ioc. Advancement of Seience, eftir Prof, John Tyndall 1 Sc. Christianity and Materialism, cftir B. F, IJnderwood I5c. Common Sense, eftir Thomas Paine l 5C- Age of Reason, c,ftir Thomas Paine 15C« Apostles of Christ, eftir Austm Holyoake D5c« The Atonement, eftir Ch. Bradlaugh Ojc. Blasphcmy and the Bible, eftir C. B. Reynolds O.SC, Career of Religious Systcm, eftir C. B. Waite 05c. Christian Deity, eftir Ch. Watts 050. Christian Mysteries 05C. Christian Scheme of Redemption eftir Ch. Watts OSc. Christianity— eftir D. M. Bennett c 5c. Daniel in the Lions’ Dcn, eftir D. M. Bennett 05C. Giordano Bruno, æfisaga hans, kenningar og píslarvættisdau&i 050, Last Link in Evoíution, eftir Ernst Hacc.kel 05c- Liberty and Morality, eftir M. D. Conway 05c-. Passage of the Red Sea, eftir S. E„ Todd; Prophcts and Pruphesies, eftir john K, Rcmsburg 05C, Science and the Bibie Ant.aganist.ic,, cftir Ch. Watts 05Cs Science of thc Bible 05C. Superstition Displayed, eftir William Pitt 05C, Twelve Apostles, eftir Ch. Bradlaugh 05C. What did Jesus Tcach ? eftirCh. BraJlaugh 05«, Why don’t God kill thc Dcvii ? eftir M. Babcock' ioc. Allar þessar ofantölUu bækur $2.00 Jeg borga póstgjöld til hvaða staðar sem er, í Canada eðo Bandaríkjunum. PÁLLJÓNSSON, 655 Toronto St., WINNIPEG, MAN. TÆETTIT BŒKUR 3 HEIMSPEKISLEGS, VÍSINDALEGS, STJÓRN FRŒÐISLEGS, OG TRÚARBRAGÐALEGS EFNIS. VVHAT IS RELIGION ? Sfð- asta ræða Ingersolls. Vcrð ioc. DESIGN ARGUMENT FAL- ACIES,eftir E.D.Macdonald 250. WISDOM OF LIFE, eftir Arth- ur Schopenhauer. - Verð 250. RITVERK Charles Bradlaughs, með mynd, æfisögu, og sögu um baráttu hans f enska þinginu. Verð : í skrautbandi - - $1.10 f kápu - - - 50C. FORCE AND MATTER : or Principles of the Natural Order of the Universe, with a System of Morality based theron, eftir Prof. Ludvvig Buchner, Með mynd. Verð : f bandi * - $110 MEN, WOMEN, AND GODS, efttr Helcn H. Gardener. Með formála eftir Col. R. G. Ingersoli, og mynd höfunnarins. Þessi bók er hin iangsnjallasta sem þessi fræga kona hefir ritað. Verð: f bandi $1.10, f kápu 50C. PHILOSOPHY of SPIRITUAL- ISM, eftir Frederic R.Marvin. í bandi. Verð:.....................50C. PULPIT, PEW.and CRADLE, eftir Helen H. Gardener. í kápu. Verð: ioc. God and Níeighbou, eftir Robert Blatchford á Eng- landi, sem er höfundur að ,,Merrie England,“ ,,Britain forBritish,“ o.fl. Bókin er 200 bls. & stærð, prentuð með skíru letri á góðan pappír. Bókin er framúrskarapd vel rituð, eins öll ritverk Robert Blatchfords. Verð: í bandi $1.00 f kápu 50C. ADAM’S DIARY, eftir Mark Twain $i.co EVE’S DIARY, eftir Mark Twain ^i.r-o EXAMIiNAJIO>N OF THE PROPHECIES—Paine 150. Is the God of Israel the Tsue God? eftir Israel W. Groh. 150, Ritvek Voltaires: VOLT AIK E’S ,lvOV ÍÁNCES. Ný útgáfa í bandi $1.50 Micromcgas. í kápu 250, Man of Forty Crowns 250, Pocket Theology 2 50, Letters on the Christian Religionx með myndum af M.de Voltaire, Francois Rabelais, John Locke, Peter Bayle, Jean Meslier og Bcnedict Spinoza. 250. Philosophy of History 25C. Ignorant Philosophcr, með mynd- um af Rcné Dcscartcs og Bcnc- dict Spinoza 250. Chinese Catecism 250, Sentið pantanir yðar til PÁLS JÓNSSONAR, 655 Toronto St, WINNIPEG, ~ MAN,

x

Baldur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Baldur
https://timarit.is/publication/165

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.