Baldur - 02.10.1907, Blaðsíða 2

V. ár, rrr. 31
BALDUR.
t
MU
1
ER GEFINN <JT Á
GIMLI, -----
MÉ*
mm
vitsmunalega fátækari líka. Þrátt
fyrir allt og þrátt fyrir allt kennir
þó neyðin smámsaman naktri konu
að spinna, og fátæklingum allra
þjðða er óðum að verða það Ijósara,
hvaða fiáræði þeir eru beittir af
MANITOP A í Þeim, sem á þeim vilja auðgast,
í cða þeím, sem rembast við að fá
! að halda áfram að Iifa í vcllysting-
OHAÐ VIKUBLAÐ.
um praktuglega af verkamannsins
sveita. Að sönnu cr víða, eins og
I vænta má í hópi uppfræðslu-
KOSTAk $1 UM ÁRIf).
BORGIST FYRIliFRAM
tfTGEFENÐUR :
THE GIMLI PRINTING &
PUBLISIIING COMPANY
LIMITED.
UTANÁSKRIFT TIL BLAðSINS : -
B^TILIDTTIR,,
GIMLT,
TÆ-A-TsT.
Verð á smáum aug^ýaingum er 25 cftnt
tvrir þumlnng rtá' k*lengdar. Afsláttur er
gefinná utœrri auglý8ingum,srm birtast j
blaðinu yfir lengri tíma. Viðvíkjandi
•líkum afalættiog öðrum fjármálum blaðs
Jni,eru m*3oa beðuir að anúa sjer að r4ðk
m&nninum.
Ósjálfstæði
Canadaveldis.
V
Það er allt af verið að flytja
frjettir um ósamlyndi manna á
Kyrrahafsströndinní. Evrópu-
menn og Asfumenn mætast, þar.
Hinir fyrnefndu, sem hafa numið
þetta mikla og góða land fir hönd-
um Indfánanna, sem áður byggðu
það, þykjast nú eiga heimtingu á
að vernda sfn lífsskilyrði fyrir að-
rfigi Asfumannanna, sern langtum
ófullkomnari lífskjörum eru vanir
og þvf óviðráðanlegir keppinautar
á virmumarkaði þessarar álfu.
Skiljanlega er auðmönnum lands-
minnsta fólksins, fullt af frekju og
aðgreiningarleysi á þvf, hvenær
menn græða á þvf, að útsjúga ann-
ara manna krafta. og hvenær þeir
græða á þvf, að færa sjer öðrum
mönnurn vituricgar f nyt náttár-
unnar krafta, án þess að nokkuð
sje beinifnis tekið frá öðrum, eins
og t. d. þegar tveimur nágranna-
bændum farnast misjafnt, með
sama aðkeypturn vinnuafla, með
sama kaupi. Svona löguð ósann-
girni hjá hinum fátæku er óverj-
andi og hinn versti þröskuldur á
vegum sannra umbótamanna, én
tilfinning fátæklingsins fyrir því,
að jörðin þyrfti ekki að vera sjer
eintómur táradaiur, ef ...... ef
sinnuleysið væri ekki eins mikið
og það er hjá öðrum, scm mega
sfn meira en hann, tim hann er
allt öðru máli nð gegna. Þvf fleiri
skýrleiksmenn, sem verða til þess
að viðurkenna rjettmæti þeirrar
tiifinningar, þvf erfiðar veitist
stjórnmáiamönnunum að kaupa sig
f mjökinn hjá auðvaldinu með þvf
að nfðast á fáfræði hinna. Til þess
verða þeir þá smámsaman of marg-
ir, sem alit af Ijósta jafnóðum upp
hverju hrekkjabragði, sem haft er
á takteinurn. í hvcrju máli, sem
alþýðan fær þannig skynjun á því,
hvað kjörum sínum sje fyrir beztu,
fær hún nmbætur á endanum, ef
henni er þá ekki, þegar sigurinn er
loksins fenginn heima fyrir, settur
stóllinn fyrir dyrnar af annari þjóð
í alit öðru landi, sem endur fyrir
löngu hefir aflað sjer valds til þess,
að taka um aldur og ævi fram fyr-
ir höndurnar á hinni þjóðinni eins
og ófullveðja barni.
Canada hefir nú aldeilis nýskeð
fengið tilefni til aðspyrja sigþeirr-
ar spurningar, hvort svoleiðis til-
felli muni ekki einmitt geta komið
ins vel um vart, að vinnukraftar
fáist fyrir sem lægsta borgun, ogj|ryr'r s'g> fyr cn nrargan varir.
beita til þess allri sinni undir-
hyggju og ráðdeildarsemi; en
verkamannáfjelögunum hættir oft
við þvf, í fátækt sinni og ráðaleysi,
Svoleiðis er mál með vexti, að
il. þ. m. komu 90O indverskir
innflytjendur til Vancouver. Uir>
langa tfð áður hafði ergelsi verið f
að beita frekju og óeirðum á móti. j Evrópumönnum þar vcstur frá út
úr innflutningi Japanfta og Kfn-
verjr. Iljer var hvorugan þeirra
uiTi að ræða, heldur þriðja þjóð-
flokk Asíumanna, Hindúana, og
vogestir
Milli þessara fylkinga verður svo
Iandstjórnunum vandröti ð Ieiðin,og
mestur hluti allra stjórnmála vcrð-
ur að eintómum hrekkjaflækjuin
til að halda sjer við völdin. Að'þeir voru ól/kt meiri
slá ryki upp f augun á auðugu j vegna þess að þeir eiga saina
hliðinni er stjórnmálamönnunum ó- í verndunartilkall til brezku krún-
m’igulcgt, því þeir eiga ekki, þó unnar cins og Canadamenn yáifir.
þeir vildu, það mikið meiri vits-j Ógesttisni sú, scm menn vildu
munura og fræðslu yfir að ráða, j sýna, gat þvf ekki þægilega kom-
að þeir gbti það, og cru þar að j ið sjer fyrir með að birtast f of-
auki flestir í auðmannanna hópi I beldisbúningi, en bæjarstjórninni f
sjálfir. Það verður þvf allt af fá- | Vancouver var þó um það hugað,"
tæku hliðarinnar hlutfail að villast! að finna einhver ráð. Heilbrigðis-
á sjónhverfingunum, því að sú: lögin voru tekin og höfð fyrir
hliðin er ekki einungis fjármuna- j varnarvirki. Öil hús f útjöðruní
lega fátækari, heldur upp til hópa! borgarinnar voru furboðin til fbúð-
ar einum eða neinurn, af því að
hreinlæti bæjarins yrði ekki full-
nægt f þeim. Fólkið gat því ekk-;
ert húsaskjól fengið, þó það hefði
getað borgað fyrir sig. Bæjar-
(stjórinn tilkynnir þvf stjómarfor-
j manni rfkisins, að þama sje kom- !
j inn villuráfandi og heimilislaus
j lýður, og vill láta Laurier segja ti!
í þjóðarinnar nafni hvað landgöngu-
borgin eigi að gjöra, upp á það vit-
anlega, að þjóðin f heild sinni
borgi. Laurier varð ekki greitt
um svör, en tilkynnti að sfðustu,
að engum allsleysingja væri heimil
landganga fremur en vera viidi, og
mætti þvf rekast aftur fyrir þá or-
sök. Hann virðist hafa haft hug-
mynd um að þetta næði kannske
ekki til allra Hindúanna, og segist
þvf strax láta senda stjórnarerind-1
reka frá Ottawa vestur eftir, til að j
fhuga allt sambúðarástandið rnilli \
Evrópumanna og Asfumanna á f
vesturströndinni, að svo miklu j
leyti sem Canada við kemur. Á
meðan þeir f Ottarva voru að sjóða
þessa hárfínu hjásneiðingsráðstöf-
un, eins og stjórnmálamönnu'm cr
svo áríðandi, þegar svona kemur
fyrir, voru Vancouverbúar farnir
jaðsafna samskotum, til þess að
j borga fyrir sjerstaka járnbrautar-
j lest, sem átti að kosta $10,000, f
jþvfskyniað koma allri dræsunni
1 af höndum sjer heim í hofgarða
sjálfra þjóðarbúsbændanna f Ot-
tawa. 'Að sönnu hefir ekki orðið
af þeirri sendingu, allur óróinn,
sem þetta vakti, hefir náttúrlega
frje/.t yfir til Englands, ogþaðcru
blöðin þar sem hafa tekið svoleiðis
f strenginn, að ýmsum hjcr finnst
sjcr ekki ætta að verða um sel,
hvað af svona vandræðum gæti
hlotist f framtfðínni.
London Times telur þetta
skammarlegar óeirðir, og vi!I kenna
áhrifum sunnan úr Bandarfkjunum
um allt saman. I því sambandi |
er svo sjátf rúsfnan látin fylgja. >
Canadabúar eru beðnir að minnast
þess, að það standi öðruvísi á fyrir
þeim heldur en nágrönnum þcirra
fyrir sunnan Ifnuna ; — Bandarfk-
in ráði þvf sjálf, hvernig þau farí
út f þcssar sakir, og hafi sirin eig-
in hcrflota fyrir sig að bcra, ef f
eitthvað sláist, en Canada sje ó-
sjálfbjarga, og verði að kvaka til
Englands, ef nokkurra fram-
kvæmda þurfi við. Hafandi þetta
hugfast, mun Englandi þykja sjer
vorkunn þó það hasti á sinn cana-
diska krakka, þegar hann ætlar að
fara að ýfast við indverska krakk-
ann þess. Svona er það, að vera
ófullveðja og eiga ekkert sam-
merkt við einhvern annan, sem
getur verið skaðvænlegur, annaðí
en sameiginlegan húsbónda, sem j
metur mest sinn eigin hag, án til- j
lits til þess hvert hjúið verður fyr- j
ir skakkafalli.
Óvarlcgt er það samt fyrir Eng- j
lendinga að brýna þjóðfjelagiðhjer j
mikið með þessum hætti.
Hinn franskættaði Canada- j
stjórnarformaður varð fyrir nokkr- |
urn viktim þvf til fyrirstöðu, að!
fastar yrði búið um tengslin á hjá-
lendum brezka veldisins, og óensk-
ir menn hjer ættu ekki að lasta
hann fyrir það. Goldvin Smith
og fleiri hafa bent á hin ýmsu eðli-
íegu skilyrði fyrir þvf. að við ætt-
um fremur samstöðu með Banda-!
rfkjunum heldur en Englandi; og
ýmsir eru syo stórir upp & sig, að
þeim finnst að Canada muni ekki
um allar aidir þurfa að vera sá ve-
saíingur, að geta ekk; átt með sig
sjálft. Það er mjög bætt við, að
hótunarkennd ummæli / blöðum
Englands, verði ekki til þess að
dempa mikið niður þann hugsun-
arhátt.
J. P. S.
Danmörk eftirbátur
Islands.
Þessa staðhæfingu hafa nú tvö
afhinum allraútbreiddustu tfma-
ritum Bandarikjanna borið út um
heiminn, bæði North American
Review og Literary Digest. Sífk
augtýsing er mikils virði fyrir okk-
ar fámennu þjóð í viðureign ssnm
við Daríi, og það eru fslenzku kon-
urnar, sem eru orsök f henni og
eiga þakkirnar fyrir.
Þetta kemur fram í frásögu um
kvennfrelsishreyfingar f heim-
inum.
Bandarfkin eru talin hið við- j
fangsversta land í heimi fyrir j
þessa hreyfingu, en útskýringaráj
því, hvernig þvf er háttað, eru of
flóknar til þess að gjöra hjer grein
fyrir þeim.
í Sviss og á Frakklandi, báð-
um hinum evrópisku lýðveldum,
gætir hreyfingarinnar minna en í
nokkru öðru rfki þar f álfu. Á
Englandi er orustuhitinn mestur,
en á Finnlandi sigurinn frægastur. j
Á Rússlandi ber mikið á kröfum
af kvennmanna hálfu. Á Þýzka-
iandi beitir hinn sterki sósfalista-
flokkur sjc' fyrir hreyfinguna og
kaþólsk blfið kannast við að lög
kyrkjunnar banni hana ckki, Á
Niðurlöndunum er hún vel á veg
komin, og f Danmörku efldist hún
mikið r’ið alþjóða kvennrjettinda-
þirigið, sem haldið var / Kaup-j
mannahöfn í fyrra. Að virkileg- ■
um árangri, segir f Literary Di- j
gest, og hefir upp orðin eftir,
North American Revicw milli til-
vitnunarmerkja, er þó “Danmörk
langt á eftir hinum skandinavisku
löndunum, og meira að segja fyrir
aftan sfna -eigin hjálendu*, ís-
land“.
í Asíulöndunum gætir hreyfing-
arinnar mest meðal mepntaðra
kvenna á Persalandi, sfðan þing-
bundin stjórn komst þar á ; meðal
kvenna af hærri stjettunum í Jap-
an ; og mcðal hinna menntnðu
kvenna cldsdýrkendaflokksins á
Indlandi.
* ‘Kólónfa’ er nafnið á þeirri
stjórnarfarslegu afst'iðu, sem
öðrum þjóðum finnst Island
hafa gagnvart Danmörku: ekki j
‘stöðulög* eða stöðuviðurkenn-
irtg, hcldur stöðuhefð. ‘Hvað
á að þola þetta lengi ?‘
Jón Óiafsson !
Aðalhjálendur Breta, aðrar en
Indland, eru Suður- Afríka, Cana-
da, Ástralfa, og Nýja Sjáland.
í Afrfku hefir Botha, hinn fyr-
verandi Búa hershöfðingi og nú-
verandi stjómarformaður, manna
mest mælt með kosningarrjetti
kvenna, en hefir í þvf efni verið
brotinn á bak aftur af þinginu á
Englandi, sem þykir of fátt af
enskum konum vera þar syðra, til
þess að vega upp á móti kvenn-
fjíiída Búanna. í Canada taka
skattskyldar konur þátt f sveita og
skóla málum í sumum fylkjunum,
en nýlega er sagt, aðeinn stjómar-
formaðurinn, sem konur beiddu um
meira frelsi, hafi — jafnframt þvf,
sem hann kannaðist við, að þær
væru ekki að biðja um annað en
það, sem vaeri alveg rjctt,— minnt
þær &, að guð hefði tilskipað þeim
sitt sæti og það hlýddi ckki fyrir
menn að breyta þvf. í Ástrallu
hafa konur haft kosningarrjett og
kjörgengi síðan 1901 ; og á Nýja
Sjálandi hafa þær verið pólitiskir
jafnokar karlmannanna síðan 1893.
“HIN NÝJA DROTTNING
ATLANZHAFSINS“ er nafnið,
sem nýja Cunardlfnu-skipið “Lú-
sitania“ hefir fcngið á sig f blíið-
unum. Yfirmanni hennar var
uppálagt, aö komast yfir hafið á 5
dögum, en þurfti 54 mínötur f
viðbót. Vitanlega teSur enginn
það svo sem neitt, og lofgjörðin
um skip þetta flýgur um öll Sönd.
Lengd .skij>sTfls’?:r 7R5 fct; breicfd
88 fet ; dýpt 60 fet; ristir hlaðið
37 /4 fet ; hcfir 68,000 hesta afi ;
og hefir náð 26yý “knots“ hraða.
Scientifiic American flytur mynd
afþvf, og hefir prentað ofari í
hana rnynd af stjórnarbyggingum
Bandaríkjanna, mcð þcirpi útskýr-
ingu meðfylgjandi, af þvf aðskips-
myndin sjest á alla vegi út undaþ
kapftólsmyndinni, að væri skipið
v rkilega sett þar, sem myndin
sýnir það, þá stæði 34 fet út und-
an af lengdinni og 30 fet upp fyr-
ir af hæðinni.
Literary Digest flytur eionig
mynd með þeirri athugasemd, að
breiddin sje meiri en á Broadway
í New York, og að strompana
mætti brftka fyrir járnbrautargöng
mcð tveimur sporum f.
PIAFIÐ ÞEKUR RÚMA 7/10
hluta af yfirborði jarðarinnar. Þvf
er skift f 5 aðalhluti, scm nefndlr
sru : Norður-íshafið ; Atlanzhaf-
ið, f þvf liggur ísland ; Kyrra
hafið, Indlandshafið og Suður-ís-
hafið. Meðaldýpt hafsins er 3500
metrar eða 1859 faðmar, en mesta
dýpi þess er 9636 metrar eða
5117 faðmar, það er f Kyrrahaf-
inu austur af Nýja Sjálandi og
heitir Kermadf.ksgröfin.
KOMANDI ÁR VERÐUR
Pálmasunnudagur 12. aprfl, föstu-
dagurinn langi 17., páskar 19,
uppstigningardagur 28. maf, hvfta-
sunna 7. júnf. Þá crlíka hlaupár.