Baldur - 11.03.1908, Síða 2

B A L D U R , V. ár, nr. 49.
ER GEFINN t3T Á
GIMLI, ---- MANITOBA
OHAÐ VIKUBLAÐ.
KOSTAR $1 UM ÁRIe.
BORGIST FYRIRFRAM
tfTGEFENDUR :
THE GIMLI PRINTING &
PUBLISHING COMPANY
LIMITED.
UTANÁSKRIFT TIL BLAðSINS :
IB^VXjIDTriR,,
G-IIíÆXjI,
TÆ-A.isr.
bær, kom mjeríhug að bendaþjer
á, að jeg álft að aðalorsökin til
þess, — að Ný-íslendingar urðu
svo hraparlega undir — eigi rót
sfna að rekja til þess, hve áhuga-
.'X.-'VX-
V“.rð á ^uáiTi inisf'ýiin^um er 2í cen
yrir þumluns!(Iá'k»1eng(iar. Afslátturer
efinn á stœrr auglýsinaum.eem hirtaet j
blaðuu yfir longri tíma. Viövikjandi
Kkam afslættiog öðrum fjármálum blaðs
nt.eru meun beðnir að anúa ajer að ráð»
manninum.
hafa verið leigð; í sum þeirra er
komin svo mikil órækt, að varla
borgar sig að sá f þau hveiti, og
tekur lfklega nokkur ár að hreinsa
þau ; svo er líka mjög ej-fitt fyrir
itlir þeir (Ný-ísl.) hafa verið með' bændur að halda löndum sfnum

Ur brjeíi
tn
sjeraj. P. SóLMUNDSSONAR.
(Prentað með leyfi höfundarins).
#
......Jeg sje að Gimii prent-
fjelagið hefirafráðið að halda áfram
með útgáfu Baldurs ; er það mjög
myndarlega gjört, og virðingar-
vert, einkum þar blaðið er óháð,
og hcfir þvf engan stjórnarstyrk,
en er þó mjög vel úr garði gjört,
bæði hvað snertir fiappfr og allan
annan frágang, svO að þvf leyti
þolir það samanburð við stjórna-
blöðin, sem hafa fjárstyrk svo
skiftir þúsundum do'Iara ; mun sá
fjárstyrkur veittur með þeim skiln-
ingi, að blöðin eða öllu heldur rit-
stjórn þeirra, sje hlíðin og auð-
sveip, og samvizkan ekki of við-
kvæm, þó hallað sje rjettu máli
eða vikið ögn frá sannleikanum, ef
það er álitið flokknum f hag. Það
mun þvf hver heiðvirður maður í þó íslendingar
landbúnaðinn, og þar af leiðandi
vanrækt að nema ný lönd og færa
út bygðina, og er það einkum hin
yngri kynslóð, sem f þvf tilliti
hefir ekki gætt skyldu sinnar.
Hefðu ungu mennirnir sýnt meiri
dugnað við landbúnaðinn, og num-
ið lönd jafnframt þvf sem þeir
komust á þann aldur, sem land-
tökulögin ákveða, unnið þau og
yrkt myndarltga, væri bygðin
ykkar stærri, fegurri, arðmeiri, og
f meira áliti en hún nú er, og þið
ekki undirlægjur Pólverja í sveit-
armálum. Að vísu hefði það kost-
að erfiði og áreynslu. — Það erfiði
hafa Pólverjar ekki hikað við að
Jeg&ía á s*g> °g uppskeran er þeg-
ar komin í ljós.
Teg hefi hingað til haft þá skoð-
un að Pólverjar (eða Galiciumenn),
stæðu Islendingum að baki f menn-
ingarlegu tilliti, og yfir höfuð að
tala mun svo vera. — Að vísu
hefi jeg frjett að Pólvcrjar sje
mjög duglegir jarðyrkjumenn, svo
að þeir eftir fá ár sje búnir að
ryðja talsvert af skóglandinu og
gjöra það að kornökrum, og selji
nú íslendingum fóður, bæði fyrir
menn og • skepnur. Það virðist,
samkvæmt þessu, að þeir skilji að
landbúnaðurinn er máttarstólpinn
og aflið, sem heill og framfarir
byggðanna hvfla á. Jæja, það er
þá bæði rjett og sanngjarnt að þeir
njóti ávaxtanna af verkum sfnum.
Dugnaður og ómennska hafa ætfð
sfn laun, þó auðvitað hvort upp á
sinn máta.
Þvf miður mun það vfðar en í
Nýja íslandi, að hin yngri kyn-
slóð er fráhverf landbúnaði, og það
f þeim byggðum, sem landið er
miklu auðunnara, og því sfður af-
sakanlegt. Að minnsta kosti cr
það svo í hinni fögru og frjósömu
Argylebyggð vorri. Margir okkar
ungu og efnilegu menn eru að
verða fráhverfir landbúnaði, og
vilja heldur leita sjer atvinnu í
bæjunum, og er það iila farið, fyr-
ir vöxt og framför byggðarinnar,
enda eru afleiðingarnar þegarfarn-
ar að koma í Ijós, þvf þegar bænd-
ur hafa flutt burt hjeðan og selt
lönd sín, hafa mörg þeirra verið
keypt af hjerlendum mönnum, og
hafi keypt sum
með sómatilfinning og sannleiksást,
heldur kjósa að vera ritstjóri fyrir
óháðu blaði, mega tala af sannfær-
ing og skýra þau mál hlutdrægnis-
laust sem almenning varða, enda
mun sú blaðamennska hollari fyrir
þjóðina, heldur en sú, er stjórnast
af eigingjörnu flokksfj Igi til bölv-
unar fyrir land og lýð.
Þegar jeg las f Baldri um úrslit
sveitarkosninganna* (í Nýja ísl ),
ogsá hve ósigurinn er ykkur þung-
þeirra, hefir það ekki verið nóg til
viðhalda hinni upphaflegu stærð
nýlendunnar, enda er hún nú orð-
in þunnskipuð fyrir vestan Grund-
ar pósthús, Svo er líka að gæta
þess, að þó gömlu bændurnir hafi
keypt nokkur lönd af burtflytjend-
um, þá búa þeir eftir sem áður á
sfnum gömlu bújörðum, og verða
því annaðhvort að leigja þau eða
hafa á þeim útibú, sem jeg álft
betra, ef þeir hafa nægan vinnu-
kraft. En hvort heldur þeir leigja
Brjef þettavar skrifað áður löndin eða yrkja þau sjálfir, er hætt
eri aðalorustan hófst um sjálft
sveitarskiftingarmálið.
Ritstj,
hreinum og yrkja þau vel, ef þeir
hafa fleiri en þeir geta hæglega
unnið.
Þannig er þá ástandið f okkar
byggð_, að talsvert af iöndum hefir
gengið úr höndum Islendinga, og
þar af leiðandi hefir byggðin
minnkað. Þeir sem hafa keypt
lönd af burtflytjendum, eru f flest-
um tilfellum þeir menn, sem áttu
mörg lönd áður, svo f raun ogveru
hefir sjálfseignabændum fækkað
meir en f hlutfalli við það sem
byggðin hefir gengið saman, og
hefir haft meiri veikjandi áhrif á
framfarirnar, en f fljótu bragði
virðist. Það dregur líka úr áhuga
og framkvæmdum eldra fólksins,
f verklegu ogfjelagslegatilliti, þeg-
ar það sjer að hugur unga fólksins
hneigist svo mikið að bæjalffinu.
Það er óneitanlegt, að það lýsir
framtakssemi og dugnaði, þegar
margir bændur í einni byggð eiga
þetta 5 til 6og allt að 9 lönd hver,
en samt álft jeg það ekki heppi-
legt fyrir fjelagslffið og verklegar
framkvæmdir, þvf það veikir vinn-
ukraftinn, rýrir tekjurnar og dreg-
ur úr áhrifum byggðarbúa f al-
mennum þjóðmálum. En þrátt
fyrir allt þetta, eru þó framfarir í
byggð vorri, að því er sneitir efna-
hag einstaklinganna, umbætur á
flestum löndum, byggingar og
fleira, en jeg álft að framfarirnar
hefðu verið meiri og vfðtækari, ef
allir — bæði eldri og yngri—hefðu
verið og væru betur samtaka og
einhuga með að uppbyggja og efla
framfarir byggðarinnar f öllum
greinum, en f þvf tilliti hafa vonir
mfnar að nokkru brugðist, einkan-
lega að þvf er æskulýðinn snertir.
Og það er ekki einungis viðvíkj-
andi þvf, sem þegar hefir verið
tckið fram, að jeg hefi orðið fyrir
vonbrigðum, heldur lfka einnig f
sambandi við það, hve fáir af okk-
ar ungu mönnum koma fram sem
leiðandi menn f framsóknarbaráttu
vorri, bæði f sjermálum vorum og
sameiginiegum þjóðfjelagsmálum,
til dæmis f Winnipeg, flestir ef
ekki allir hinir framtakssömu og
Ieiðandi íslendingar þar, tilheyra
hinni eldri kynslóð. Svo mun og
vera f Nýja Islandi og Argyle-
byggð, og víðar þar sem ísl. búa.
Aðvfsu mun naumast vera kominn
sá tfini að unga fólkið taki alveg
við formennskunnij. en mjer virð-
ist vera kominn tfmi til þess, að
það standi jafn framarlega — ef
ekki framar — og eldra fólkið. Því
það hefir haft miklu betri tækifæri
til að mennta sig, bæoi f verklegu
og andlegu tilliti, heldur en flest
það fólk er að heiman flutti, scm
varla þekkti skóla eða raunþæga
vinnuaðfcrð þegar það kom hingað
til lands.
Það hlýtur að vera okkur öllum
augljóst, að það er hin yngri kyn-
andi að hún taki myndarlega við
af hinni eldri og hverfandi kynslóð,
og ekki einungis haldi þvf við,
sem þegar hefir verið komið í
framkvæmd, bæði f verklegu og
andlegu tilliti, heldur einnig auki i þjóðflokka
það og efli í öllum greinum, eftir ^
því sem tlmi og þörf krefur. Van-
ræki yngri kynslóðin þessa mikil-
vægu skyldu sfna, þarf engum að
koma það óvart, þó fslendingar
verði undir f samkeppninni við aðra
ÁRNI SVEINSSON,
við að þau verði vanrækt. Vjer
höfum dæmin fyrir okkur, að | slóð sem framtíð ísl. f þessu landi
minnsta kosti með þau lönd sem byggist á. Það er þvf mjiig áríð-
IDflrLA-TTIMIYLIR,.

I.
Sko, hjerna er efnið úr draum sem mig dreymdi
um dagsetursbil, áður kveikt voru ljósin —
er hangandi tungunni hrepps-þvaðrið gleymdi,
sem heims-endir gysi yfir bústang og fjósin. —
Þá drauma, sem vakandi viljanum hlýða,
er vit í að muna — og stundum að þýða.
En hjátrú og myrkfælni muni þá drauma
— og mægist við Jósef og Danjel að þýða —
er meðvitund lúð hefir lagt frá sjer tauma,
en lausbeizlað minning og fmyndun rfða
á viðburð’ og hugsun um vonað og liðið
í vinglaða gandreið um draumóra sviðið.
II.
Mjer fannst þarna dreymandi f fámælgis tómi,
rneð Friðþjófi nýlátna að 3fon mig bæri.
Jeg slæddist með sál hans að síðasta dómi,
að sjá hvernig stórglæpa málið hans færi —
því karlmenni var ’ann og harður til hefnda;
sem hervald og löggæzla barði’ ’ann til skemmda.
En samt var mjer annt um hann. — Orðstfr minn segir,
jcg amist við góðsemd, en hrósi þvf versta!
í róg dríf jeg skammirnar þvert eða þegi. —
Jeg þekkti til Friðþjófs, og allt til hins bezta.
Og tíðum var hæfan f hneykslinu bogin,
úr hjegóma atviki drápsaga login.
Samt brást það með FViðþjóf, — Hans aumingja öndin
varð uppvís, og kæran svo meinstögluð klausa.
Og samhljóða vitnin, sem báru’ á ’ann böndin,
með blóðugar nasir og fleiðraða hausa.
Hjá sumum þvf gildustu sannanir fylgdu,
til Síonar rak hann þá án þess þeir vildu.
Og Iögbókin margtók það : “Mann skalt’ ei vega“. —
Svo málstuddi Kristur sinn viðaukann langa :
“Gef hempuþjóf stakkinn þinn ! Ljettlyndislega
við löðrungnum’snú þfnum óbarða vanga“.
Og eftir þvf, kvaðst hann sjer æskja’, að sje lifað —
og undir þá skrá hefði Tolstoj sinn skriiað.
Öll lög stóðu á Friðþjófi. — Leizt mjer ei á það I
Af lfkunum rjeð’ hvernig dómurinn fjelli.
í geðsmuni hans var nú sigið, jeg sá það
á svipnum og þvf að ’ann hækkaði á velli. —
Ilann gegndi: “Þau sakvætti sannleikann bcra!
en svolitla athugun verð jeg að gera“,
“Jeg fæst ekki um lögmálið, læt það nú vera.
Jeg lasta ei viðauka Krists, ef hann á við, —
en undir þau málefnin mín hjer að bera
er misbeiting rangfærðra laga. — Þið sjáið!
Við kvalræði sjálfs mfn þó krossleggi hendur,
er kristnihald í þvf sje náunginn brendur?“
“Jeg drep á það svona : Ef sje jeg í voða
er saklaus f fúlmennis greip og f böndum,
er alsýknt að láta hann óhindrað troða
á alls-bjargarleysi, og blaka ekki höndum ?
Já, þið færið boðorð og lögmál í letur!
En Iffið er flókið og kostina setur“.
“Ilann Vilhallur dómari, vitni ykkar þarna,
með vaglið á auganu og blánefið klesta,
komst við hjá mjcr — satt er það ! sfzt skal þess varna,
að saklausan hengdi ’aun mjer tókst þá að fresta.