Baldur - 20.04.1908, Blaðsíða 2

B ALDUR, VI. &r, nr. 4.
ALD

ER GEFINN ÚT A
GIMLI, ---- MANITOBA

OHAÐ VÍKUBLAÐ.
KOSTAR $1 UM ÁRIð.
BORGIST FYRIRFRAM
ffTGEFENDUR :
TIIE GIMLI PRINTING &
PUBLISHING COMPANY
LIMITED.
ÍlWJlWri^i
miirnnn
UTANÁSKRIFT TIL BLAðSINS :
B ALDTJ Et,
GIMLI,
ZMZ-A-TST.
"" a ■**■■**'■*'
Ví^á ím er 2Í o«n
yrir þ’imtungk«i1engdar. Afsláttui er
efimá V.œrr autjlýsingum.pem hirtaut í
hlaðau yfir lcngri tfma. Vií'víkjanái
I { kum afalættiog ð(5'*um fjármálum bluð»
n í.nru m'ína beðoir að snúa sjer að ráða
manninum.
Frjettasmölun
“HUGINS** 1
hjeðan að vestan er langt frá þvf
að vera óaðfinnanleg, enda mundi
aldrei öllum finnast það, hver sem
frjettaritarinn v:eri.
Það sem við höfum helzt tilefni
til að kveinka okkur undan f frá-
sögnunum 7. marz, er sú staðhæf-
ing, að “þó þessi nýlenda [Nýja
Island] sje elzt af öllum íslenzkum
nýlendum hjer í landi, þá er hún
einna sfzt af þeim“. Að höf. tek-
ur það fram, að “til þess eru marg-, rót hefir að vfsu verið nefnt presta_
ar ástæður“, mun eiga að milda rjfrjldi og ;;ðrum ngfnum> Sem nið-
er aftur talsvert hærri. Vestan
við hrygg þann, sem hæstur er
milli þessara dælda, er jörð mjög
sendin og alls ólfk því, sem er
Winnipegvatnsmegin við hrygg
inn, — ef ekki ófrjórri á yfirborð-
inu, þá í það minnsta langtum ó-
tryggari f þurkasumrum, vegna
þess hvað undirlögin eru gljöp og
hleypa regninu fljótt niður úr sjer.
Eftir að hið mikla ísaldarvatn hjer
í Rauðárdalnum sjatnaði, hefir
bakki Winnipegvatns um langan
aldur verið vestar en hann er nú,
hjer undan Gimli 6 enskum mílum
vestar. Þann bakka hafa bylgj-
urnar barið svo upp, að kampur-
inn hefir orðið allhár, og foræði
þannig vfða myndast bak við hann
vestur að aðalhryggnum. í aust-
urhallanum, frá þessum gamla
vatnsbakka niður að núverandi
strönd vatnsins, hafa Islendingar
fest byggðir sínar, og á landabrjc-fi
getur hver maður sjeð að sú strönd
vatnsins eróslitið áframhald Rauð-
árdalsins (eða öllu heidur Hans
lægsti og jarðvegsþyngsti hluti),
sem um allan heim er kunnur sem
einhver hinn frjóvsamasti blettur
tempraða beltisins.
Þar sem höf. getur þannig ó-
mögulega átt við það, að þessi ný-
lenda sje sfzt að landfræðislegri af-
stöðu eða að gæðum jarðvegsins,
þá virðist hann að sjálfsögðu eiga
við fólkið. Reyndar ætti sú suða byggingarnar þcirra stærstar, hjer
Winnipcgbúa að vera komin upp ! og þar um borgina. Pósthúsið og
úr á okkur, en sá hefir þó verið póststjórnardeildin hefir nýja bygg
landi, en hann mun naumast vera
Ný-íslendingur heldur, sá skuSd-
ugasti.
J. P. S.
WASHINGTON
höfuðborg Bandafylkjanna, stend-
ur við Potomacfljótið. George
Washington valdi svæði það sem
borgin stendur á, f því skyni að
þar skyldi höfuðstað rfkisins
byggja, og þar stendur hann lfka.
Atvinna borgarinnar er því sem
næst eintóm stjórn, og aðalfram-
leiðslan pólitik, þjóðarpólitik, en
ekki smásvæða pólitik. Washing-
ton er Ifklega eina borgin í mennt-
aða heiminum, sem ekki kýs em-
bættismenn sfna með atkvæða-
greiðslu. Forsetinn skipar alla
umsjónarmenn og dómendur, og
kongressið sjer um borgarstjórn-
ina og býr til öll lög. Ibúar borg-
arinnar eru 330,000 og þar af eru
95,000 negrar.
Stjórnarbyggingarnar eru dreifð-
ar um borgina. Á hinni svo
nefndu “Capitol Hill“ er bóka-
safnið sem tilheyrir kongressinu.
Hvftá húsið er scm næst f miðri
borginni, nálægt verzlunarhverf-
inu, þar er og ríkis-, land og sjó-
hers-byggingin, ákaflegastór. InYi-
anrfkisdeildin hefir margar bygg-
ingar, og eru eftirlaunaskrifstofu
ir stærstir, að samanlögðu 1776
ekrur. Að mestu leyti eru þeir
skrýddir af náttúrunnar völdum en
ekki manna höndum.
Útborgir eru margar og fallegar.
Skal fyrst nefna Chevy Chase, þá
Cleveland Park, Tacoma Park,
Petworth, Brookland o. fl.
Hjer er að eins stutt yfir sögu
farið, en þetta litla ágrip ætti þó
að vera betra en ekki neitt.
ÚR DRAUMAHEIMINUM.
þegar búið að byggja. Landbún-
aðardeildar byggingin er í Mall-
garðinum. Verzlunar og vinnu-
munurinn, að oftast hafa þeir bara
suðað um það sfn á milli, og vana-
legast ekki ‘meint' helminginn af
því, en ekki sent það til útbreiðslu
4 prenti um allt gamla Island. Og
það getum við Ný-íslendingar sagt
með sanni, að eftir því lundemi
scm mest hefir örlað á hjá ritstjóra
Hugins, eigum við það allra vest-
anmanna sfzt af honum skilið, að
blað hans beri út um okkur óhróð-
ur á ættjörðinni. Nýja Island hefir
frá upphafi verið hólmgöngufeldur
þess andlega róts, sem orðið hefir byggja fyrir bæjarrádið.
I vestan hafs meðal Islendinga. Það
ingu f verzlunarhverfinu, en bygg-
irigu fyrir dómgæzludeildina er
Sátfmi sem við sofum og dreym-
um, stjórnast af ákveðnum lögum.
Sálarfræðin segir, að hugsanir þær
sem f okkur búa á daginn, komi
ekki fram f draumunum, þar á móti
gjöri þær hugsanir vart við sig í
draumunum, sem ekki komist að á
daginn fyrir nauðsynlegri áhuga-
efnum, en lifi þóf innri vitundinni.
Sálfræðingurinn Radestock komst
einu sinni heppilega að orði um
þetta efni, á þenna hátt: “Stjörn-
urnar lýsa líka á daginn, en Ijós
þeirra sjest ekki, af þvf sólarljósið
ber af Ijósi þeirra, en undir einsog
það er horfið, koma Ijós þeirra
fram fyrir sjónir vorar; einserþvf
varið með draumana, nauðsynleg-
ustu hugsanirnar hafa yfirhönd á
daginn, en hinar minni, oft ogtfð-
um eins nauðsynlegar, lifa í innri
vitundinni og koma fram í draum-
unum á nóttunni“.
Að innri vitundin sje til, höfum
við margar sannanir fyrir. Við
munum oft ekki hvort við höfum
látið aftur gluggann, læst dyrun-
um eða garðshliðinu, þegar við er-
unukomnir spottakorn frá heimil-
Haraldssonar harði-áða (1093—
1095). Hann rjeð að eins yfir /
af Noregi.
Þribji var Hákon herðabreiður,
Sigurðsson (1161—1162), hann
fjell f bardaga gegn Erling skakka
1 5 ára gamall.
Fjórði var Hákon Sverrisson
(1202—1204).
Fimmti var Hákon sonur Há-
konar Sverrissonar, kallaður gamli,
af þvf hann ríkti í 46 ár, frá 1217
— 1263.
SjöTTl var Hákon H&Ieggur,
Magnússonar lagabætis, Hákonar-
sonar gamla (1299—1319).
SjöUNDl var Hákon Magnússon,
en Magnús var dóttursonur Há-
konar Háleggs (1355—1380).
Ef strika þarf yfir einhvern af
þessum H&konum, er eðiilegast að
það sje Hákon annar, sem ekki
rjeð yfir öllum Noregi og var þess
utan atkvæðalaus sem konungur.
deildin hefir enn enga sjerstaka j inu. Þctta er svo vanalegt að við
byggingu. en leigir sjer hús ; sama gefum því lftinn gaum, cn innri
er að segjaum ýmsaraðrar deildir.
Smithsonian Institution og Nati-
onalsafnið hafa sjerstakar bygg-
vitundin hefir samt bókfært það,
Þannig vildi það til að fjehirðir
nokkur hafði gleymt að skrifa f
úr, en það þarf ekki orðið að minna
menn á það sjerstaklega, að allt
eigi sjer einhverja orsuk. Stað-
hæfinger staðhæfing eins fyrir þvf.
I hverju er nýlcndan sfzt ?
Er hún sízt f öllu, eða hefir höf.
gjiirt upp reikning milli nýlend-
anna, svo þessi nýlenda hafi með
þcim hætti orðið “vegin og ljett-
væg fundin“ hjá honum, — eins
og hjá conservatfvstjórninni f þessu
fylki, sem höf. niá lfklega teljast
næst-næsti sessunautur við ?
Eigi höf. við landfræðislega af-
stöðu, þá fer hann villt, þvf ný-
Iendan byrjar 47 mílur frá Winni-
pegborg, og er þannig næst mark-
urlægingarmerkingu hafa átt að
fela í sjer, en það hefir bæði kom-
ið fram í fleiri myndum, og hefir
auk þess haft það f för með sjer,
að halda íslenzkri mannlffsfhugun
hjer svo vakandi, að enska maura-
dáleiðslan hefir ekki enn í dag get
að valdið fullum svefni.
Það scm “Opið brjef“ f undan-
förnum númerum ‘Baldurs' hefir
fjallað urn, útskýrir að ýmsu leyti
andann f umtali því, sem Nýja ís-
land verður fyrir. Það er orðið
svo sjálfsagt hjcr hjá flestum að
ingar í Mallgarðinum. Stjórnar- J bókina allstóra upphæð, sem hann
prentsmiðjan hefir afarmikla nýja|borgaði út, af þvf hann hafði mik-
byggingu. City Hall er verið að ið að gjöra. Átta mánuðum síðar
varlokiðvið bækurnar, og þá vant-
aði þessa upphæð. Hann reyndi
f irarga daga að komast að þvf
hvernig á þessu stæði, en árang-
í norðvesturhluta borgarinnar
eru margar stórar og skrautlegar
privatbyggingar.
Göturnar f Washington liggja
frá vestri til austurs og frá norðri
til suðurs. Hinarfyrri eru kennd-
ar við stafrófið, nema að I er
sleppt, en hinar götumur eru núm-
eraðq/. Gegnum þetta gatnakerfi
ganga Avenuer, og þar sem marg-
ar þeirra mætast, eru litlir skemti-
garðar með trjám og blómum og
víðasthvar myndastyttum. Það
eru 275 skemmtigarðar innan borg-
artakmarkanna, sem eru minni en
ckra og 26 stærri. Stærstur þeirra
er Mallgarðurinn, hann er / mílu
meta allt tii peningagildis en ekki á lengd. Óteljandi myndastyttur
manngildis, að sá er talinn sfztur,
sem f minnstum fjármunum sukkar,
og þaðan stafa flest þcssi ummæli
aði af öllum nýlendunum.
Eigi hann við landgæði eða jarð um Nýja fsland.
veg, er trauðla til þess ætlandi að Meira ad segja,
eru hjer og þar um borgina, og
sumar þeirra listaverk.
Göturnar eru breiðari en f flest-
um öðrum borgum heimsins, frá
frjettaritari I 8°—160 fet, og í flestum þeirra
urslaust, Svo var það eina nótt
að hann dreymdi mann þann, sem
hann haföi borgað peningana, og
daginn eftir gat bann giört grein
fyrir hvað af þeim var orðið.
Pietro Alighieri, sonur Dantes,
leitaði lengi að 13. Paradísarsálm-
inum eftir dauða föður síns. Eina
nótt sjer hann föður sinn ,f draumi,
benda á borð \dð gluggann, þar
sem hann var vanur að skrifa, og
undir borðinu lá handritið.
7 HÁKONAR.
hann sje bær að dæma um það. i ‘Hugins1, og aðrir þeir sem hlaupa
Jarðmyndun er hjer þannig háttað, j með ‘orð sem á legst1 eiga það eftir,
að Winnipegvatn liggur, svo sem ! að gjöra upp reikningana til hlýtar
kunnugt er, f dýpstu dæld Rauðár- f peningamálunum sjálfum. Auð-
gróðursett trje. Þau eru talsins
92,000, en í Parfs 85,000, og þó
er sú borg nærri tífalt mannfleiri.
Núverandi Noregskonungur er
kallaður Hákon 7 , sem bendir á
að 6 Hákonar hafi verið konungar
f Noregi á undan honum, en þeir
hafa verið 7, sem nú skal greint:
FvRSTUR var Hákon, yngsti
sonur Haraldar hárfagra, og var
FÆREYJAR.
Fyrir 100 árum voru íbúar Fær-
eyja að eins 5000, nú eru þeir
17,000, og það er lfklegt að þeir
vcrði orðnir 50,000 um næstu alda-
rpót. Að fólksfjölgun hafa Danir
tekið öðrum Evrópuþjóðum fram,
en þó eru Færeyingar á undan
þeim í þvf.
Færeyingar hafa eklci flutt til
Ameríku nje annara landa, enda
eru fjármunalegar ástæður þeirra
í stöðugri framför, og nú, sfðan
telegraffinn kom til eyjanna, og
búast má við að telcfónnet breiðist
yfir allar eyjarnar, sem eru 18,
má ætla að enn meiri gróðafram-
för sje f vændum.
Landbúnaður er lítill á Færeyj-
um, en eftir þvf sem fólkinu fjðlg-
ar, má búast við að hann aukist.
Verzlunarviðskifti Dana og Fær-
eyinga nema 1 J4 millj. króna.
Færeyjar eru sjerstakt amt, sem
tilheyrir Sjálandi. Einn Færey-
ingur á sæti á landsþingi Dana og
annar á fólksþinginu.
LENGSTI DAGUR ÁRSINS.
í útjöðrum borgarinnar eru kallaður hinn góði og lfka Aðal-
dalsins. Botninn f vestari dæld- j ugasti Vestur-fslendingurinn á nokkrir skemmtigarðar, og eru j ste>nsfdstri (935 961).
inni, sem Manitobavatn liggur f,! auðvitað ekki heima í Nýja Is- Rock Creck og Zologisku garðarn- j Annar var Il&kon MagnússOn,
Þegar mtnn segja að sólarhring-
urinn sje 24 klukkustundir, þá er
með þvf meint að jörðin snúist um
möndul sinn á þeim tíma, en um
leið og jörðin snýst um möndul
sinn fer hún áfram á braut sinni
kringum sólina. í raun rjettri
snýst jörðin um möndul sinn á 23
klst. 56 mfn. 4 og 9/100 úr sek.
Á ári með 365 dögum snýst jörðin
366 sinnum um möndul sinn, En
jörðin fer ekki ávalt jafn hart á
braut sinni kringum sól. Hún er
næst sólu þegar vetur er á norður-
helmningnum, og þá fer hún lfka
hraðast eftir braut sinni. Afleið
ingin er, að þá er sólarhringurinn
lengstur. Vegna þess er sólar-
hringurinn lengstur 22. des., þóþá
sje styztur dagur, hann er nærri
mfnútu lengri en 17. sept., sem er
styzti sólarhringur ársins. Það
eru engir 2 dagar á árinu jafn
langir.