Baldur - 06.02.1909, Blaðsíða 2

BALDUR, VI. &r, nr. 35.
ER GEFINN ÖT A
GIMLI, --- MANITOBA
OHAÐ VIKUBLAÐ.
KOSTAR $1 UM ÁRIÐ.
BOROIST FYRIRFRAM
tfTGEFENDUR:
THE GIMLI PRINTING &
PUBLISIIING COMPANY
LIMITED.
UTANÁSKRIFT til blaðsins :
O-ITÆTL,!,
2sÆ_A_3sT.
Verð & smánm auglýsingnm er
25 c. fyrir þumlung dálkslengdar.
Af*!áttur er gefinn á stærri auglýs-
ingum, sem birtast f blaðinu yfir
lengri tíma. Viðvíkjandi slfkum af-
slætti ogdðrum fjármálum blaðsins,
eru menn beðnir að snúa sjer að
ráðsmanninum.
Bændastríðið.
Þessu nafni,"Jeða einhverju sem
þýðir það sama.^verður það, sem
nú er að gjörast hjer f Vestur-
Canada, nefnt í sögunni sfðarmeir.
Strfð þetta er nú að eins að byrja
fyrir alvöru, og það verður ekki
heldur kæft niður fyr en bændurn
ir sigra. Þeir, sem þetta lesa,
— hinn fámenni íslenzki bænda-
flokkur, — geta minnstu urn fram-
kvæmdir þessa hcrnaðar ráðíð, en
þeir geta gjört sfna vfsu í þvf, að
reynast annaðhvort stjettarbræðr-
urn sínum liðtækir menn, eða hfma
hjá bardaganum eins og hengil-
mænur.
Kornyrkjumannafjelagsskapur-
inn er vafalaust mannflesti alinn-
lendi fjelagsskapurinn í Canada.
Hann hefir smápfnt út úr stjórnun-
um lagabætur, og nú að lokum
krafist þess að losna við alla bldð-
sjúgandi milliliði kornverzlunar-
málanna, með þvf að láta gjöra
kornhlöðurnar að þjdðeign, svo
kornið geti sama sem selst beint
frá framleiðandanurn f þessu landi
til verzlunarstjettarinnar f öðrum
löndum. Með því væri sópað út
úr spilinu millimannakeðjunni hjer
í landi, en það verðurað vera und-
ir alþýðunni í hinu landinu komið,
hvc nær hún losnar við kaup-
rnannakeðjuna sín megin.
Það eru naumast margir af
bændunum, sem skynja glögglega
hvcrsu ógurlegia mikið cr fólgið f
því spori, sem þeir eru að leitast
við að stíga ; en stjórnarformenn-
irnir, sem nú eru að neyta allra
afsakana til að smeygja sjer úr
ægilegum vanda og eru jafnframt
að bjarga kosti sínum og sinnar
stjettar, þeir segjast fyllilcga skynja
mikilleik og þýðingu þessa málefn-
is, og það eru lfklega ekki nein ó-
sannindi.
Það er eiginlega spursmálið um
það, hvort sá sem framleiðir mat-
inn úr moldinni skuli vera eins
mikils ráðandi f þessu landi eins
og maðurinn, sem ekki framleiðir
hann.
Það er spursmálið um það, hvort
bændastjettin áað vera matreiðslu-
þerna höfðingjastjettarinnar í borg-
unum, og höfðingjastjettin & að
vera matmóðirþessarar þernu sinn-
ar þegar hún er búin með verkin f
eldhúsinu.
Það er spursmálið milli yfir-
drottnunar og undirlægjuskapar.
Það er spursmálið milli upp-
lýstrar ásælni og fáfróðrar ótor-
tryggni
Það er spursmálið milli AUsS, og
VINNU.
Það er spursmálið, sem höfð-
ingjar jarðarinnar hræðast nú mest
af öllu, og kenna erfiðismönnunum,
sem ekki vita hvað til síns friðar
heyrir, að gefa langt nef, og nefna
með scm mestri fyrirlitningu og
sem mestum heimskingjahlátrr —
Sósfalismus.
Þið, sem þetta lesið, horfið þið
nú svo lítið, án þess að verðastrax
hræddir við skuggann ykkar, og
hræsnisbjánaháttinn, sem búið er
að berja inn f svo marga af okkur.
Sagan, lýsingín á lífsreynslu
mannkynsins, er lærdómsbókin,
sem allir ættu að geta lært eitthvað
af, ef þeir eru ekki algjörðir aum-
ingjar.
Það er sagt að Gyðingar, Grikk-
ir, og Rómverjar hafi látið seinni
tfma þjóðum eftir sig f arf trúna,
listina, og stjórnsemina.
Þið hafið biblíuna og ættuð að
geta verið kunnugir lífsrejmslu
Gyðinganna ef þið vilduð ; og svo
getið þið kannske náð í fornaldar-
sögu Páls Melsted, og rifjað eitt-
hvað upp aftur um hina.
Þið þurfið ekki að halda að korn-
hlöðumálið hjerna sje neitt veru-
lega nýtt. Hjer er að eins ný strfðs-
aðferð f æfagömlu strfði,
“Jörðin er drottins og fylling
hennar“, segir í Davfðssálmum.
Svo löngu fyrir Krists burð var
sú meðvitund vöknuð, að skapar-
inn ætti þar nægtabúr handabörn-
uin sfnum.
Lúkasar guðspjall er gagnsýrt
af anda þeirrar stefnu, sem nú er
kölluð sósíalismus, af þvf höfund-
urinn hefir verið svo þrunginn af
meðlíðun með hinum fátæku og
undirokuðu. Það er almennt nefnt
fátækra guðspjallið, og það er eng-
;n ástæða til að hugsa að sá frásögu-
maðurinn hafi neitt fremur misskil-
ið orðræður og framkomu Krists,
heldur en hinir guðspjallamenn-
irnir.
En hvorki hjá Gyðingum nje
Grikkjum komst jafnaðarkrafa fá-
tæklingsins f verulega stjórnfræðis-
legri starfsemi inn í þjóðlífið. Gyð-
ingar sátu í örtröð og höfðu aldrei
ráðrúm til að sinna sjálfum sjer;
Grikkir uxu aldrei upp úr nesja-
pólitfk, sem sfðast varð þeim að
bana.
En Rómverjar glfmdu í nærri
500 ár við hið eldgamla auðfræðis-
spursmál, hverafstaðan skyldi vera
milli auðlegðar og fátæktar, hvern-
ig mennirnir skyldu sitja til borðs
í veizlusal skaparans á jörðinni.
Hjá þeim var sífelld pólitisk
styrjöld heima fyrir, þrátt fyrir öll
erlendu stríðin, og bitbeinið milli
höfðingjanna og alþýðunnar þar, —
Patricfa og Plebeja — var allt af
stöðugt afnotarjettur landsins og
meðhöndlun akuryrkjumálanna.
Það mátti heita að glíman byrj-
aði að marki 494 árum f. Kr. með
almennu verkfalli og burtflutningi
verkalýðsins í Rómaborg. Þá urðu
höfðingjarnir að kannast við verka-
lýðinn sem sjerstaka stjett, og á-
skipa honum skdgreinda hluttöku
f stjórnarfari rfkisins, og af þvf
leiddi varanlegt viðhald þeirrar
stjettar fram á keisaraveldisins
daga.
En það voru ekki nema 8 ár
liðin frá þvf upphafi þegar ág,æt-
asta manni þjóðarinnar var “hrund-
ið fyrir hamra niður (Tarpeju-
klett á Capftólshæð),“ segir PáH
Melsted, af þvf “hann bar það
frumvarp upp, að alþýðumenn
fengju nokkrar þjóðjarðir til um-
ráða“. Og enn 100 árum þar á
eftir var öðrum ágætismanninum
til hrundið fyrir sama klettinn, af
þvf að hann “var alþýðumönnum
hið mesta traust og bjargvættur“,
en þeir voru þá “svo gjörháðir
sfnum lánardrottnum, ef þeir gátu
eigi staðið f skilum, að nærristapp-
aði fullum þrældómi".
Þó tók aldrei steininn úr fyr en
Grakkusarbræðurnir komu til sög-
unnar, liðugum loo árum f. Kr.,
með “hið nafnkennda frumvarp:
akralögin \le.x agraria). Eftir
frumvarpi þessu mátti enginn borg-
ari hafa meira land af þjóðjörðum
til umráðaen scm svaraði 500 daga
plóglandi; en það sem þá varð af-
gangs, skyldi nákvæmlega mælt af
nefnd manna, og sfðan skyldi þvf
skift með hinum fátækari borgur
um, en rfkissjóðurinn endurgjalda
þeim, er misstu nokkurs f við þá
tilbreytni“. Rfkismennirnir urðu
uppvægir, en alþýðan hinsvegar
tók hörðum höndum á móti. Þegar
Tfberfus Grakkus færðist þetta f
fang'var hann aLþýduforingi, “og
úr þvf hann hafði fengið það em-
bætti á hendur, þá var það skylda
hans að vaka yfir rjettindum alþýð-
unnar gegn höfðingjavaldinu“.
Viðleitni þessara bræðra til að
fullnægja kröfum skyldunnar er
víðfræg orðin um allan heim sfðan,
og inóðir þeirra, sem synjaði E-
gyptalandskonungi ráðahags við
sig, svo að hún ekki þyrfti að van-
rækja uppeldi sona sinna, — er
allt af talin ein hin bjartasta fyrir-
mynd kvenna f sögunni. Þó huk
ævi þeirra bræðra svo, að Tíberíus
fjell í orustu og. Ifki hans var
“kastað í Tíbcrá eins og hann
ÁRIÐANDI SPOR.
hefði verið óbótamaður ;“ en Caj-
us beittist þá enn f 12 ár fyrir mál-
um alþýðunnar, þangað til svo var
að honum þrengt, að hann “ljet
einn af þrælum sfnum veita sjer
bana“ (121 f. Kr.). Það, sem reið
honum að fullu, var það slægðar-
bragð höfðingjanna, að koma Drú-
susi, samverkamanni Cajusar til
þess, að halda fram svo hóflausum
uinbótakröfum, að ekki gæti kom-
ið til neinna mála að fá þeim fram-
gengt, en þó jafnframt glæstar svo
í alþýðunnar augum, að hún sneri
baki við þeim fyrirliða sfnum, sem
vildi halda málum hennar fram
með viturlegri gætni.
Þessari rómversku akuryrkju-
málapólitík lyktaði svo & endanum
meðlffláti Síserós, sjálfsmorði Brút
usar, og landflótta Pompejusar
yngra. E11 frá þvf liðu ekki held-
ur nema 6 ár þar til hið rómverska
lýðveldi leið undir lok, og Ágústus
setti keisaraveldi þar á stofn í
staðinn.
Sfðan hefir aldrei hjá nokkurri
þjóð jafn skýr stjórnmála fiokka-
skifting verið viðurkennd á grund-
velli auðlegðar og fátæktar.
En hjá germönsku þjóðunum er
hún nú aftur að koma fram í al-
gleymingi, og berst hart fyrir því
að verða viðurker.nd. Undir
merki sósíalistanna skipa sjer nú á
Þýzkalandi allir þeir, sem hálf-
velgjulaust veita höfðingjavaldinu
mótspyrnu ; en keisarinn og allt
hið konungborna fólk í hinum
ýmsu rfkjum, stórum og smáuin,
og ótal áhangendur þess, skipaAt í
höfðingjaflokkinn. Gegn yfir-
drottnunaranda þess hluta þjóðfje-
lagsins er þar nú að magnast hin
mesta fyrirlitning og lotningar-
leysi, eins og bent var á í síðasta
tölublaði Baldurs, og tvísýnt hversu
lengi hjeðan af höfðingjaflokkur-
inn reisir þar rönd við kröfum al-
þýðunnar.
í brezkum löndum er verkalýðs
samhyggð að vfsu orðin afarmikil,
en höfðingjavaldið er þar svo vel
grundvallað, að miklu torveldara
verður að vinna bug á þvf þar,
heldur en víðast annarstaðar.
Bæði f Bandaríkjunum og hjcr f
Canada, kemur sósfalista hugsun-
Það er ekki eingöngu f dansin-
um, að fótabragð þitt sýnir sig.
Daglega, heima eða á strætum
kemur það í ljós. Kaupirðu skó
hjér, þarftu ekki að kosta til
meiru en þú ættir að gjöra, til að
fá þá skó er þú ættir að nota.
KJORKAUP.
GULLSTÁSS. — 30 proc. af-
sláttur. Brjóstnálar, Nisti,
Skyrtuhnappar, Festar, Úr etc.
Ábyrgð á vörunum.
Allskonar aögjörðir
fljótt og vel.
Ch. Goldstein.
Boot & Shoe Dealer.
695 Wellington Ave. Winnipeg.
Lesið.
JÓNAS HALLDÓRSSON á
Gimli, smfðar stkaubord fyrir
kvennfólkið með fótum á lömum,
sömu tegund og brúkuð er á þvotta-
húsunum f Selkirk, fyrir 40 cent.
Dregur á stein bitlaus skæri, svo
þau flugbfti, lyrir 5 cent, og gjörir
við ýmsa innanhuss hluti fyrir
litla borgun.
arhátturinn mest fram í einu og
eiriu sjerstöku máli, og liggur þá f
rauninni fólginn undir einhverjurn
öðrum nöfnum, sern ekki er eins
mikil grýla gjörð úr f brftðina. En
allt kemur þó eiginlega út fyrir það
sama þegar á hólminn er komið.
Þannig er þvf varið með korn-
yrkjumanna fjelagsskapinn hjer f
sljettufylkjunum. Lfklega yrðu
flestir af þeim reiðir, ef þeir væru
kallaðir sósfalistar, en þó hafa þeir
nú á prjónunum málefni, sem er
annaðhvort, — eftir þvf sem hvcrj-
um þóknast að nefna það, — hinn
versti eða bezti sósfalismus, scin
til getur verið. Þeir hafa vafa-
laust margir blekkt sjálfa sig með
nafninu: Þjóðeign. En mesti
mismunurinn er f þvf fólginn yfir
hvað þeim þjóðeignarrjetti er ætl-
að að ná.
Það er sá mismunur, sem níi
kreppir skóinn fastast aðfæti stjórn-
arformannanna f þessum þremur
sljcttufylkjum hjer. Þeirerubún-
ir að draga kornyrkjumanna fje-
lagsskapinn eins lengi á svari, við-
víkjandi kornverzlunarmeðhöndl-
uninni hjerna, eins og þeim hefir
verið möghlegt. Svo þcgar það
loksins kemur, þá er það efni þess,
eins og vænta mátti, að biðja
bænduma fyrir alla muni að trúa
sjer til alls hins bezta, en þvf sje
nú ver og miður að þeirra geta sje
engin. Uppfylling á óskum korn-
yrkjumannanna sje ómöguleg, of
kostbœr, og ekki þarfleg. Það
er efnið f brjefinu eins og sjá má
hjer á næstu blaðsíðu.
En það er ekki heil brú f þessu
brjefi, nema kurteisin áyfirborðinu.
Á það verður frekar minnst sfðar.
J. P. S.