Baldur - 27.03.1909, Blaðsíða 2

BALDUR, VI. ár, nr. 41.
MllR
ER GEFINN ÚT Á
GIMLI, -—— MANITOB A
f | indrimsins tungu, að verða hæfur ] kvarði geti nokkurn tfma komið að

OHAÐ VIIvUBLAÐ.
KOSTAR $1 UM ÁRIð.
BORGIST FYRIRFRAM
tfTGEFENDUR :
THE GIMLI PRINTING &
PUBLISHING COMPANY
LIMITED.
fremur: lífsferilinn hver út a
fyrir sig ; cða l/Uferilinn allir i meðHmur þess hugsjóna rfkis, sem
/ sambjórg. Þetta fer svo nærri, ] börnunum er kennt að biðja að
sem unnt cr, því sem meint er með homi til vor.
fitlendu orðunum Individualismus 1 Þetta heróp: Itfsferill allra í
sambjörg, lætur því nú orðið til
sfn heyrá sem vitnisburður um
gagnstrfð-
og Sósíalismus.
Að hugsa um sósfalistalög er þvf
ckki annað en að hugsa um það, j glaðvaknaða lffsskoðun
hvaða fyrirmæli gætu miðað til j ancli þeirri ómannúðlegu lffsskoð-
þess, að allra lífsferill yrði f sam- : un fornaldarheiðingjanna, sem
! bjfjrg Eins og fyr segir, er þússi kristna skoðun er bú,n að
rcynslan búin að sýna hverjum
vitrum manni það, að með þvf að
mennirnir cigi að skapa lffsfcril
sinn hver út af fyrir sig, verður
fjöldinn hörrpulega vansæll, og að-
elns einn og einn í hverju mann-
fjclagi, ef nokkur, sæll. Sje svo
gáfumaðurinn, sem þetta sjer, Ifka
góður maður, þá getur hann ekki
varist þvf, að hugleiða möguleg-
eiga í höggi við nú í nítján aldir;
oft verst svikin af þeim, sem hafa
Iátist vera henni bezt fylgjandi. I
ótölulega margbreytilegan orða-
búning hefir skoðun þessi verið
klædd, af ýmsum mönnum á ýms-
um tfmum. Einhver víðfrægasta
framsetningin er eftir Westcott
biskup á Englandi, þar sem hann
tekur það fram, að nafnið ‘Sósíal-
haldi. Til þess þarf ekki annað
en minnaá máltækið gamla: “Eng-
inn gjörir svo öllum líki.“ Á þann
ómögulegleika benti Aristóteles,
meir en þremur öldum fyrir Krists
burð, og sagði að sá, sem ekki gæti
sætt sig við annara fjelagsskap éða
enga þíirf hefði fyrir það, vær:
annað hvort dýr eða guð,
Framhald.
Draumur,

rninrfmi >
leikana fyrir þvf að Iffsferli mann-i 'srnus‘ sje elil<i einungis brúkað til
kynsins yrði breytt úr þessu b'öl- Þe?s að tákna auðfræð'slega kenn-
UTANÁSKRIFT TIL BLAÐSINS :
B.A.jL.IDTXIR,
GIMLI,
TÆ_A_3ST.
þrungna ástandi f annað sælurfkara.
En hvf er það staðhæft að svona
sje komið hjá hinum krístnu þjóð-
um í það minnsta?
Af því fyrst og fremst, að þær
ókristnu þjóðir, sem nokkra v:ð-
leitni hafa f þessa átt, hafa tekið
upp a^fcrðir þeirrar viðleitni að
Verð á smáum auglýsingum er dæmi þeirra þjóða, sem kristnar
25 c. fyrir þumlung dálkslengdar.
Afsláttur er gefinn á stærri auglýs-
íngum, sem birtast f blaðinu yfir
lengri tfma. Viðvfkjandi slfkum af-
slætti ogöðrum fjármálum blaðsins,
eru menn beðnir að snúa sjcr að
ráðsmanninum.

íW:
Sósíalistaiðg.
eru. En staðhæfifigin, um að við-
leitnin sje hjá hinum kristnu þjóð-
Um, leiðir af sjálfu sjer, af þerm
sögulega virkileika, að rót sósfai-
istastarfseminnar er kjarninn f
kristindóminum sjálfum. “Kom.ð,
þjer ástvinir mfns fíiðurs og eignist
það ríki, sem yður var fyrirbúið
frá upphafi veraldar. Hungraður
var jeg; og þjer gáfuð mjer að eta;
þyrstur var jeg, og þjer gáfuð mjer
að drekka; gestur var jeg, og> þjer ] sældar.
ingu, heldur kenningu um lffsferil
mannanna í hcild sinni.
“ ‘Individualism' erþað“, segir
hann, “að Ifta á mannkynið sem sjer
stæða samlyndislausa einstaklinga;
‘Sósfalismus1 að Ifta á það sem
samræmda heild. . . . ‘Sósíalismus*
æskir almennrar þjónustusemi,
‘Individualismus1, uppfyllingar
einhvers einstaklingshagnaðar,—
fjár eða frama. ‘Sósfalismus' sæk-
íst eftir þvf fjelagslífs-fyrirkomu-
lagi, sem þroski sem |jezt f hverj-
um einum alia hans krafta. ‘In-
dividuaiismus1 sækist fyrst og
fremst eftir fullnægingu einstakl-
ingsins sjerstöku eftirlangana, í þvf
trausti að eltingaleikur einstakl-
ingsins við eigin hagsmuni mun;
að endingu leiða til almennrar vci-
hýstuð míg; nakinn var jeg, og
Sósfalistalög eru nú á tfmum
alvarlegt umhugsunarefni flestra
viturra og góðra manna, hjá hin-
um kristnu þjóðum f það minnsta.
Hvf viturra manna?
Af þvf að sjerhver óþröngsýnn
maður sjer það af gangi sögunnar
að þær skipulagsaðferðir, sem þjóð-
irnar hafa brúkað eru svo ófull-
komnar að ekki er við þær unandi. | kristnu löndunum hefir hugsunin ] stjctR með því að fórna öðrum t.I |
Bölið f hciminum er svo almennt, I um, þessa breytni fengið á
að ekki tjáir fyr;r vitsmunámenn ] ákveðinn búning, og staðið í sam
þjer klædduð mig; sjúkur, og þjer
vltjuðuð mfn; í myrkvastofu, og
þjer komuð til mfn. “ Mikið af
breytni ýrnsra manna í ókristnu
löndunUm hefir fyr og sfðar vcrið
f alveg eins góðu samræmi við þess |
Á öðrum stað sctur hann fram
svofellda staðhæfingu: “ takmark
mannlegs framferdis er sameig-
inleg vellfðan állra jafnt, sem leit-
ast er viðaðöðlast með fyrirkomu-
lagí, sem rækti sem bezt allra
; manna hæfileika, í mótsetningu
ar setningar eins og í kristnu lönd- ! v'r' að leSííja sjerstaka rækt
unum, en mt.'nurmn
er sá að íiv'ð vissan mannflokk eða viása j
....Þávarjeg kominn út á
eyðimörk, þar sem jeg sá ekkert,
nema sand og leir eins langt og
augað eygði. Hjer var leiðinlegt
að vera. svo jeg fór á stað eftir
braut, sem lá beint framundan
mjer. Tók jeg þá fyrst eftir því
að við hlið mjcrstóð gömul kona,
há og harðleg, og hjclt á trje staf
í hendi. “Hvaða crindi hcfir þú
hingað?“ spurði jeg.
“Lfkt og þú, drengur minn,“
svaraði hún. “Þú crt kominn til
þess að kynnast lífinu; jeg er kom-
in til þess að sýna þjer það. Komdu
með mjer!“
Hvað heitir þú og hvað hefir þú
staðið hjer lengi?“ spurði jeg.
“Jeg stend aldrei í stað, heldur
er jeg á sffeldri ferð og hefi verið
frá byrjun Lff n. Jeg er systir
Tímans og heiti Reynsla.“
“Ilvar varstu áður en þú komst
til mín?“ spurði jeg.
“Jeg hefi allt af fylgt þjer eftir
sfðan að þú fæddist, en þú hefir
ekki sjeð mig fyr en nú. Þú vilt
fara út f lífið, — komdu, jeg skal
fylgja þjer.“ Og jeg fór með
Reynslu.
“Hvert liggur þessi braut?“
spurði jeg Reynslu.
“Hún liggur að Gröf og heitir
LifxferiU. En nú ætla jeg að
sýna þjer lífið. ’ ‘
Þá sá jeg fyrir framan mig, stór
an mann, sem sat á jörðinni og
hnoðaði ýmsa muni úr leir og sandi.
Hann var fölur og þreytulegur og
! virtist vera í þann veginn að gefast
upp. I kringum hann voru marg-
sigj Þess ðð vera þræ-lar eða undirlægj j ar j,ynjegar verur. Sumar sveim-
I un á cinn eður annan óhjákvæmi- j
jarðarinnar að freistaekki einhverra ! bandi
; við greiuilega hugsjón æðra j iIe-an hátt;“- og þessa hugsun
úrræða, til þess að lífskjör allra | ríkis> með öðrum orðum æðra fy, ir-! te'ur kann þungamiðjuna í sósíal-
barna jarðarinnar geti orðið bæri- komuiags, þar sem enginn væri Iisrnus' S'jmu,eið:s er skýrinS
Icgri en þau eru nú.
Hvf giíðra rnarma?
j vansæll. Þessari hugrjón, og löng-
j un eftir þvf að hún rætist á jörð \
Af þvfað þeir éinir, sem berr. ;, ni' hefir svo verið smeygt inn í
Adolph Wagners, kenr.araíauð-
fræði við Berlína rháskólann, f
, jþeim anda, að áherzlan f hugsun-
uðu hátt upp' í loftinu og heyrðist
þaðan hljómfagur söngur. Aðrar
skriðu á jörðinni og virtust vera að
leita að einhverju, scm var, auð
sjáanlega, ósköp smátt.
Þar voru tvær verur, sem jeg
tók sjerstaklega vcl eftir. Þær
víðtækari kær
lclk f brjósti hckiur. Þugskot hvers kristins barns, mefi ; U1'ni" 'AT1" aorðunum fsambjn_, 1 stóðu, sín við hverja hlið mannsins
cn aðeins ti) sín eða sinna, geta
incð nokkrum sanni talist góðir
bæninni: “tíi vor'komi þitt rfkí,
og verðí þinn viljí svo á jörðu sem
menn. Sá, sem er svo niðursokk-1il himni.“ Menn, scm alit hafa á
inn f umhyggju um sfna cigin i hornum sÍer. Seta náttúrlcga gasp-
hagsmuni, að hann gefur sjer enga'! rað um Það fram í andarslítrin, að
tómstund ti! þess að vikna fyrir kristindómurinn hafi ckki gjört
og “út af fyrir sig,“ — saman og
sjer, eða, ef svo mætti að orði
kveða, samlffi og sjerlffi. Sami
mcningemunur felst f orðunurn
fjelagslyndi og oddborgaraska >ur,
f þeirra sönnustu merkingu.
Wagner segir svo: “ ‘Sósíal-
sem var að hnuða leirinn. Önnur
þeirra var blíðteg á svip og brosti
f gegn um tárin; hin var hörð og
miskunarlítil r.ð sjá. Að baki
þeirra lá þriðja veran og mjer
sýndist hún veia dáin, hún var
svo föl og visin. Hún var bund-
in á höndum og^fótum og hlekk-
irnir festir í leir-hrúguna mannsins.
hörmum og lífsstrfði þess, sem lifir!ncitt 80tt’ en Það verður blátt
og hrærist á jörðinni með honum, ! áfram hls,ííi,egt að heyra það af! ismus‘ er n.ðurröðun mannlegs
um hann er ekki nema f mjög tak- | munni þcírra marrna, sem þykjast j samneytns og fjármunalegra afnota,
mörkuðum skilningi mögulegt að! vera sósfalistar; cirsog það á ] f sami-æmi við þarfir mannfjelags- | Annari hendinni hjelt hún utan
að segja að hann sje g<>ður rraður. hinn bóginn lýsir miklu skilnings-; heildaiinnar, til að veita þeim j um brotna hörpu, sem lá við hl.ð
Hvf miða þessar útskýringar leFsi af hálfu Þeirra- sem hrðsa | Þ'>rfum fultórfgingu; en ‘individ-1 hennar.
..jP1 sjer af sfnum kristindómi, að hafa j ualism‘ ýtir einstaklingnuin fram | Jeg skildi ekkert f þessu. Það
sósfalismus. HungUr, l fyrir, miðar allt við hann.og gjörir | Var ekkert líkt þcirri hugmynd,
; óskir hans og eftirlanganir að mæl-; sem jeg hafði gjört mjer um lffið.
brjósti hvers einstaklings, liggur!°g “ nvaor - giæpsemi, ; ikvarða fyrir fje)agsskapii)n. “ | Hjervar eymd og sorg og þreyta;,
tii orundvallar fyrir þvf h' erja : jafnvcl hún krefst þess bróðurþels, i Það cr strax rýnilegt, hversu ó-j cn jeg bjóst við að lífið værialltl
þessa fífsskoðun maðurinn aðhyllist! scm cr skilyrðið fyrir því, á krist- lu.gsandi það er að sllkur mæli- ^ bjart og sæluríkt. |
umun
við eigin hagsmuni og annara
Af þvf styrkleiki sjátfselskunnár
og víðfeðmi mannástarinnar, f Þofsti, heimiIisleysi, nekt:, heilsu
lcysi, og — hvað? — glæpsemi, ikvarða fyrir fjelagsskapinn.
“Þvf sýnir þú mjer þetta?“
sagði jeg, “Jcg vil sjá eitthvað
fallegt og fjörugt.“
“Þú vildir sjá LíFIð,“ sagði
Reynsla, “jeg verð þá að sýna
þjer það eins og það ER. Skilur
þú þessa mynd?“
Nei, jeg skildihanaekki.
“Þessi maður,“ hjelt hún áfram,
“er Verkamaðurinn. Sú, sem
liggiir þarna á bak við haml, heitir
Sál, og er hans Sál; þessi, með
tárin f augunum, og brosið á vör-
unum, heitir Ást, ug er hans Ást;
en sú, scm er hinumegin við hann
heitir Slcylda, og er líka hans
Skylda.“
“Og hafa þau verið svona voml
v'ð Sál?“ spurði jeg.
“Nei, alls ekki. Sjerðu hlekk-
ina, sem hún er bundin með? Þeir
heita, Sidvenjur, Kringumsteeð-
nr, Almenningsálit, °g- fleira,
þvf þeir eru svo margir. Fyrst
þegar hún fann böndin berast að
sjer, rcyndi hún að slfta þau af
sjer. Iíún brauzt um þangað til
hlekkirnir skáru inn úr holdinu,
en hún var jafn fíöst. Ást og
Skylda töluðu um fyrir henni og
hún komst f ró, — þessa ró, sem
hún er nú f. Hún bærist aldrei
nema cf það vill til að einhver
kcmur við hörpuna hennar. Þá
skelfur hún, eins og af kulda.“
“En þvf rfs hún nú ekki tipp,
þcgar hlekkirnir cru orðnir svo
rúmir að hún getur smeygt sjer úr
þeim?“ spurði jeg.
“Hlekkirnir eru eins og þcir
hafa verið; það er SÁL, sem hefir
breyzt. Hún finnur ekki lengur
til þess að húngsje bundin — hún
er sátt með ástandið EINS OG þAb
ER.
“Af hverju verður þessi aum-
ingja maður að vinna svona hart?
Þvf má hann aldrei hvíla sig?
“Jeg skal sýna þjer það“, sagði
Reynsla. Þá hvarf mjer þcssi
mynd og iinnur kom f staðinn.
Ie>r sá stóra marmara líkneskju
J fc>
af einhverjum manni, að mjer
sýndist. Hann bar kórónu á höfð-
inu og hjelt á pen.nga poka f ann-
ari hcndinni og metaskálum f hinni.
í kringum þessa myndastyttu var
fjöldi fólks, ríkmannlega búið og
skrcytt gtilli og gimstcinum. Þar
heyrðist söngur og hljóðfæraslátt-
ur og alskonar gleðilæti og þar var
ástiri f algleymingi. En sá mun-
u 1!
“Þetta,“ sagði Rcynsla, “er
mynd af Mamtnon, og fólkið er
auðkýfingarnir, sein dýrka hanu.
Verkamaðurinn vinnurfyrir hann
til þess að viðhalda þessu óhóflega
nautnalffi hans, en hefir svo lítið
fyrir sitt strit að b;eði Sál og Lík-
| ami visnar upp af ræktunarleysi.
Reynsla veit það.
Mjcr þyki. ævinlega vænt um
að vakna þegar mig drcy^iir illa
I og finna að það var aðeins
drauinur. Kanske fleiri hafi
dreymt líktogmig, en okhur bara
drevmir!
— SVEFNVÆR.