Baldur - 02.06.1909, Blaðsíða 2

BALÐUR, VI. ár, nr. 49.
ER CEFINN ÍJT A
GIMLI,
MANITOBA
OHAÐ VIKUBLAÐ.
KOSTAR $1 UM ÁRIð.
BORGIST FYRIUFRAM.
ÓTGEFENDUR:
THE GIMLI PRINTING &
PUBLISHING COMPANY
LIMITED.
/
frumvarpinu, og manninum, sem
bar það fram, þv( æstari og áhuga- j
fyllri urðu fylgismenn hans t að j
berja það í gegn; og þar með,
meðal annars, gefa lávörðunum
snoppung fyrir þar.n mótþróa, sem
þeir hafa oft sýnt stjórninni, þegar j
frumvörp hennar hafa komið til
efri deildarinnar.
Bruggarar og vínsalar og alls-
konar fjárgróðafjelög hjeldu fund
eftir fund, og Ijetu mótmælum og
ávítunum rigna yfir stjórnina. Sfð-
ast skrifuðu .allir hinir stærstu
kaupmenn og bankastjórar brjef
til forsætisráðherrans, Mr.Asquith,
og heimtuðu, að stjórnin hætti við
þetta frumvarp. í hópi bankastjór-
anna var þó ein undantekning:
Lord Swaythling. Hann vildi !áta
stjórnina halda sitt stryk.
Og stjórnin hjelt sitt stryk, og

UTANÁSKRIFT TIL BLAðSINS :
BALDUE,
GIMLI,
ZMZ-A-dSr.
Verð 4 smáum auglýsingum er
25 c. fyrir þumlung dálkslengdar.
Afsláttur er gefinn á stærri auglýs-
ingum, sem birtast f blaðinu ynr
lengri tfma. Viðvfkjandi slfkum af-
slætti ogöðrum fjármálum blaðsins,
eru menn beðnir að snúa sjcr að
r&ðsmanninum.
Fjárlög
“rauða
fánans.”
("Tke Red Flag liudget”)
ÖLI. VERÖLDIN HLÓ
að því, hversu ámátlega ensku
milljónerarnir gátu borið sig, þcgar
fulltrúar alþýðunnar fóru loksinsað
kreppa skóinn að þeim.
Áður hafa þeir átt þvf að venj-
ast, að þingmcnnirnir reyndust
þeirra fulltrúar f öllu þvf, sem til
þess gæti miðað, að gjöra þeirra
gióða sem mestan; — en það brást
í þctta skiftið.
Frumvarpið ER SAMþYKKT,
og það er almennt nefnt “The
Red Flag Budget” (fjárlög ‘rauða
fánans’), af þvf að allir vita, að fáni
sósfalistanna blakti f fararbroddi
þeirrar sveitar, sem þessu kom 1
vcrk,
Lloyd-George hefir reynst þjóð
sinni frelsishetja, þótt hann væri t
ráðherrasessi f vissum stjórntnála-
flokki, —og flokkurinn hefir getið
sjer, út um allan heim, stóra sæmd
af þessu máli, þrátt fyrir það, hve
margir afstjórnarinnar eigin flokks-
í sfðasta blaði var sagt frá því
að enska stjórnin lægi í ófriði við
auðmenn þjóðarinnar, og skal nú
nokkru frekar gjörð hjer grein fyr-
ir þeirri baráttu.
Hinn brezki fjárm&laráðherra,
Lloyd-George, lagði fyrir þingið
frumvarp um svo þungar álögur á
landeignir, að óhugsandi skyldi
verða fyrir auðmenn að láta mikla
fláka liggja ónotaða, eða notaða
aðeins af veiðidýrum merkurinnar
1 staðinn fyrir lifandi fólk. Enn-
frcmur h&ar prósentur á erfðafje,
o.fl. o.fl., sem miðaði f þá átt, að
sljetta úr peningahrúgum liinna
riku, og draga þær f rfkissjóðinn
beinlfnis, og þar með f fjöldans
hendur óbeinlfnis.
Það cr cins og mcnn vita libcr- i
alstjórn við völdin á Englandi nú
scm stendur, og þó hefði naumast
verið hægt að koma meiri sósfal
ismus f þetta frumvarp þó að tóin-
ir sósfalistar hefðu átt að gjöra það,
heldur en nú var gjðrt.
Formaður conservatfvflokksins,
Mr. Balfour, barðist um 4 hæl og
hnakka móti frumvarpinu. “Lát-
um oss fara gætilega,” sagðí hann,
“við megum ekki blanda saman
þjððræði og ræníngjahætti.” En
því ineira sem hamast var á nióti j
rnönnum greiddu atkvæði á mótri
hepni að þessu sinni. Álitið er að
þessi þingsamþykkt sje einhver
hinn merkasti stjórnmálaviðburður
sem nokkurn tíma hefir skeð án
strfðs og blóðsúthellinga.
* *
*
Til þess nokkurn tímaað skilja
vcrulega þá atburði, sem eru að
gjörast, þurfa menn einnig að átta
sig á þvf, sem er á undan gengið.
Fyrir meir en 800 árum var
England hertekið f þriðja sirvn, sem
sögur fara af.' í fysta skiftið hfifðu
Rómverjar lagt undir sig hina
brczku frumþjóð. Svo urðu sveitir
þeirra að hvcrfa heirn aftur, Róma-
borg til varnar á 5. öldinni; og þá
flykktust Englar, Saxar og Jótar
f hreiðrin, sem hinir yfirgáfu á
suðurhluta hinnar frjóvsömu eyjar
og af nafni eins þcssa germanska
flokks var síðan dregið nafnið Eng-
land. En í þriðja skiftið var landið
hertekið að kvöldi hins 14. okt.
1066, þegar Haraldur Guðnason
hneig f valinn á Senlac-hæðinni,
og Vilhjálmur, Norðmannaforing-!
inn, — sem koinið hafði með j
norræna riddara, norræna bog- j
menn, norrænt fvtgöngulið, og;
franskt og keltnest málalið sunnan j
yfir Englandssund, — Ijet ýta!
lfki hins dauða konungs svo tiJ á
hæðinni, að hann gæti slegið tjaldi
sfnu á blettinum, þar sem hinn
hafði fallið.
Sigurvegarinn gjörðist að sjálf-
sögðu konungur. Þá var fólks-
fjöldi landsins ekki meiri en svo,
að afarmikið af landinu var talið
almenningseign. Konungur sló
eign sinni fyrst og fremst á allt
það land, auk allra þeirra eigna.
sem þeir höfðingjar höfðu átt, sem
fallnir voru, eða þröngva þurfti
meðan allt var að komast á lagg-
irnar.
Landi þessi* skifti hann svo
milli sinna hæstvirtu fylgismanna.
Franska og brezka málaliðið fjekk
ekkert af þvf; norræna fótgöngu-
liðið, lftið eða ekkert; en bog-
mennirnir, og einkum riddararnir
svo mikið, að þeir urðu hver um
sig stórauðugir menn f eitini svip-
an. Undir sjálfan sig tók Vilhjálm-
us langmest, en Odo (Auðunn)
bróðir hans fjekk um 400 stórbýli,
og F'itz-Osbern, Montgomery,
Mowbray, og Clare litlu minna.
Að öllu búnu var gjörvallt Eng-
land, að heita mátti, komið f hönd-
urnar á 700 mönnum.
Til að vita um allar þessar
eignir og hvaða skyldur hann ætti
á þær ajk leggja handa sjálfum
sjer, ljet konungurinn erindsreka
sfna fara um allt landið og gjöra
‘úttekt* á hverju einastabýli. Skrá
sú, sem allt það hefir að geyma,
hefir sfðan verið nefnd “Domesday
Book."
Ránsför þessi var hin sfðasta
og stærsta, sem norrænir vfkingar
frömdu.
Þótt allir þessir yfirgangsseggir
fylgdu rækilega einum foringja í
stríði, undu þeir og afkomendur
þeirra því ekkert betur en kon-
ungurinn sjálfur og hans afKom-
cndur, að vera undir nokkurn
mann gefnir meira en að nafni
til. Afleiðing þess ofstopa varð
sú, að áður en hálf önnur öld var
liðin, höfðu barónarnir dregið svo
mikið vald úr höndum krúnunnar,
að hún hefir aldrei sfðan getað
verulega komið nokkru tauti við
hina ensku lávarðastjetj.
En hinir efnaðri alþýðumenn
hafa hermt það eftir lávörðunum
1 að draga valdið áfram í gegnum
greipar þeirra niður til sfn, og
hefir heppnast það rækilega
Margir úr alþýðunnar hópi keyptu
I sjer lönd af aðalsmönnunum um
j þær mundir, scm aðflutningstollar
! voru numdir af bændavarningi.'
Þá fjell landið svo f verði, af þvf
j að eigendunum varð það miklu
j arðminna en áður, að margir
keyptu til eigin afnota. Jafn-
1
I framt fjölgaði fbúum borganna og
iðnaður efldist þar þegar matvælin
urðu auðfengnari, og aflmikil kqup-
mannastjett komst á legg, Til
hennar varð bráðlega helzt eftir
peningum að leita þegar þörf
knúði, og þeim viðskiftum við
hina arfbornu' höfðingja lauk svo,
að fulltrúadeildin brezka ræður nú
orðið ein öilum fjárlögum þjóðar-
innar, án þess að lávarðadeilditi
fái nokkurt atkvæði að greiða um
þau.
Mcð þessu móti hefir krúmmni
verið gjört neitunarvald sitt ónýtt,
þvf fulltrúadeildin þarf ekki annað
en neita lögum um þær fjár-
veitingar, sem nauðsynlegar eru
til að stjórna rfkinu, og þá getur
konungurinn engan pening snert
og allt situr fast.
Ekki getur heldur hæsti rjettur
á Englandi ónýct neina löggjöf
þingsins með því, að bera það
fyrir sig, eins og gjört er f Banda-
rfkjunum, að hún komi í bága við
stjórnarskrána. Engin ein stjórn-
arskrá er til, f þeim skilningi,
heldur margar rjettindaskrár, hinar
merkustu frá 15. júní 1215 og 13.
febrúar 1689. Hin sfðasta lög-
gjöf þingsins f hvert skifti telst
vilji þjóðarinnar, og sjerhver fyrri
bókstafur fellur af sjálfu sjer úr
gildi, ef hann stendur f veginum.
Hin brezka auðmannastjett hefir
þann g um langan aldur ráðið í raun
og veru rfkjum á Englandi, fyrir
tilstyrk þeirra, sem kosnir hafa
vcrið f fulltrúadeildina, án þess að
lávarðastjettin, hæstirjetturinn, eða
konungurinn hafi nokkurn hlut
getað við það ráðið.
Landeignirnar hafa að vísu
haldist að miklu leyti í ættum
aðalsins, og sumar ættirnar hafa
aldrei þurft þess við að selja
neitt, ekki einu sinni bæjarstæðin.
Hertoginn af Westminster á t. d
enn í dag margar ferhyrningsmflur
af London, Hann veitir mönnum
leigubrjef en ekki eignarbrjef fyrir
ló'8um, og svo byggja þeirsín hús.
Eftir þvf, sem verðmætið vex er
leigan hækkuð við hvert leigutíma-
bil, og vilji einhver ekki sætta sig
við það, gengur hann frá húsi
sfnu, eða öllu heldur selur það
einhverjum öðrum, sem fylgir
straumnum f þvf að sæita sig við
hina ævagörr.Iu hefð.
* *
*
Sósíalistar, ein-skatts-menn, o.
fl. hafa nú um nokkurn tfma amast
við þessu ástandi, og ekki viljað
meta neins þá hefðarhelgi, sem
er færð fram því til afsökunar.
Þeir segja að það sje dugnaði and-
legra og lfkamlegra starfsmanna
að þakka, að framfarirnar eflast í
borgunum, og þar af leiðandi þeim
að þakka, að verðmæti landeign-
anna vex. Þeir tclja því rangt,
að landeigandinn verði þess gróða
einn aðnjótandi, án nokkurs til-
verknaðar af sjálfs sfns ramleik.
Kaupmannastjettinni væri það
ckki f sjálfu sjer, beinlfnis neinn
bagi að kosti þessara laudeigna-
manna væri þröngvað, en þá kem-
ur fleira til greina. F'yrst og
fremst hafa landeigendurnir verið
góðir í garð kaupmanna, þvf undir
verzlunarfjörinu, iðnaðindm heima
og viðskiftunum erlendis, hefir
verðmæti landsins verið komið,
Svo hafa sjerhverjar álögur á auð-
æfi fasteignamannanna haft f för
með sjer álögur á önnur auðæfi,
svo það hefir orðið sameiginleg
nauðsyn allra, sem auðugir hafa
verið, að haldast f höndur.
Auk þessa eiga konungurinn og
aðrir landeignamenn of fjár f|
bönkum og gróðafyrirtækjum, með
öðrum orðum, leggja það á vöxtu
f hendur kaupmannastjettarinnar,
og verða með þvf f aðra röndina
óaðskiljanlegur hluti hennar.
Stjctt sú, sem þannig hefir unn-
;ð sig upp úr hópi alþýðunnar, I
kaupmannastjettin, —milljónerarn-
ir, sem ekki eiga landið, heldur
húsin, skipin, brautirnar, og allan
kaupvarning, — lrúu hefir nú.um
langan a'dur lagt fulltrúum, lávörð-
um, og konungi lffsreglurnar ura
það, hvernig stjórna skyldi.
Stjórna hverju? Ekki þeim sjálf-
um, f þeim skilningi, að marka bás
framferði þeirra. t hvert sinn,
sem eitthvað er nefnt í þá átt, er
öllu hleypt í uppnám. Verzlun
Englendinga er sögð lífæð þjóðar-
innar. Sje henni hnekkt eru land-
eignir f veði, atvinna í veði. Og
í þessu er mikill sannleikur.
Ástandið er orðið það, að allt þjóð-
lffið snýst um kaupskap.
Fyrir þennan samtvinning á
hagsmunum landeignahöfðingja og
lausafjárhöfðingja hefir kaupskap-
arandinn (Commercialism) lagst
eins og martröð yfir Engil-Sax-
neskar þjóðir, og af honum stjórn-
ast allur sá mikli múgur, sem
ýmist eru leiguliðar á landsbyggð-
inni eða kaupamenn í borgunum.
Lögin eru aktýgi, sem lögð eru
á alþýðuna. Milljónerarnir, sem
eiga orðið allt saman, lönd og
lausafje, brúka þingið fyrir aktýgja-
smið, krúnuna fyrir kúsk, með
herinn og liigregluna í hendinni,
eins og svipu,
Og svipan só arna
cr einmitt það, sem mest ríður á,
að sje í standi. Með henni á bæði
að kúska akneytin í aktýgjunum
og aftra öðrum samskonar kúskum
frá því, að keyra ofan á sig í þess-.
um kappakstri þjóðanna,
En sú svipa kostar reiðinnar
skelfing, og hin nýafstaðna rimma
var um það hver ætti að borga
fyrir hana.
Að undanförnu hefir alþýðan
verið rækilega látin fylgja fyrir-
mælum háðkveðlingsins:
“Borgaðu aðeins allt, sem fcr
f akstur þjóðarsleða.
Á magra kinn þá klappar þjet
konungurinn, — cða — . ”
En nú komu sósfali.starnir loksins
ár sinni fyrir borð, þegar farið var
að ræða um herskipasmfðarnar
miklu. Öll þjóðin hefir skolfið af
ótta fyrir yfirvofandi strfði. Aud-
mennirnir af kvfða, sem á góðum
rökum var byggður, og ræflarnir,
sera ekkert áttu til að eiga f húfi,
þeir skulfu llka, hinum til sam-
lætis. Þá hömruðu sósfalistarnir
það fram, að það vær* bezt að
þeir, scm mest hafa gagnið af að
brúkasvipuna, borguðufyrir hana.
Asquith ráðaneytið sansaðist á
þetta, Að vlsu gegnir það stórri
furðu, þegar litið er til þess, hvað
hjer er við að tefla, allt frá kaup-
manni upp í konung; cn svo var
ekki um gott að gjöra, Fjöldinn
heimtaði skipin, svo peningarnir
urðu að fást. Stjórnin tapaði að
sönnu á annað hundrað at-
kvæðum úr slnum eigin flokki,
sem gengu I lið með conserva-
tfvum, en hún hafði auðvitað alla
sóslalistana á sfnu bandi, og vann
með meira en 100 atkvæða mciri
hluta.
“Eftir þetta” scgja blöðin, “má
vesahngs auðmaðurinn
borga 8% á ári f tekjuskatt; $200
af hverjum sjálfeykli; helmingi
meira en áður af öllum vfxlum;
nýjan landskatt; og 20% af verð-
mætishækkun landsins. Og þegar
hanti deyr tekur rfkið 15% af arfi.
10% erfðaskrárgjald af þvf, sem
eftir er, og sYo 2% handa arfsmála-
dómstólunum,”
Áætlað er að árlega dragi laga-
boð þctta með nýjum álögum á
auðmannastjettirnar $100,000,000
I ríkissjóðinn,
Það verður látið ganga upp í
svipuverðið.