Baldur - 24.11.1909, Blaðsíða 2

BALDIIR
ER GEFINN ÚT k
GIMLI, ---- MANITOBA

OHAÐ VIKUBLAÐ.
KOSTAR $1 UM ÁRIð.
BORGIST FYRIRFRAM.

ÓTGEFENDUR:
THE GIMLI PRINTING &
PÖBLISHING COMPANY
LIMITED.
mm
UTAN ÁSKRIFT TIL BLAðSINS :
G-IM3LI,
dSÆ^HST.
Verð á srnáum auglýsingum er
25 c. fyrir þumlung dálkslengdar.
Afsláttur er gefinn á stærri auglýs-
jngum, sem birtast f blaðinu yfir
lengri tfma. Viðvfkjandi slfkum af-
slætti ogððrum fjármálum blaðsins,
eru menn beðnir að snóa sjer að
ráðsmanninum.

Bakkus, Satan
og Fallus.
U
Þetta eru nðfn á þremur átrún-
aðargoðum langt aftan úr fornOld,
frá Grikkjum, Persuin, og Kalde-
um. Og mannkynið er ekki enn
þá búið að fitkljá þau málefni, sem
standa f nánustu sambandi við
nOfn þeirra: bindindisstríðið, sálu-
hjálparstrfðlð, og kvennrjettinda-
strfðið.
Svo ve' hafa afreksverk þeirra
allt til þessa dags verið samtengd,
að naumast er hægt að höggva þá
úr tengslum.
Þcgar verja þarf gjörðir Bakk-
usar, er hlaupið f afreksverk
Satans til sannlndamerkis um á-
gæti beggja kappanna. Á ís-
lenzku mun það nó sfðast hafa
verið gjört f 'SIáttuþíinkuin” þeim,
sem prentaðir eru hjer á eftir.
Það et nokkuð bjálfalegur siáttu-
maður, sem hefir tíma tii að vera
f heimspekilegum hugíelðingum
við orfið, enda er hann lfka latínu-
lærður. Hætt er við að sumum
fslenzku bændunurn hjer finndist
fátt til um svoleiðis gaufara,
Slíkur atorkumaður ætti að kalla
sig snfgil, en ekki Ijón. Að maður,
sem rætla-tuskast áfram við verkíð
sitt skuli halda að hann sje Ijón,
sýr.ir sjókan anda; enda getur ekki
ainútð verlð, þegar pennaf.erir
BALDUR, VII. ár, nr. 13.
menn flýja á náðir Satans og
annars, þess sem auðvirðilegast er f
úreltum trúarbrögðum, til þess að
sækja varnargögn handa Bakkusi.
Sama er að segja um kvenn-
rjettindastrfðið. Það er æfa-
gamall arfur frá Fallusi, að konan
skuli vera manni sfnum undirgefin.
Þvf til sönnunar er lfka hlaupið
til Satans. Konan fjeil, Kristur
stóðst freistingar Satans. Annað
glataði, hitt frelsaði.
Fyrir Bakkus, Satan og Fallus
eiga manneskjurnar að missa jarð-
neska lffið, himneska lífið og jafn-
gildi sálna sinna fyrir kynferðis-
mismun.
I
Vitleysan getur naumast kom-
ist öllu lengra, Hitt er eftir að
vita, hvað iengi fólki þóknast að
viðhalda henni á svona háu stigi.
Hvorki karlar nje konur ættu
átölulaust að mega drekka f sig
nokkurn ‘spfritus’ lyginnar nje
vitfirringarinnar úr bókum eða
flöskum. Það vita allir, að heim-
urinn væri betri, ef það væri ekki
gjört. Og það eru ekki aðrir en
fantar eða flón, sem hafa á móti
nokkru þvf, sem getur gjört heim-
inn betri.
Það á að ryðja öllum afguðum af
stalli, sem standa f vegi fyrir
Ijöfnum mannrjettindum, þessa
heims eða annars.
Og það væri áreiðanlega guðs
vilji ’svo á jörðu sem 6 himni.”
Sláttuþankar.
Bel'uro víta, vit* bellum.
Þegar jeg stend við orfið mitt,
flýgur hugurinn oft út fyrir þúfuna,
sem jeg er að kroppa f það og það
skiftið. Verkið er orðið svo tamt,
að ekkert þarf um það að hugsa.
Ljárinn sker grasið af eins og af
sjálfsdáðum og tómið er gott fyrir
hugann.
Jeg er að hugsa um blöðin,
sjerstaklega þau íslenzku. Öll eru
þau heilög og góð og flekklaus og
öil eru þau full vandlætingar yfir
hinum blöðunum. Ekkert þeirra
þykist f rauninni geta átt í deilu
j við eins ósvífna blaðamenn og
j mótstöðurnenn þeirra eru. Öll
j hrista þau höfuðið yfir spíliingunni f
j “hinum flokknum” og undrast,
að ekki skuli þau vera svo mikið
sem einn einasti skynsamur og
rjettsýnn maður, og að aldrei skuli
ncitt nýtilegi úr þeirri átt koma.
Og ót frá þessu dettur mjer í
hug aðfiutningsbannið. Það er
dálftið sjcrstakt að þvf leyti, að
þar skiftast menn ekki algjörlega
| eftir flokkum. Annars er það
j undarlegt samræmi, sem oft er f
j skoðunum manna af sama flokki,
; Eitt stórmál kemur á dagskrá ogj
! skiftir mönnum f tvo flokka, Svo
i koma smámálin og þá kemur
^þotta undarlega, að þar stciftast
f<; .' . , , .
skoðanirnar hjer um bil eins. Það
þykja hreinustu svik, ef einn eða
fleiri eru svo illa af guði gefnir
að þeir fylgjast ekki með flokks-
bræðrum sfnum f öllu. Já, það
var aðfluttningsbannið. Mjer
dettur út frá þvl f hug eldgamla
saganum skilningstrjeð góðs og ills,
þetta undarlega trjc, sem enginn
mátti eta af. Allirkunnasðgunafrá
biblfusögunum sínum. Guð setti
trjeð, þar sem þægilegast var að
ná 1 það, f miðjan aldingarðinn, og
harðbannaði mönnum að eta af þvf.
Hversvegna var nú guð að þessu?
Svarið kutmum vjer utanbókar
síðan vjer gengum til prestsins:
Maðurinn þurfti að fáfæri á að beita
frjálsræðinu. Það er að segja:
Mögulegleikinn til þess að gjöra
rangt varð að vera,til þess að maður
inn gæti styrkt vilja sinn með þvf að
standa á móti freistingunni. En
hvernig fór? Maðurinn át, og
dauðinn var það, sem hann hafði
fyrir. Mundi nú ékki guð hafa
sjeð þetta fyrir, að svona mundi
fara? Jú, en hann gjörði það
samt, hann varð að gjöra það.
Hvað mundi nó alþingi það,
sem samþykkt bannlögin gjöra, ef
svona trje stæði á íslandi, þar,
sem þægilegast væri að ná f það,
t. d. í Keykjavík? Þarna væri
ekki að eins ‘‘áfengisbölið” heldur
og öll önnur “böl” samankomin á
einu trje. Það mundi víst ekki skoða
huga sinji lertgi um að samþykkja
lög um það, að trjeð skyldi upp-
höggvast og á eld kastað verða.
Má vera að það væri rjett. Skoð-
anir manna hafa mikið breyzt og
sicilningi manna farið fram sfðan á
dðgum Adams og Evu, þegar
guð ckki að eins Ijet trjeð standa,
heldur jafnvel gróðursetti það.
Nú mundi einhver segja, að
þesst saga sje ekki áreiðanleg,
hana megi ekki skilja bókstaflega.
Það held jeg líka. En hún missir
ekki gildi sitt fyrir það. Sagan er
alviðurkend sem eitt mesta sálar-
fræðislegt listaverk, sagan af því,
hvernig maðurinn verður allt af að
hafa eitthvað við að berjast, til
þess að hann missi ekki kraftana,
allt af að hafa cinhvcrja hættu, til
þess að hann hætti ekki að hafa
gát á sjer. “Hætturnar eru nógar
eftir,” segja bannmenn, “þó að
áfengishættan sje farin”. En
hvað er þá unmð? Það er sjaldnast
tilviljunað menn falla fyrir Bakkusi
Þeir sem falla fyrir horium, eru
oftast þeir menn, sem hvort sem
I
er nrundu falla fyrir' einhverri
freistingu. Allar verða þær að
fara, ef gagn á að verða að þvf.
Og þá höfum við aftur gömlu
s iguna um skilningstrjeð góðs og
ílls, sem guð ljct standa í
aldingarðinum. En alþingi er nú
vaxið frá þeim gama'.dags skiln ngi
á nauðsyn hættunnar.
Leo.
—Eftir INGÓLFI.
* *
*
Latnesku orðin, sem ”Leo“
setur framan við grtin sfna, eru
útskýrð á öðrum stað f þessu blaði.
Um bindindið o. fl.
(Aðsent, utan úr sveit. )*
... . Jeg er þjer þakklátur fyrir
margar ritgjörðir þfnar í Baldri —
og svo munu fleiri vera, — og
ekki sfzt fyrir þá með yfir skriftinni
‘‘Bakkusarfjelagið á íslandi”.
Þar er margt vel sagt og maklega
að orði komist, “Flest verður
nú óhamingju íslands að vopni”
Hin auðvirðilega framkoma ráð-
herrans og fylgifiska hans í hinni
alræmdu Hafnarferð þeirra, þar
sem þeir svo að segja skriðu f
duftinu fyrir Dönum, var vissulega
nógu sár og auðmýkjandi fyrir
þjóðina, þó önnur eins háðung
og brennivínsfjelagið er, bættist
ekki þar ofan á. Er það ekki
dæmalaust í sögu nokkurrar þjóðar,
að hinir svokölluðu menntamenn,
og leiðtogar hennar, skuli bindast
fjelagsböndum með þvf sjerstaka
augnamiði, að styðja vinsölu?
einmitt þá atvinnugrein, sem leiðir
af sjer hið mesta böl og spilling
fyrir þjóðfjelagið. Ef íslendingar
fylgja slfkum leiðtogum, ber það
vott um, að þeir sje ekki á háu
menningarstigi, og ekki því
vaxnir að stjórna sjer sjálfir.
Eu jeg vona að hið gagnstæða
komi f ljós, svo að brennivíns-
fjelagið verði forsmáð og fyrirlitið,
eins og það verðskuldar; og svo
rækilega kveðið niður, að þvf
verði ekki framar 1 ffs von.
Pað, að brennivínsfjelagið færð’i
sjer f nyt predikun sjera Jóns
Bjarnasonar, virðist mjer mjög
eðhlegt. Jeg hefi ekki sjeð eða
heyrt sterkari meðmæli með
vínnautn. Áuðvitað ætlast hinn
hinn heiðraði höfundur til þess,
að vfnsins sje neytt f hófi, og að
menn hafi Krist með sjer á þeim
gleðistundum. Hann minnir á,
að Kristur hafi neytt vfns sjá]fur,
og að hann leggi blessun sfna yfir
slíka gleði, og slfka nautn hjá
öðrum; en mjer vírðist, að hann
hefði átt að gæta að þvf, að það
er hægra að leiða menn út á
hálkuna en að verja menn falli,
og að hófdrykkjan er einmitt
breiði vegurinn, sem leiðir til
ofdrykkjunnar; fortfðin og nútfðin
bera svo sorglegan vott um það.
Mennirnir eiga svo dæmalaust
bágt með að gæta hófs, og eklci
sfzt þegar tii víndrykkjunnar
kemur. Enginn tekur fyrsta
staupið með þeim tilgangi að
verða ofdrykkjumaður. Nei, allir
vilja fylgja hófsemdarkenningun-
um, og vera hófsemdarmenn. En
eru þeir ekki allt of margir sem
yfirstíga það mark? Spyrjum
lögreglumenn bæjanna að því, og
skoðum skýrslur fangahúsanna;
og okkur mun hrylla við þeim
fjölda. Mennirnir hafa frá upp-
hafi verið svo breiskir og óstöðugir
* Þessi ritgjörð sýnir hvað
vestur-íslenzki bóndinn er
mikið andlega heilbrigðari held-
nr en latfnumaðurinn austur-
fslenzki, sem aðallega grund-
vallar lffsspeki sfna á afreks-
verkum Satarts.
Heyrðu, vinur góður! Gætirðu
nú ekki greitt einhverja vitund
fyrir BALDRI, ef þú vildir vel?
í sfnum góðu áformum, og þar af
leiðandi svo hætt við falli. Þess
vegna verðum vjer af fremsta
megni að haga seglum eftir vindi
og reyna sð stýra fyrir boða og
blindsker á ólgusjó lffsins. Og
ætfð vera við óveðri búnir, þótt
vjer leggjum af stað f góðu leiði.
Jeg hefi verið í mörgum gleði
samkvæmum, bæði þar sem víi)
hefir ekki verið, og lika þar sem
þess hefir verið neytt, og mjer
hefir ávalt virst að gleðin hafi verið
eðlilegri og innilegri án vfns; sú
gleði, sem af víninu leiðir, eróeðli-
leg, skammvinn oghefiroftast sorg
f för með sjer. Þvf verð jeg að
segja af hjartans samfæring, að
jeg hefi en ekki getað sjeð að
Kristur hafi lagt blessun sfna yfir
vfnnautn, eða þá gleði, sem af
henni jleiðir; miklu fremur hið
gagnstæða.
Jeg hefi líka stundum iitið inn
f drykkjustofur — þó jeg að
óþörfu venji ekki komur mínar
þangað — og aldrei sjeð þess
merki, að sá söfnuður, sem þar
hefir verið saman kominn, hafi
tekið Krist með sjer. Mjer virðist
þvf mjög varhuga vert að prjcdika
drykkju f þeirri von, áð þeir, sem
vfnsins neyta, taki Krist með
sjer.
Jeg er þvf eínhuga með bann-
lögunum, og þeim “þröngsýnu”
bindindiskenningum, að það sje
vissasti og farsælasti vegurinn,
að sneiða algjörlega hjá hinni svo
kölluðu “hófdrykkju” og það jafn-
vel þótt einhverjir reyni að
heimfæra slfkt til “djöflalær-
I
dóma’’ ....
Mikið gengur nú á f heimi
trúarbragðanna, svo að segja hjá
öllum menntaþjóðum heims'ns.
Upplýsing og menntun nútfmans
er að ryðja nýar brautir fyrir
göfugum og háleitum hugsjónum;
en kyrkjan, einkum sú katólska,
rcynir af fremita megni að halda
öllu f gamla vanþekkingar-myrkr-
rinu; — en aldrci hcfir hún fyr
átt eins örðugt uppdratta<- f þessu
tilliti. Þessi umbrot á svæöi
trúarinnar, hafa ekki alveg gengið
framhjá íslendingum, og hafa
vfst öll fslenzku blöðin okkar hjer
lagt orð f belg, — og Heims-
kringla, "vantrúarblaðið, “ hefir nú
um tfma verið að nokkru leyti
málgagn kyrkjufjelags ns. — Já,
ótrúlegt er það, —- eftir öll þau
óvirðingarskeyti, sem henni hafa
verið send frá garði kyrkjufjelags-
ins.
En nú má je'g' til að hætta, enda
mun það hollast; og þar sem jeg
er einn af áhorfenduiium, en ekki
einn af leikendunum, f hinum
ömurlega trúarbragðaleik, sem nú
er verið að tefla, hefi jeg enga
löngun til að fara fleiri orðum’;um
það mál.
;i

/