Breiðablik - 01.02.1913, Side 12

140
BREIÐABLIK
söguna segir (Elohistinn), skilur ekki
þetta lengur svo, en lætur steininn ein-
ungis vera settan þarna, til endurminn-
ingar um guölega opinberan. Slíkir
steinar voru oft geröir að altari. En alt-
ariö fylgir fórnarathöfnum með öllum
þjóðum. Þaö var guða-boröið, sem gjaf-
irnar handa þeim voru lagðar á. Meö
ísraelsmönnum var vanalega reist tré-
súla,skrýdd böndum, hjá altarinu. Hún
nefndist a s é r a og er því nafni haldiö í
hinni nýju biblíuþýðingu vorri. Það er
sama sem ístar eða Astarte, frjósemis-
gyðja Babyloníumanna, himnadrotning-
in, sólin. Og allur þessi útbúnaður var
á hæðunum, fjöllunum; ,,þeirreistu
sér merkisteina og asérur á öllum háum
hólum og undir hverju grænu tré“ (2Kon
]7IO). Þrátt fyrir allar siðaba tur, héld-
ust merkissteinarnir við langt fram yfir
herleiðingu^g). Að steinadýrkan átti sér
stað í fornöld á íslandi, höfum vér sýnis-
horn af í Biskupasögum. Þarsegir: ,,At
Giljá stóð steinn, sá er þeir frændr höfðu
blótað, ok kölluðu þar búaíármann sinn;
Koðrán lézt eigi mundu fyrri skírast láta,
en hann vissi hvorr meir mætti, biskup
eða ármaðr í steininum. Eftir þat fór
biskup til steinsins, ok söng yfir þar til
er steinninn brast sundur; þáþóttist Koð-
rán skilja, að ármaðr var sigraðr“3°).
Grjóthrúgur finnast þann dag í dag í
Palestínu, einkum í landinu austan Jór-
danar, sem eru leifar þeirrar menningar,
sem átti sér stað þar í landi, áður sögu-
öldin hefst. Með forn-ísraelsmönnum
voru þar heilagir staðir, þar sem fórnar-
máltíðir voru haldnar og guðdómurinn á-
kallaður (lM314gS:i). Grjóthrúgur þessar
voru oft á landamærum. , ,Þessi hrúga
skal vera vitni í dag milli mín og þín“
29) Gressmann: Religion in Geschichte und
Gegenwart (1911) IV, 111—112.
(1M3148), sagði Laban við Jakob. " Bæði
grjóthrúgan og guð eru kölluð til að
dæma milli þeirra. Eldri hugmyndin
hefir verið sú, að guðdómurinn búi þar
sjálfur og sjái þess vegna ránsmanninn,
sem ræðst inn á landareign nágrannans,
og verður að ganga fram hjá vörðunni.
Þegar sáttmáli er gjörður, er heilög mál-
tíð haldin, sem allir taka þátt í. Það er
skuggi af fórnargjörð til guðdómsins í
steinahrúgunni, sem framkvæmd hefir
verið fyrri á tímum. Yar þá blóð fórn-
ardýrsins látið renna undir grjótið. Þeg-
ar eiðurinn var svarinn, nefndi hvor um
sig guð feðra sinna. Sál dýrsins var í
blóðinu, þess vegna er svo mikil áherzla
lögð á blóðið í öllum fórnargjörðum. Og
það ekki sízt vegna þess, að þegar dýrið
var vígt eða helgað til fórnarinnar, álitu
margar fornþjóðir, að guðdómurinn sjálf-
ur færi í dýrið. Þess vegna urðu fórnar-
máltíðarnar svo heilagar.
Þegar guð gjörir sáttmálann við Abra-
ham (lM15g) lætur hann Abraham færa
sér þrevetra kvígu, þrevetra geit, þre-
vetra hrút, turtildúfu og unga dúfu. Og
hann. færði Jahve öll þessi dýr og hlutaði
þau í sundur í miðju og lagði hvern hlut-
ann gegnt öðrum. Svona voru samning-
ar gerðir manna á milli, áþessum tímum.
Báðir málsaðiljar gengu milli dýrahlut-
anna.gegn um blóðið, með formælingum:
Láti gaðdómurinn þann, sem brýtur,
verða höggvinn sundur á sama hátt og
þetta dýr! Hugmyndin, sem liggur sið-
venju þessarri að baki, er sú, að sá, er
eiðinn vinnur, og á þann hátt gengur inn
í dýrið, gerist líkur því um leið, og dreg-
ur með formælingunni yfir sig örlög þess.
Með Babyloníumönnum og Grikkjum
kemur sami siðurinn fyrir. Með Róm-
verjum var formálinn þessi, eftir sögn
Liviusar: ,,Rjúfi Rómverjalýður með
vilja og vitund samning þenna, þá skalt
30) Biskupasögur I5.