Dagsbrún - 16.10.1915, Blaðsíða 2

58
DAGSBRÚN
Verkamenn!
Biðjið kaupmann yðar um Sanitas aikunnu sætsaft.
oft nokkurskonar æxli, og eru í
þeim bæSi gersveppir og súrgerlar,
sem gera mjólkina súra og áfenga.
Fyrst er kornið látið í volgt vatn;
kemur þá svo mikil óiga í kornið,
að það stækkar um helming og
flýtur upp. Því næst er kornið
látið í mjólk til gerðar. Kefír-
mjólk er dálítið áfeng, freyðir
mikið og lítur glæsilega út í vín-
glösum. Eftir gerðina setjast drafla-
flekkir á botn ílátsins. Þeir eru
oft marðir í sundur og borðaðir
með útáláti, eins og íslenzkt skyr.
Kefírmjólkin heflr það orð á sér,
að hún bætti meltinguna og jafn-
vel blóðleysi.
--- m ----
Vill mikið meira?
Heyrst heflr að togaraútgerðar-
mönnum, sem í ár sjálflr hafa
grætt meira en nokkru sinni áður,
hafl vaxið það mjög í augum
hve mikið hásetarnir hafl haft upp
úr „lifrarpeningunum" nú í ár og
ætli þvi að afnema þá á komandi
vertíð, en í stað þess hækka kaup-
ið eitthvað lítillega.
Hér má sannarlega segja máls-
háttinn: „ágirnd vex með eyri
hverjum". Nú er mál að stofna
sjómannafélagið, sem F. J. stakk
upp á í síðasta blaði.
Jafnaðarstefnan, trúín
og prestarnir.
Hverjir eru jafnaðarmenn ? Og
af hverju ertu jafnaðarmaður?
Þetta eru spursmál og þau
mikilvœg. Og er mér það stærsta
óskin, að geta svarað þessu. Fyrst
og fremst af nægri þekkingu, og
svo að geta útmálað það svo skýrt
að allir skilji til hlítar hvað eg
meina, því það er sorglega altítt
að lesarinn sjái ekki púntana, sem
höfundurinn er að benda á, eða
að minsta kosti ekki nema nokkra
af þeim.
Hverjir eru jafnaðarmenn?
Allir þeir, sem eru sannment-
aðir, þeir sem leggja áherzluna á
að menta og auðga andann meira
enn líkamann eða fyrirhyggju fyrir
maga sínum og afkomenda sinna,
af því þeír vita að líkaminn er
aðeins stundlegur bústaður sáln-
anna, þeir vita að andinn er frjáls
og áframhaldandi, en efnishyggjan
(matrialisminn) nær ekki lengra
en Jíkaminn, að gröflnni. Að auðga
andann; hver eru meðöl til þess?
Það er að þe'kkja andana í kring-
um okkur (meðbræður okkar), læra
Það fegursta af þeim og kenna
þeim það fegursta er vér kunnum.
Þessari sönnu mentun náum vér
ekki nema vér séum sameginlegir
andar, og þessvegna eru allir
sannmentaðir menn jafnaðarmenn.
Af hverju ertu jafnaðarmaður?
Þetta er spursmál sem aðeins
nær til skammtímis og þekkingar-
leysis. Það nær aðeins til þeirra
sem eru jafnaðarmenn af hags-
munahvöt.
Eg er jafnaðarmaður af því eg
er ölnbogabarn mannlífsins, af þvi
að þau eplin sem náttúran ætlaði
mér, voru hrifsuð af mér, af
meðbræðrum mínum, þó þeir
virtust hafa nóg eplin fyrir. Ef
^ér skoðum þetta betur, og ger-
um sjóndeildarhringinn stærri, þá
sjáum vér að þetta eru ekki
(sem vér í daglegu tali köllum)
meðbræður okkar, heldur eru það
löggjafar okkar eða lagasmiðirnir
sjálflr, sem hrifsa eplið frá þér.
Þessvegna skaitu altaf hafa það
hugfast sem „Dagsbrún" er að
benda þér á, að velja þá eina
fyrir löggjafa eða lagasmiði sem
eru sannmentaðir, með öðrum
orðum jafnaðarmenn.
Þá koma enn tvær mikilvægar
spurningar, og þær eru þessar:
Hver heflr verið mestur jafn-
aðarmaður heimsins? Við hvað
kennum við trú vora?
Það sem þér viljið að mennirnir
geri yður, það skuluð þér og þeim
gera. Þú sem heflr lesið og heyrt
þessi orð, og alt það guðdómlega
kenningakerfi sem utan um það
er, og samræmi við það, hlýtur
að viðurkenna að Jesús er mest-
ur jafnaðarmaður heimsins, að
hann er endurvaki og höfundur
sannrar jafnaðarménsku hér á
jörðu, og þessvegna er svo fagurt
og bjart yfir nafninu jöfnuður.
Þessvegna svo létt að fylkja sér
undir merkið, þegar leiðsagan er
svo bjargföst. Vér íslendingar við
köllum okkur kristna; því erum
vér þá ekki allir komnir undir
merkið? Hvern er að spyrja?
Eg, sem höfundur greinarinnar,
finst mér skildast að spyrja prest-
ana að þeirri spurningu. Hafið þið
ekki flutt höfuðatriði kristindóms-
ins rétt? Eg hef það sem af er
æfinni ekki verið presta vinur —
nú ekki óvinur heldur — en nú
sé eg að það er af því að mér
hefir fundist þeir gera höfuðatriði
kristindómsins að aukaatriði. Eg
hefl hlustað á marga presta, en
ekki heyrt noma Harald Níelsson
einan lofa jafnaðarstefnuna. Enda
viðurkendan af flestum, sem á
hann hlusta, okkar mesta sann-
leiks og kærleiksfylsta kennimann
íslenzku þjóðarinnar.
Þið kennimenn! Gerið okkur
leikmennina að kristnum jafnaðar-
mönnum (lagalegum jafnaðarmönn-
um). Það gengur ekki lengur hjá
jkkur að biðja efnamanninn að
gefa þeim snauða brauð, það er
skökk leið, það lamar sjálfstæði
þess snauða og eykur leiguþýs-
lundina. Allir jafnir að sömu mál-
tíð. Burt með daglega óttann við
hungrið, og umhyggju fyrir forða-
búri framtíðarinnar. Vér erum
aðeins stundar gestir hér í heimi,
og ekki meir. Látum ekki efnis-
hyggjuna klippa af okkur flug-
fjaðrir andans heldur fljúga með
heilum fjöðrum til sælli landa.
Og þú einstaklings efnishyggja
eða einstæða jafnaðarstefnunnar,
eg ráðlegg þér heilt, ger þú annað-
hvort að strika þig út af lista
kristninnar — þér sæmir ekki
nafnið. Set þig heldur í hóp heið-
ingja, því þau nöfn falla saman.
En kærast ætti öllum að vera að
fylkja sér undir nafn hans, og
vinna þar léttur og frjáls að sam-
eiginlegum hagsmunum líkama og
sálar. Þá sameinaðist andinn svo
að tuttugu alda starf mætti vinna
á tuttugu árum. Þá yrði þetta
síðasti blóðvöllur mannlegrar til-
veru. Þá hætti gullið að skyggja
á sólina og efnishyggjan á bjart-
ari frarntíð.
Nú munt þú lesari vilja segja:
Þú ert fyrir utan daglegt líf og
reynslu. En eg segi nei. Þetta er
er mín bjargföst skoðun og dag-
leg reynsla.
Davíð Kristjánsson.
Blóðsúthellingar.
Sláturfélagið hefir, svo sem
kunnugt er, sett slátrið upp nú í
haust. Nú gengur sú saga um
bæinn, að blóðinu sé helt niður,
þegar slátrið gangi ekki út fyrir
þetta uppsetta verð.
Sé 'þetta satt, er það mjög víta-
vert, og beri Sláturfélagið ekki
opinberlega af sér áburð þennan
verður að trúa honum.
Hafnarumsjónarmaðurinn.
í næst-síðasta tbl. var þess
getið, að heyrst hefði, að nokkrir
skipstjórar hér í bæ hefðu ritað
bæjarstjórninni erindi, og afsagt
að lihjða hinum kosna umsjónar-
manni hafnarinnar. Nú er komið
fram að þetta er satt, þó mörgum
muni þykja það ótrúlegt, að ein
fámenn stétt, og þó ækki hún öll,
skuli láta sér detta í hug, að þeir
geti ónýtt kosningu gerða af
kjörnum fulltrúum bæjarins. Það
yrði ljóti grauturinn, ef fámennir
flokkar, færu að leggja í vana
sinn að neita að hlýða löglega
kosnum opinberum starfsmönnum,
og það áður en starfsmennirnir
sýndu hvort þeir væru færir til
starfans eða ekki.
Setjum að í stöðu þá, sem hér
er verið að tala um, hefði verið
kosinn skipstjóri, hvað mundi hafa
verið sagt ef 38 iðnaðarmenn
hefðu skrifað bæjarstjórn, og neit-
að að hlýða því, eða haga sér
eftir því, sem skipstjórinn mælti
fyrir um?
Eða segjum að það hefði verið
borgarstjórakosning og verkfræð-
ingur verið kosinn, en lögfræð-
ingur fallið við kosninguna. Hvað
mundi þá vera sagt ef nokkrir
lögfræðingar hefðu samið skjal og
harðloga neitað að viðurkenna
hinn kosna borgarstjóra?
Friðfinnur Guðjónsson
hefir til sölu afmælis- og:
fermíngarkost með ís-
lenzkum erindum.
Laugaveg 43 B.
Hvað ætli að hefði verið sagt?'
Ekki neitt, bókstaflega ekkertF.
bara lilegið.
Skjalið
sem skipstjórarnir hafa látið til-
leiðast að skrifa undir, er að»
mörgu merkilegt. Helsta ástæðan-
móti G. J. er sú, að það sé al-
ment viðurkent hvarvetna í öðr-
um löndum, þar sem hafnir eru,.
að stöðu þá, sem hér er um að
ræða, eigi ekki aðrir að hafa en
reyndir skipstjórar. En svo bæta
þeir þessu við: „eða menn sem
um iengri tíma hafa fengist við
slík störf, svo sem aðstoðarmenn
hafnarumsjónarmanna". Nú, hvað
er þetta! verður manni á að segja-
Hvað verður þá af staðhæfingunni
um að það séu altaf skipstjórar
' valdir til þessa starfa? Hún fellur
alveg um sig sjálfa.
Einkennilegt er að enginn þess-
ara 38 skipstjóra skuli hafa verið
svo aðgætinn að hann sæi að.
hann komst í mótsögn við sjálfan
sig, um leið og hann gerði þeim
er um bað, þann greiða að skrifa
undir skjal þetta. Merkilegt má
og heita, að enginn þessara skip-
stjóra (og margir þeirra eru vitan-
lega skynsamir menn) skyldi detta
í hug að þeir gerðu vitsmunum
sínum vanvirðu með því að skrifa
undir það áður en erindisbréf
umsjónarmannsins var samið, að
þeir áreiðanlega vissu, að hinn
nýkosna umsjónarmann skorti þau
skilyrði, sem nauðsynleg væru til
þess að gegna þessu starfi.
Hvernig gátu þeir vitað það
áður en þeir vissu hvað var aðal-
starfið, sem maðurinn átti að hafa
á hendi?
Og að lokum: Yitið þið nú
nokkuð um það, skipstjórar góðirr,
hvað alment er siður erlendis, um
menn í þessari stöðu? Hafi þið-
ekki skrifað undir það líka i
hugsunarleysi, eus og undir hitt?”
Gjalda eða njóta.
Mjög einkennilegt var hve mik-
ill ofsi hljóp í þetta mál þegar í
byrjun, og benti það á að annað
mundi liggja á bak við, en fram
kom. Mjög var og lærdómsríkt að-
sjá alla þá fyrirlitningu fyrir
líkamsvinnu, er kom fram þegar
í upphafl þessa máls. Hvað eftir
annað var þess getið með fyrir- I
litningu að Guðmundur Jakobsson’
væri trésmiður, og að hann hefði
fengið mentun sína við hefilbekk-
inn. Skal slept að fara úti í það hér
að þessu sinni, en seinna mun
tækifæri til þess að tala um fyrir-
litninguna fyrir líkamsvinnunnir
sem altaf er að aukast.
Það er almannarómur, að and-
róðurinn gegn G. J. stafi af því
hve röggsamlega hann hafl g9gnt
'eftirlitinu með byggingu hafnar-
innar, og er hart ef hann á að
gjalda þess í stað þess að njótar
L.