Fram - 01.03.1898, Page 1

F
ÍSAFIHÐI, MAKZMÁNUÐUB 1898.
I. ÁR.
„FRÁM“.
Þó að kaupfélagsskapur haíi nú staðið hér í
ísafjarðarsýslu í 10 ár, og í öðrum hóruðum lands-
ins um lengri eða skemmri tíma, verður þó eigi
annað sagt, en að þekking almennings á kaupfélags-
skap og verzlunarmálum, bæði í ísafjarðarsýslu og
annars staðar, só mjög af skornum skammti, og
spretta þar af opt og einatt rangir og íljótfærnis-
legir dómar.
Úr þessu vill blaðið „Framkt að nokkru
leyti leitast við að bæta.
„Fram“ flytur því stuttorðar, en gagn-
orðar, greinar um kaupfólagsskap og verzlunarmál.
„Fram“ fiytur fregnir af kaupfólögum,
og sérstaklega af „kaupfélagi ísfirðingau, svo greini-
legar, sem föng eru á, og rúm blaðsins leyfir.
„Fram£í flytur og einatt öðru hvoru ná-
kvæmar skýrslur um markaðsverð í útlöndum á
innlendum og útlendum varningi.
Og margt flytur „Fram£t fleira, sem þarf-
legt verður og gagnlegt að lesa.
„Fram£t kemur út við og við, og kostar
10 aura eintakið.
. A öal-meiiiiö.
að er vafalanst aðal-mein íslenzkra kaupfólaga,
eins og nú stendur, að þau liafa ekki fé í hönd-
um, til þess að borga vörur sínar með fyrir fram
að vorinu.
Það er sitt livað, að standa með peninga í hönd-
um, og semja svo um vörukaupin, eða ganga fyrir
erlenda stórkaupmenn, og beiðast vörunnar að láni.
Þetta rekur hver maðnr sig á, kaupmenn og
kaupfélög jöfnum höndum, og þó kaupfélögin að
því skapi fremur, sem tiltrúin til þeirra er yfirleitt
litil í útlöndum, og byggist að mestu að eins á til-
trúnni til þess, eða þeirra, sem veita þeim forstöðu.
Yanaleg kaupmannsrenta í útlöndum er 6 af
hundraði; en það er ekki það eina, sem lánþiggjand-
inn verður að greiða, heldur er það aðal-reglan, að
lánveitandinn veitir lánið með því skilyrði, að hann
sé látinn annast um öll vörukaup og vörusölu, og
fyrir þann starfann tekur hann svo jafnaðarlega af
hvoru um sig, andvirði útlendu og innlendu vör-
unnar, 2—2*/2 aí hundraði í ómakslaun, og borgar
þó lántakandinn þar á ofan að sjálfsögðu allan
kostnað.
Þessar útlendu lántökur eru því kaupfélögum
og kaupmönnum ærið kostnaðarsamar, og mjmdu
þó livorir um sig þykjast góðu bættir, ef ekki fylgdu
fleiri anmarkar. _
En það fer nú eptir atvikum, eptir því hvern-
ig erlendu umboðsmennirnir veljast, hyort þeir eru
góðir menn og samvizkusamir, eður miðlungi vand-
aðir; og hvergi á það ef tjl vill betur lieima, en
um verzlunarumboðsmenn erlendis, að „misjafn er
sauður í mörgu féu/
Eru sumir þeirra næsta hirðulausir um það,
hvort þeir kaupa fyrir umbjóðanda sína vandaðar
vörur eða vondar, dýrar eða ódýrar, og það hefir
jafn vel verið haft eptir einum verzlunarui'fl' íðs-
manni, sem ýmsir Islendingar hafa haft viöskipti
við, að hann vildi heldur kaupa vörun, dýraij.^i '
að „þá yrðu' umboðslaunin liærriu.
Yið ýms vörukaup i útlöndum má ýmis-t ta
nokkurra (opt þriggja) mánaða gjaldfrest vaxtalaust
(ef kaupandi er seljanda þekktur, sem áreiðahlegur
maður), eða þá afslátt nokkurn, mismunandi á hin-
um ýmsu vörutegundum, ef borgun er greidd þegar
í stað, og gefur þá að skilja, að þegar umbjóða-nd-
inn hefir lán tekið, hvort eð er hjá umboðsmanni,
eða öðrum, og greiðir af því fulla vexti, bera auð-
vitað lionum, en ekki umboðsmanninum, allir slikir
afslættir, sem á stundum geta munað all-miklu; en
misjafnar eru heimturnar á því fó á stundum.
Af þessu vonum.vér, að lesendum vorum só
það ljóst, að það er sitt hvað, að kaupa vörur í út-
löndum fyrir peninga út í hönd, eða að starfa með
erlendu lánsfé, eins og, kaupfólögin islenzku, og
mjög margir ísl. kaupmanna, verða að gjöra.
Væri landsbanki Islands' svo úr garði gjörður,
að kaupfélög, og kaupmenn, gætu fengið þar lán
að vorinu, er endurborguðust að haustinu, myndu
kaupfólögum, og verzlunarstéttinni, á þann hátt
sparast eigi all-fáar „procentur“, er varan yrði þeim
ódýrari.
Framtíðartakmark ísl. kaupfélaganna hlýtur því
að vera það, að komast í svipað horf, eins og t. d.
ensku kaupfólögin, aðgeta keypt riimr sínar skuldlaust,
að vera einu ári á undan tíinanum, í stað þess að
þurfa að jeta fyrir sig fram‘.'
Þetta hafa og flest kaupfólögin viðurkennt i
orði, og því leitast við að koma á fót svo nefndum
stofn- eða vara-sjóðum; en þetta hefir orðið í svo
smáum stýl, að eins.l—2"/(l i flestum félögunum,
að sá vegur sýnist muni verða ærið langvinnur að
takmarkinu.
Hvað „kaupfélag ísfirðinga“ snertir, myndi þvi