Fréttir - 05.05.1918, Blaðsíða 1

9
Hugsj ónir.
Hvar sem miðlungsmenn og
þaðan af minni menn vaða uppi
í þjóðfélaginu, eru hugsjónir yfir-
leitt lítilsvirtar.
Og því miður er ástandið nú
þannig í þjóðlífi voru.
Hugsjóna-mennirnir eiga ekki
upp á háborðið hjá okkur. Þeir
eru kallaðir angurgapar, skýja-
glópar, »oflátungar þjóðfélagsins«
o. fl. slíkum nöfnum. Og þó ekki
sé beint farið um þá slíkum ó-
kvæðisorðum, er auðþektur »tónn-
inn« — auðfundið hugarþelið til
þeirra af svip og látbragði, er á
þá er minst.
Vér segjum ekki, að hugsjónir
séu alment hataðar, en hitt er víst,
að óttinn við þær er ríkur á landi
hér.
Og fyrir þá sök er sífelt hjakk-
að í sömu sporin, alt látið »danka«,
lafa við þetta sama, »ný bót sett
a gamalt fat«, þótt flíkin sé svo
íúin og slitin orðin, að ekki geti
borið bótina.
Vér skulum nú líta á áhrif þessa
hugsjónaleysis á andlega starfsemi
þjóðarinnar. Gerum vér það fyrst
að umtalsefni, af því að starfsemi
andans er lyftimagn allra veik-
legra framkvæmda.
Hugsjóna-mennirnir eru trú-
inenn, — trúmenn á sigur ljóss á
lnyrkri, sigur góðs á illu, sigur
velferðar á volæði. Þeir trúa á
SIgur sannleikans í hverju máli, er
þeir telja til góðs horfa. Og þeir
athuga reynslu aldanna, athuga á-
galla og aðstöðu samtiðar sinnar
rækilega. ()g þejr vega Qg meta>
unz þeir sjá, hvar má við svo bú-
*ð sitja um sinn og hvar hefjast
Þaif handa. Lkki tjáir að deila við
,n^ur límans, — tjóðurband van-
ans verður að slíta, gömlu vegirn-
ii eru ófaerij. orðnir og ekki við-
hjálpandi. Nýjar leigir verður að
fara, og þeir sjá þær þeir vila að
framþróun andlegs lífsþroska er
óhjákvæmilegt lögmái og órjdfan-
legt, eigi síður en framþróun lífs-
tegundanna, framþróunin i efnis-
heimi vorum.
Kyrrstaða í hugsunum og heig-
ulsháttur allur er skaðvæni hið
mesta allri sálarheill, alhi velferð
°g öllum þroska mannsandans.
Hn hugsjónaleysið veldur mestu
Uln þá kyrrstöðu.
hitum á sljórnmálin. Hvernig
oss?ai ^ugsjónanna hjá
DAGBLAÐ
Allir eiga sorgir
einnig fyrsta sprettinn.
Eg skal segja’ ykkur sögu af þvi,-
sjáið þið þarna klettinn?
Hann var eitt sinn eins og þið
ungur, hlýr og glettinn.
Hann var tröll um tvítugt,
trúði’ á alt hið góða,
hajði yndi aj öllu því,
sem œskan hajði’ að bjóða.
Hló og grét og gleymdi sér
í gáska ungra Ijóða.
En liann unni líka
ungri mey í leynum.
Og við sjóinn sátu þau
saman oft á steinum,
og þau sóru trölla-trygð
og iraust í öllum meinum.
En er áleið sumar
að þeim kulda setti.
Og hún kom eiit kvöld til hans
kvaddi — og hljóp í spretti.
En hann dagaði uppi þá
og hann varð að kletti.------------
Allir eiga sorgir
einnig fyrsta sprettinn.
Mörg er svipuð saga af því,
sjáið þið þarna klettinn !
Hann er lotinn klaka-karl
kaldur — úfinn, grettinn.
1&17.
Sigurður Grímsson.
Breiðablik, 3. tölublað úr 1. ár-
gangi, kaupi eg háu verði.
Ritstj. y>Frétta<i.
Hreinar léreftstuskur
kanpir
Prentsmiðjan Gutenberg.
Lofidon, ódags., mótt. í gær.
jViackensen.
»Central News«-fréttastofan hefur gilda ástæðu til
þess að neita þeirri staðhæfingu Pjóðverja, að Mack-
ensen hershöfðingi hafi komið á vesturvígslöðvarnar
með 600,000 manna. Slíkur herafli er tilbúningur einn.
Er það konungs-hugsun frjálsr-
ar þjóðar að trúa .því, að íslend-
ingar geti aldrei staðið óstuddir á
eigin fótum, þrátt fyrir það, þótt
bersýnileg reynsla sé fyrir því
fengin, að »stuðnin^ur« sá, er þar
er átt við, er einskis virði — ekk-
ert annað en arftekinn, hugarburð-
ur ístöðulausra aukvisa-sálna?
Því miður hefur alt pólitískt
hjakk vort að undanförnu borið á
sér einkenni hugsjónaleysisins;
hálfvelgjan og kjarkleysið hefur
leyft ýmsum óskapnaði að reka
upp hausinn í bili, gefið ýmsum
vindhöggum svigrúm, oss til ó-
þurftar, og stælt andstöðu stundar-
valdhafans gegn réttmætum réttar-
kröfum vorum.
Ef spámannlegur andi göfugra
framtíðar-hugsjóna hefði svifið hér
yfir vötnunum, myndi fastar hafa
staðið verið og frækilegar gengið
fyrir fylkingar fram á þingvelli
þjóðmála vorra til trausts og halds
fornum og nýjum rétti vor íslend-
inga. Og eigi hefði þá litilþægni
sum ra leiðtoga vorra stundum gert oss
að athlægi í augum andherja vorra.
Því miður hefur þjóðmálabar-
áttan hjá oss ekki verið háð um
hugsjónir, — hún hefur snúist um
stundarhag, án tiilits til íramtíðar-
hagsmuna, þótt ekki eigi allir þar
óskilið mál. En vér lifum á tím-
um voldugra byltinga og umbrota,
og ekki er óliklegt, að öldur stór-
fenglegra áhrifa þeirra, berist til
vor í náinni framtíð og knýi oss
til að gefa hugsjónunum meiri
gaum en áður, knýi oss til að
hlusta á tímans raust og horfa
lengra fram.
En það er ekki nóg að krefjast
þess, að ekki leggjum vér nú stein
í götn vora þvera, svo að vér
komumst hvergi, sem sumum virð-
ist nú helzt til bjargráða, — held-
ur er hitt konunglegra, að horfa
hátt og langt fram og sækja nú
fram með fullri einurð til sigurs,
unz fullveldi vort er viðurkent af
alheimi, því að fullvalda erum vér,
en sú er hugsjón vor, að fá þá
viðurkenningu. Frh.