Fréttir - 05.05.1918, Blaðsíða 3

F R É T T I R
3
Silkisvuntuefni frá kr. 10,45. Silkilangsjöl frá kr. 5,45.
Misl. Sumarhanskar frá kr. 1,95. Hvitt og misl. Gardinutau frá kr, 0,65 m.
Flauel misl. 2,95 m. Kjólatau ullar 5,85 m. Kvenna og barna Stráhattar nýk.
Fiðurhelt Léreft 1,48 pr. m. Dúnléreft 100 cm. br., 1,65 m.
Kven-bómullarsokkar 0,98. Sokkabandateygja frá 0,32 m. Brodergarn hv. 0,15.
Misl. flauels Molskinn 5,95 m. Bl, Léreft 36 teg. frá 0,68 m.
Tvibr. Lakaléreft frá 2,35 m. Fríbr. Lakaléreft frá 1,98 m.
Saumavélar með hraðhjóli 58,00. íslenzk flögg, allar stærðir.
EGILL JAOOBSEN.
Ó T O R A R
2 nýir og ógallaðir hráolíu-skipamótorar „Völand*
— 60 hk. og 40 hk. — til sölu hjá
O. Johnsen & Kaaber.
því sannarlega verið ástæða til, að
kennarar hefðu farið vægar í sakir
en áður. — En eg spyr, hví er
þessi nýbreytni, ásarat fleirum, ekki
birt? Eða er þetta gert í heimildar-
leysi?
Eg ætla heldur ekki að þessu
sinni að láta í ljós álit mitt á
Mentaskólanum, sem uppeldis-
stofnun, hvort að æskumenn þeir,
sein hans verða að leita, fái þann
áhuga og andlega víðsýni, sem
verður að krefjast að skólinn veiti
þeim, svo að þeir séu færir um
að gerast leiðtogar þjóðarinnar,
sem starfandi og dugandi menn.
Eða hvað heyrist nú til yngri
stúdenta? Láta þeir nokkuð til sin
taka um hag og velferð þjóðar-
innar í nokkru einasta máli? En
óneitanlega gerðu þeir það þó áður.
Eg spyr, og vitna til allra hugs-
andi manna, sem til þekkja, hvort
hér muni ekki vera farið með rétt
mál.
Eg ætla elcki heldur að þessu
sinni að minnast á svonefndu
»sjúkravottorðin«, sem húsráðend-
ur gefa — eða öllu heldur nem-
endur í þeirra nafni — þá dagana
sem þeir koma ekki í skóla, og
kennurum, lítið síður en nemend-
um, er fullkunnugt um, að eru oft
og tíðum ósönn og stundum fölsuð.
En allir vita, hversu siðspillandi
áhrif þetta hlýtur að hafa á nem-
endurna. Enda hefur einn af mæt-
ustu kennurum skólans látið sér
um munn fara, að hann vissi vel
að »þessi ósönnu og fölsuðu vott-
orð sljófguðu alla ábyrgðartilfmn-
ingu pilta«, og hann hefði ætíð
barist á móti þessum ósóma.
En eg spyr, hví heidur skólinn
dauðahaldi í þetta fyrirkomulag,
þrátt fyrir það þótt hann sjái, og
mætir menn viðurkenni, að það
leiki nemendur grátt í siðferðislegu
tilliti?
Eg ætla heldur ekki að minnast
á andlausa endursagna-lærdóininn,
sem beitt er bæði heimilt og ó-
heimilt, því að í minni tíð í skóla
og svo mun vera enn, fór meiri
bluti kvöldsins í það að læra ensk-
ar °8 þýzkar endursagnir og er þó
eigi stafur fyrir hinni síðari, sbr.
reglug. 1908 4. gr., og um hina
fyni er ekkert ákveðið. En af þessu
leiðir margt: sumar námsgreinarnar
verða piltar að vanrækja og mun
af því stundum stafa núllin, en
þó er lakast, að slíkur þululær-
dómur eykur ekki dómgreind,
þekkingu ega þroska nemenda á
nokkurn hátt, fremur hið gagn-
stæða. En eg spyr, liggur ekki hér
í ein ástæðan til þess, að fræði-
mönnum háskólanna finst piltar
í seinni tíð óþroskaðri en þeir fyr
voru?
Rg ætla heldur ekki að minnast
á það hér, hversu nauðsynlegt það
væri, að Mentaskólanum væri skift
í tvær deildir, náttúrufræðis- og
máladeild, þvj ag þag ejna veitir
fryggingu fyrir fyrir því, að piltar
með frumlegar ng sérkennilegar
gáfur fái að njóta sín, og að ein-
stöku kennurum, sem ota fram sín-
um námsgreinum, gefist ekki færi
á, að fella þá fyrir það eitt, að
þeir eru sérkennilegir og ekki hægt
að móta þá í meðal-manns deigluna.
En væri skólanum skift, teldi
eg sjálfsagt, að Norðlendingar fengju
aftur sinn forna skóla, og að ann-
ari deildinni yrði skeytt við gagn-
fræðaskólann á Akureyri, þvi að
þar ríkir að mínu áliti réttlæti og
hollur andi, og svo er sem almenn-
ur áhugi og gott samlíf nemenda
og kennara sé þar landlægt.
En því miður hefur mér alt af
fundist, að þessir kostir væru horn-
reka í almenna Mentaskólanum í
Reykjavík, og slíkt mun fleiruin
hafa fundist, sbr. Einar Kvaran
skáld o. fl., sem um skólann hafa
ritað.
En nú kem eg að því, sem eg
einkanlega ætlaði að tala um og
það er það, hvort rétt sé og heim-
ilt, að lækka einkanir nemenda
fyrir það, að þeir séu óhlýðnir,
brjóti á móti góðri reglu í skólan-
um, séu svörulir við kennara o. s.
frv. En að þetta muni oft og tíð-
um hafa átt sér stað, eins og höf-
undur greinarinnar í »Fréttum«
gefur í skyn, munu mý-margir
bæði nemendur og prófdómendur
kannast við, að rétt sé með farið,
enda munu margir af kennurunum
sjálfum ekki þræta fyrir það, að
satt sé, og þeir eru til í kennara-
hóp, sem halda því fram, að þetta
sé eina refsi-aðferðin, sem að haldi
komi, því að hana taki piltar sér
nærri. Að gefa áminningu o. s. frv.
þýði ekkert. En sé það satt, að
piltar taki ekki mark á annari
refsingu en þeirri, sem bitnar á
einkana-gjöf, hvert er siðferðis-
gildi skólans þá?
En að það sé óheimilt, að láta
refsinguna koma niður á einkana-
gjöfinni sýnir Ijóslega 22. gr. reglug.
skólans frá 13. marz 1908, sem
kveður svo á, að fyrir slíkt skuli
nemendur sæta áminningu, vera
sviftir námsstyrk eða öðrum hlunn-
indum eða visað úr skóla um
stundarsakir eða fyrir full og alt,
ef miklar sakir eru. En á einkana-
gjöf má það ekki bitna, enda væri
slíkt óréttlátt, ómannlegt og ger-
ræðisfult. Óréttlátt af því, að nem-
andinn hefur jafn-mikla þekkingu
í námsgreinunum, hvort sem hann
er bljúgur og hlýðinn eða baldinn
og ófyrirleitinn, og bagi hann sér
illa, á það að koma niður á sið-
ferðis-einkunn hans, en ekki þeim
einkunum, sem sýna þekkinguna.
Eigi hann t. d. skilið, að fá 6 í
ensku, en 2 í siðferði, mun fáum
sýnast það rétt, að hann fái 2 í
ensku en 6 í siðferði, enda hlýtur
slíkt algerlega að ríða í bága við
réttarmeðvitund almennings. En
óneitanlega munu þess fá dæmi.
Eða með öðrum orðum afbrolin
látin bitna á einkunnar-gjöfinni
einni.
Þetta er gerræðisfult sökum þess,
að það stuðlar að því, að eyði-
leggja nemandann, því að hann
finnur, að hegningin kemur órétt-
látlega niður, hann hefur sömu
þekking og sömu greind, þótt hann
hafi brotið eitthvað af sér, því að
mannvitið er ekki hægt að skerða,
en manngildið má skerða.
Hann eyðir sjálfur fé og árum
til einskis, og bæði andlegir og
siðlerðislegir kraftar hans þverra.
Hann er brennimerktur sem flón
í augum samborgaranna, stuðnings-
menn hans slá af honum hendinni
af því, að þeir fá algerlega skakka
hugmynd um hann, álíta hann
treg-gáfaðan og fáfróðan, en ef til
vill hlýðinn og meinhægan.
Og óvíst er það, að skoðanir
kennara Mentaskólans og styrktar-
manna nemenda fari saman um
það, hvort réttara sé, að styrkja
menn til náms, sem greindir eru
en baldnir og ófyrirleitnir, eða þá
sem hlýðnir eru og lítilþægir, en
treg-gáfaðir.
En þetta er ómannlegt af því,
að þeir eru hræddir við, að beita
þeim rétta aga, sem þeim er heim-
ilaður, og þeir eru skyldugir að
beita, en í stað þess vilja þeir
koma fram í dagsljósið sem rétt-
lætið og mannúðin ein.
En sé nú þessu farið eins og
sagt hefur verið, hljóta allir góðir
menn að viðurkenna, að á þessu
verðnr að ráða bót, enda er hún
auðráðin að nokkru leyti.
Tað verður að skipa menn óvið-
komandi skólanum til þess að dæma
um kunnáttu nemenda við öll árs-
próf jafnt bekkjarpróf sem stúdents-
próf í Meptaskólanum. Allir próf-
dómendurnir eiga að vera óvið-
komandi iiema sá kennari sem
prófar. Pað fyrirkomulag, sem gilt
hefur að þessu, að kennararnir
sjálfir séu prófdómendur hver hjá
öðrum, verður að nema úr gildi.
Það eitt getur^ trygt nemendum,
foreldrum og forráðamönnum þeirra,
að nemendum sé réttilega gefið
fyrir kunnáttu sína, en ekki inn í
hana blandað persónulegum geð-
þótta kennaranna, siðferðiseinkuun
o. fl.
Þetta ætti enn fremur að vera
kennurunum kært, því að þá losn-
uðu þeir undan þeim grun, að
þeir beiti ekki þessu valdi sem
réttlátlegast og vinsældir skólans
mundu aukast.
Enda verður ekki séð, að kenn-
arar þurfi að ráða meiru um ein-
kunnir nemenda, en gefa þeim
vetrar-einkunnir og spyrja þá á
prófum.
Þessa ný-breytni hefðu stjórnend-
ur Mentaskólans átt að hlutast til
um, að tekin hefði verið upp, því
að vissulega er hún réttlátari og
hefði orðið vinsælli heldur en þær
sem lauslega hefur verið drepið á
að framan. Jón Sveinsson.