Frækorn - 09.09.1910, Blaðsíða 2

114
F R Æ K O R N
Aðskilnaður ríkis og kirkju.
Á síðasta Alþingi var, svo sem
inenn muna, samþykt þingsályktun-
artillaga í neðri deild, þar sem skor-
að var á stjórnina, að búa undir
og Ieggja fyrir Alþingi frumvarptil
laga um aðskilnað ríkis og kirkju.
Ráðherrann sem talaði í því máli,
en ekki greiddi atkvæði, gerði þá
helst ráð fyrir að skipuð yrði milli-
þinganefnd í málið, og þingnefndiu,
sem málið hafði til meðferðarðar,
gerði ráð fyrir, að það þyrfti lang-
an undirbúning.
Ekki hefir enn heyrst, að stjórnin
sé farin að gera nokkuð í þessu
stórmáli.
Að vísu var gert ráð fyrir því
af nefndinni, að undirbúningurinn
tæki svo langan tíma, að frumvarpið
gæti ekki orðið tilbúið fyrir næsta
þing, enda gerir það ekki mikið til,
þvíað það þarf stjórnarskrábreytingu
til þess að þjóðkirkjan verði af-
numin.
En þar sem ganga má út frá, að
á næsta þingi verði stjórnarskrá-
breyting samþykt, sem orðið gæti
að lögum 1912, ef alt gengi slysa-
laust, og þar sem sú stjórnarskrá
væntanlega heimilar að skilja riki
og kirkju með einföldum lögum,
væri ekki úr vegi að hraða málinu.
Undirbúningurinn ætti að ganga
svo hratt, að hægt væri að leggja
frumvarp það, er síðasta þing gerði
ráð fyrir, fyrir aukaþing 1912 og
helzt þannig úr garði gert, að það
gæti orðið lög frá því þingi.
Þjóðkirkjufyrirkomulagið er rang-
látt gagnvart einstaklingnum, kirkju
og kristindómi, auk þess óholt, eins
og marg sannað hefir verið, og þarf
því að hverfa hið bráðasta.
Og satt að segja virðist mér langt
of mikið úr því gert, hve mikið
vandamál þetta aðskilnaðarmál sé.
Mér virðist að þetta mál eigi að
undirbúa sem hvert annað löggjaf-
arfyrirmæli, enda virðist svo sem
þjóðin sé mjög einhuga um að
óska breytingar í þá átt, sem síð-
asta þing benti, hið bráðasta.
Það er að verða mönnum ljóst
— þeir eru víst fáir sem neita því
— að trúin er persónulegt mál,
sem ríkinu er óviðkomandi.
En sé svo, þá fremur þjóðfélagið
ranglætisverk, er það styður og
verndar eina sérstaka trúarskoðun,
sérstaklega þegar það gengur svo
langt að heimta að þeir menn borgi
líka til þjóðkirkjunnar, sem utan
hennar eru, og sem ef til vill álíta
lærdóma hennar háskalegar villu-
kenningar.
Það virðist ekki vera nein sam-
vizkusök fyrir þing eða stjórn að
létta þessu mnglæti af, og ekki
óeðlilegt að ganga út frá því að
allir, sem viðriðnir verða taldir,
vilji að svo verði gert ln'ð bráð-
asta.
En líti stjórnin annan veg á það
mál, og telji skipun sérstakrar millí-
þinganefndar nauðsynlega, þá þyrfti
að gera það hið bráðasta, svo mál-
inu yrði til lykta ráðið svo fljótt
sem unt er.
í fyrra sumar urðu nokkrar blaða-
umræður um mál þetta, sem eg
meðal annara tók þátt í, og er inér
meðal annars kunnugt um, að al-
menningi er það mikið áhugamál.
að úr þessu máli verði skorið hið
bráðasta. /_.
Framanrituð grein er úr »Þjóð-
viljanum« 24. ág. Hún á þaðskil-
ið að verða lesin af sem flestum.
» Þjóðkirkjufyrirkomulagið errang-
látt gagnvart einstaklingnum«. —
Svo er að orði kveðið að trúar-
frelsi sé í landinu, en það er því
rniður ekki nema í orði kveðnu.
Þjóðkirkjan hefir lagarétt — þó
ranglæti sé — að talca gjöld af
þeim mönnum, sem ekki eru með-
limir hennar, og bversu mikið sem
einstaklingurinn talar um trúfrelsi,
verðui hann þó að borga nauðung-
argjald þetta, þó hann sé fyrir utan
allar kirkjur. Þjóðkirkjan eins og
hún er hér, er ein stöðug afneitun
á hinum heilaga rétti einstaklings-
ins til fullkomins trúfrelsis.
»Þjóðkirkjufyrirkomulagið er . . .
ranglátt gagnvart kirkjuuni ogkristin-
dóminum.« — Menn halda, að
kristindómnum komi stuðningur frá
þjóðkirkjufyrirkomulaginu. En alls
konar þvingun laga og yfirvalda er
honum andstæð og hlýtur að vinna
honum ógagn. »Þar sem drottins
andi er, þar er frelsb. Og Jesús
sagði sjálfur: »Mitt ríki er ekki af
þessum heimi. »Fyrst þegar öll
óeðlileg bönd eru leyst af kristin-
dómi og kirkju Krists, getur lífs- og
frelsis-kraftur hennar til fulls notið
sín.
Menn eru, sem betur fer, farnir
að sjá þetta, og dagurinn er að
nálgast, að þjóðkirkjufyrirkoinulagið
fer veg allrar veraldar.
En kristindómuiinn mun lifa og
verða enn meira lífsafl en nokkurn
tíma fyr.
I »Bjarma«, sem út kom 1. þ.
m., er grein, sem sneríir mál þetta.
þar segir meðal annars:
»Nú ætlum vér, að tími sé t'l
kominn, að ríkið og kirkjan skilji,
til þess að gagnólíkar lífsskoðanir
ogtrúarskoðanirséu eigi lengúrtjóðr-
aðar saman, öllu andlegu og siðferð-
islegu lífi til niðurdreps og tíman-
legri velferð þjóðarinnar jafnt sem
andlegri.
Vér biðjum al!a að íhuga þetta
rólega.
Vér höfum eigi verið fylgjandi
skilnaði ríkis og kirkju. Það var
af þeirri ástæðu, að oss þótti óhyggi-
legt, að látaytrafyrirkomulag kirkj-
unnar eingöngu ráða úrslitunum í
því máli. Vér vildum bíðaþess, að
hálfvelgjustefnan nýja kastaði kufl-
inuni, svo að alþýða manna gæti
séð, livernig hún er í raun og veru.
Nú er þetta fengið, og þá eruni
vér einhuga með skilnaði, því að
það eitt gerir enga fríkirkju, þó
söfnuðir megi kjósa sér presta og
sjálfir skapa sér gjöld til kirkjuþarfa
og laun handa prestunum. Frelsi
kyrkjunnar er andlegt frelsi, það
frelsi, að þeir megi skilja, sem eigi
geta haft samneyti í trúarefnum, og
hverir uin sig rækja sína trú, óháðir
hverir öðrum, og öllu ytra valdi.
Tökum nú höndum saman allir,
prestar og leikmenn, sem eigi vitum
oss annað til sáluhjálpar en Jesúm
Krist hinn krossfesta, gerum með
oss opinber og frjálsmannleg
samtök, eftir guðs vilja, um það, að