Gjallarhorn - 27.04.1911, Blaðsíða 1

QJALLARHORN.
Ritstjóri: Jón Stefansson.
• • •• •••••••••••••••••••••••
• • ■• ••-•-•
V, 19.
Akureyri 27. apríl.
1911.
•• ••••••• • •• •
-######• •
# # #•##••#
-# #-# # # # €
-#-#-#-#■#■# • ■
Þorgils gjallandi.
SKáld-verðlaui) í vændum.
Á fjárlagafrumvarpinu, eins og það
liggur fyrir sem stendur, er gert ráð
fyrir, að Þorgils gjallanda verði veitt
1500 kr. í eitt skifti, sem heiðurs-
skáldverðlaun.
Það var Guðm. skáld Friðjónsson,
ef Gjh. man rétt, sem fyrstur hreyfði
því, að Þorgils gjallanda ætti að við
urkenna á þann hátt, og \ar það bæði
vel til fundið og maklega. Sjálfur hefir
Þorgils aldrei hrcyft einu orði í þá átt
og hefði víst aldrei gert, því hann vill
að skáldin »biki sjálf skip sín«, jafn-
framt og þau starfa að skáldskap.
En tvímælalaust á Þorgiis að fá
þessi verðlaun. Hann á svo breiðan
sess í bókmentum vorum og er svo
fallega sérkennilegur rithöfundur, að
meira en meðalsmán væri í, að hann
fengi enga viðurkenning — þó hann
biðji ekki um hana sjálfur — einmitt
í sömu andránni sem verið er að bisa
þeim Einari Hjörleifssyni, Jóni Trausta
og fleirum á fastan landssjóðsstyrk, að
þvf er virðist, — höfundum, sem þeg-
ar hafa notið allmikils úr þeirri átt,
að þeim ólöstuðum.
Þjóðin í heild sinni inun kunna því
vel og vera ánægð yfir, að Þorgils sé
veitt verðlaunin. Hún finnur, að hann
á þau svo margfaldlega skilið. Hann,
þessi þrautseigi eljumaður, sem starf-
ar mest að ritstörfum, þegar aðrir
hvílast — og þegar hann þyrfti þess
líka — ekki af spjátrungshætti, eða til
þess að leika sér, heldur vegna þess
að þá fyrst þjónar hann sinni instu
hjartfólgnustu löngun og þrá.
*
Islenzkir hestar
í Svíþjóð.
Sænskur búfræðiskandidat, A. E.
Colliander, hefir skrifað ítarlega grein
í »Stockholms Tidningen« um íslenzka
hesta í Svíþjóð, sérstaklega þá, er
voru fluttir þangað siðastliðið sumar,
og hrósar hann þeim Jnjög eindregið.
Nokkrir er keyptu þá, kunnu að vísu
ekki »réttu tökin« á þeim strax, seg-
ir hann, en eftir því sem eigendurnir,
eða þeir sem áttu að fara með þá,
vöndust þeim og lærðu að þekkja þá,
eftir því þyki þeim meira til hestanna
koma og vænna um þá. Mesta kosti
hestanna telur Colliander vera, hve
sterkir þeir séu eftir stærð, hve þoln-
ir þeir séu og hve lítið fóður þeir
þurfi, og kveðst hann ráða löndum
sínum, er hesta þurfi að nota, að út-
vega sér íslenzka hesta öðrum fremur,.
ef unt sé, og býðst til að gefa þeim
er óska, allar upplýsingar um þá.
Enir.; fremur tekur hann fram, að
ekki megi dæma hestana eftir því,
hvernig þeir séu þegar þeir koma frá
íslandi. Þeir séu þá »magrir, svangir
og mjóir og dauflegir útlits« oftast,
eða a. m. k. þeir er komu síðastliðið
sumar. En þeir nái sér undrunarlega
fljótt og verði fjörlegir, feitir og fall-
egir útlits, áður en maður viti af, ef
vel sé farið með þá. Og »þrem mán-
uðum eftir að hestarnir komu frá ís-
landi í sumar, höfðu flestir þeirra hækk-
að um nokkra centrimetra og gildnað
að sama skapi« !
Að síðustu ræður hann fastlega til
þess að halda áfram hestakaupum frá
íslandi. — Ef einhverir fslenzkir kaup-
menn eða kaupfélög kynnu að vilja
skrifa Colliander um hestasölu, skal
þess getið að utanáskrift til hans er:
Kungsskogen, Ölme, Sverige.
»Thore«-félagið.
Varhugaverð áœtlun.
Það átti víst að vera til þess að
bæta samgöngur milli Reykjavíkur og
Norðurlands,' þegar ákveðið var að
skip Thorefélagsins ættu að fara norð-
an um land tii ísafjarðar og snúa þar
við, en vera þar á sama tíma og slcip
sameinaða félagsins, er færu þaðan til
Reykjavíkur.
Óneitanlega sýndist framför í þessu,
á pappírnum, enda gortaði »ísafold«
af þrekvirki Björns Jónssonar, er hann
hefði unnið með þessu, komið á mik-
ilsverðri samgöngubót o. s. frv.
En sá galli varð á, er til framkvæmda
kom, að »Thore«-skipin hafa ekki hald-
ið áætlun, svo að ráðagerðin gæti orð-
ið áð gagni, heldur hafa þau verið svo
á eftir, að skip sameinaðafélagsins hafa
verið farin frá ísafirði áleiðis til Reykja-
víkur, þegar Thoreskipin komu þangað
norðan um, svo farþegar, sem glæpst
hafa á því að taka sér far með þeim
frá norðurhöfnunum, hafa staðið eins
og »strandaglópar« á ísafirði og ekki
komist lengra, en annaðhvort orðið að
bíða þar eftir skipsferð suður á bóg-
inn, eða snúa við heim aítur.
Áætlunin verður því til þess að tœla
menn, að því leyti sem hún gerir ráð
fyrir sambandi við Reykjavik á þenna
hátt.
Skipunum er á áætluninni ætlaður
svo naumur tími, til þessa ferðalags,
að ekkert má bera út af, svo þau
verði ekki á eftir. Því vítaverðara er
það, að félagið lætur þau fara á ýms-
ar hafnir, sem ekki eru á áætlun, og
þola bótalaust, að þau bíði á slíkum
stöðum dag eftir dag, til þess að geta
skilað af sér vörum. En harðast er
þó, þegar alt ferðalagið verður til ó-
nýtis, eingöngu vegna aukahafnaflæk-
ings skipanna.
Látln
er í þessum mánuði úr berklaveiki
Sesselja Arasen, dóttir Þorv. Arasen
póstafgreiðslumanns á Víðimýri, efni-
leg stúlka og vel látin, á tvítugsaldri,
Adam!
Adam!
Góðasti samsýslungi minn, barmaðu
þér ekki mikið um málníðslu mína;
gerðu annað karlmannlegra og betra,
kveddu annað kvæði um »óðalshöfð-
ingjann«, fornyrt og kröftugt, fágað
og fagurt, með því geturðu bjargað
móðurmálinu frá spillingu og getið þér
góðan orðstír.
Mín handtök á ritmálinu eru ef til
vill ekki heppileg, en ég rita ekki mik-
ið og held helst að menn leiðist lítið
á götu mér. Þú, og séra Jónas kenn-
ari, hugsið þá til okkar sem svo göng-
um gálauslega; látið bara »Kvöldvök-
urnar« leiða menn til sannleikans með
hreint mál og smekkvíst söguval. Það
er ykkur hægðarleikur; ekki færa »Vök-
urnar« neinar eldhúss-sögur—þó það
væri nú, að útgefendurnir sæu um það,
— þeir menn.
Þakka þér fyrir vandlætingarnar; ef
af góðum hug hefir verið gert, mun það
sjálft lofa sig. Ekki er þér um að
kenna, þó mállýtin loði við mig fram-
vegis.
Gaman hefi ég af fornritonum og
það held ég þú hafir líka, má ég nú
bjóða þér nokkra slíka staði, einkenni-
lega og gagnorða að mér virðist.
»Viðarr heitir einn; hinn þögli áss;
hann hefir skó þjokkvan. Hann er
sterkr, næst því sem Þórr; af honum
hafa goðín mikit traust í allar þrautir «
Snorra Edda, Rvk 1907, bl. 48.
»Guðrún gekk þá til sævar, er hon
hafði drepit Atla, gekk út á sæinn ok
viiíJi fara sér. Hon mátti eigi sökkva.
Rak hana yfir fjörðinn á land Jónakrs
konungs. Hann fekk hennar.«
Sæmundar Edda, Rvk. 1905, bl. 143.
»Hann (Valla-Ljótr) var óhlutdeil-
inn, umsýslumaðr, enginn skúrumaðr,
mikill maðr;«.
Valla-Ljóts saga, Rvk 1898. bl. 8.
»Norðr á Hálogalandi heitir fjörðr
Vefsnir. Þar liggr ey í firðinum, ok
heitir Álost, mikil ey ok góð. í henni
heitir bær á Sandnesi. Þar bjó sá
maðr er Sigurðr hét. Hann var auðg-
astr norðr þar. Hann var lendr maðr
ok spakr at viti.«
Egils saga, Rvk. 1892, bl. 14.
»Styrbjörn vá Þórodd, enn Hrólfr ok
þeir báðir Snæbjörn. Rauðssynir sóru
eiða ok allir aðrir til lífs sér. Þeir tóku
Hálogaland ok fóru þaðan til íslands
í Vaðil. Þorkell trefill gat sem farið
hafði fyrir Rauðssonum. Hrólfr gerði
virki á Strandaheiði. Trefill sendi Svein-
ung til höfuðs honum;«
Laijdnámabók, Rvk. 1891, bl. 114-115.
»Enn þat er at segja til sektar-
marka hans, at hann er mikill vexti
ok karlmannlegr; hann hefir brúnt hár
ok stór bein í andliti, svartar brýnn,
mikiar hendr, digra leggi.«
Bandaraanna saga, Rvk, 1901. bl. 2. j
»Þá mælti Þorsteinn skuldarmaðr:
»Nú mun ek í brott Höskuldr, ver
nú hendr þínar, ok þit fjórir heðan f
frá.« Brandr gekk ok vel fram Gunn-
steinsson.«
Ljósvetninga saga, Rvk. 1896, bl. 91.
»Helgi hét hinn þriði sonr Njáls.
Hann var fríðr maðr sínum ok hærðr
vel. Hann var sterkr maðr ok vel vfgr.
Hann var vitr maðr og stiltr vel.«
Njáls saga, Rvk. 1894. bl. 60.
»Nokkurir menn voru uppi á vegg-
inum með Kormáki er Narfi kom;
hestr opaði undir Narfa; Narfi var
gyrðr sverði.«
Kormáks saga, Rvk. 1893, bl. 16.
Nú er víst nóg komið af þessum til-
vitnunm, Adam minn, þú lest þetta í
skyndi og gerir það með sem þér sýn-
ist; ekki tekur það langan tíma, enda
væri ekki vel gert að tefja þig frá
önn og eljan við lestur þess, sem ekki
er skáldlegra en þetta hrafl mitt er.
Næst væntir mig að þú minnist á
þýðingu sr. Matth. á »Sögum Her-
læknisins«, ýmislegt er þar að athuga;
það væri verk fyrir þig. Eftir því þjóð-
skáldi hygg eg að menn muni nokkuð
leiðast og af honum má með réttu
mikils krefjast.
O-ið mitt það hneykslar marga, þig
líka Adam ; ég má til að taka það frá
augum ykkar.
Nú brýt ég blað og bið þig heilan
sitja. Þú kannast best við mig ef ég
nefnist
__________Þorgils.
Jón Jónsson
frá Múla.
Alþingismaður í 25 ár.
Alþingismanni Jóni Jónssyni í Múla
var haldið samsæti mikið f Reykjavík
23. þ. m., á 57. áfmælisdegi hans, í
minnipgu þess að 25 ár eru liðin síð-
an hann var kosinn alþingismaður í
fyrsta sinn. Hann varð Þingmaður
Norður-Þingeyinga 1886 og sat fyrst
á aukaþinginu það ár. Sfðan hefir hann
verið þingmaður Eyfirðinga, Seyðfirð-
inga og nú síðast Sunn-Mýlinga.
Jón í Múla hefir jafnan þótt mikil-
hæfur þingmaður, er mjög vel máli
farinn og talar ljóst og sannfærandi.
Hann hefir haft mörg trúnaðarstörf á
hendi í þinginu, verið í þýðingarmestu
nefndunum og oft framsögumaður ýmsra
þeirra o. s. frv.
Jón Jakobsson yfirbókavörður flutti
aðalræðuna fyrir minni Jóns, og Hannes
Hafstein bankastjóri fyrir minni konu
hans, frú Valgerðar. Kvæði höfðu þeir
Guðmundur Magnússon og Jón Ólafs-
son flutt þeim hjónum. Fjöldamargir
aðrir höfðu og mælt til Jóns. Samsæt-
ið sátu fjöldamargir Reykjavíkurbúar
og meirihluti þingmanna. Það fór mjög
ánægjulega fram í alla staði.