Gjallarhorn - 02.09.1911, Blaðsíða 2

120
GJALLARHORN.
V.
kosningaréttur og kjörgengi o. fl.,
en ekki samþyktar tillögur í þeim.
Stefáti í Fagraskógi kom á alla
fundina og sagði frá því, að hann
ætlaði að bjóða sig til þingmensku
í kjördæminu við næstu kosningar.
Á öllum fundunum létu kjósend-
ur í ljósi ánægju sína yfir starfsemi
H. H. sem þingmanns kjördæmisins,
og oftar en einu sinni átti að bera
fram traustsyfirlýsingar til hans, en
þær afbað hann þá sjálfur, er hann
komst á snoðir um þær, af ástæð-
um, sem hér verða ekki greindar í
þetta sinn. — Hann telur líklega,
að bezta traustsyfirlýsingin til sín,
séu atkvæði kjósenda á kjördegi í
haust, enda á hann þau sro viss, að
nær því hver einasti kjósandi kjör-
dæmisins mun greiða honum atkvæði.
Enda á það svo að vera. Eyfirð-
ingar hafa og sýnt það fyr, að þeir
láta ekki hringla með sannfæring
sína.
Háskólinn.
Dr. Knud Berlin skrifaði nýlega
langa grein um háskóla vorn í »Na-
tionaltíðindi«. og andaði þar fúlt frá
honum, eins og vant er, í vorn garð.
Reynir hann að skopast að háskólan-
um og leggur alt út á verra veg fyr-
ir oss. Dregur hann t. d. mjög dár
að oss með því, hvernig ástandið
verði þegar menn ætli að fara að
»dispútera« fyrir doktorsnafnbót við
háskólann. Rá eigi þessir óreyndu
»prófessorar« og »vísindamenn«, sem
enga »vísindagráðu« hafi sjáifir, að
fara að úthluta »doktors«-nafnbótum
og öðru þessháttar handa öðrum,
eins og þeim þyki bezt við eiga, en
án þess að hafa nokkurt verulegt vit
á því. Eini ljósdepillinn í stofnun há-
skólans sé kosning Björns M. Olsen
til háskólarektors, og gerir Berlin enga
tilraun til að hnekkja því, að hann sé
viðurkendur vísindamaður, enda hefði
það orðið örðugt.
Umsóknarfrestur um háskólaembættin
var útrunninn 10. ágúst. — Þessir sóttu:
Um lögfræðisembættin þeir þrír, sem
í þau höfðu verið settir, prófessorarn-
ir L. H. Bjarnason, Einar Arnórsson
og Jón Kristjánsson.
Um guðfræðingaembættin þeir tveir;
sem settir voru í prófessorsembættin,
Jón Helgason og Haraldur Níelsson.
En um dócentsembættið, sem síra E.
Briem var settur í, hefir enginn sótt.
Um læknaembættin sækja prófessor
Guðmundur Magnússon og Guðmund-
ur Hannesson héraðslæknir. En settir
í þau embætti voru þeir landlæknir
og Guðmundur Magnússon.
í norrænukennaraembættið var B.
M. Ólsen prófessor settur og mun
taka við því og gegna því, án þess
þó að hann hafi um það sótt.
Um heimspekiskennaráembættið sæk-
ja þeir Ágúst Bjarnason prófessor og
Guðmundur Finnbogason mag. art.
Um dócentsembættið í íslenzkri sögu
og bókmentum sóttu Bogi Th. Melsted
sagnfræðingur, Hannes Rorsteinsson
alþm. og Jón Jónsson sagnfræðingur.
En Bogi Th. Melsted hefir síðan tek-
ið umsókn sína aftur.— Dr. Berlin ját-
ar um Melsted, að hann sé gagnfróð-
ur og æfður vísindamaður, sem hafi
sannað vísindahæfileika sína með ís-
lendingasögu sinni, og telur sjálfsagt
að honum verði veitt embættið. Er
það rétt hjá Berlin, og undarlegt
hvers vegna Melsted hefir tekið um-
sókn sína aftur.
Strandferdaskipið, jlustri‘.
Jlðbúðin hjá bryfanum.
Nokkrif »Austfirðingar« hafa skrif-
að grein í blaðið »Reykjavík« þar
sem þeir kvarta mjög undan sóða-
skap og illri aðbúð af hálfu brytans
á »Austra«,—Aðrir farþegar, er síðan
hafa ferðast með »Austra«, og nokkr-
ir þeirra »oftar en einu sinni«, hafa
beðið »Gjh.« fyrir grein til andmæla.
Hrósa þeir brytanum og þjónustuliði
hans á hvert reipi og segja að hann
uppfylli óskir manna eftir beztu föng-
um, en annars er greinin of löng fyr-
ir »Gjh.« til þess að birtast öll. Skip-
stjóranum á »Austra« bera þeir »far-
þegar« bezta orð, segja hann dugleg-
legan mjög og árvakran mann, »er
hafi augun allstaðar«, enda þurfi ekki
annað en bera sig upp við hann ef
eitthvað fari aflaga, og láti hann þá
óðara bæta úr því. — Hvað verðlagi á
vörum brytans viðvíkur, segja þeir að
þeir tclji það »fult svo sanngjarnt«
sem á öðrurn skipum, er þeir þekki
til um. Stýrimenn skipsins séu mestu
lipurmenni, greiðviknir þegar leitáð sé
til þelrra, en ötulir og skarpir o.s. frv.
»Gjh.« getur bætt því við það, sem
hér er sagt, að »Austri« mun vafalít-
ið vera vinsælastur, hér nyrðra og
eystra, af öllum skipum »Thore«-fé-
lagsins. Hann er einasta skipið af
þeim, sem alt af heldur áætlun og
sem alt af er hægt að treysta á. Um
hin öll, er hingað koma, er það
kunnugt, að þeim er flækt hingað og
þangað, svo þau halda nær a 1 d r e i
áætlun. Hefir það oft gert mönnum
stórtjón, enda er nú svo komið, að
fjöldi manna er hættur að telja önnur
skip »Thores« en »Austra« og »Ster-
1 ing«, og sjá allir hvílík óhæfa það er
um skip þess félags, sem nýtur styrks
af landssjóði. Ætti stjórn félagsins
að kappkosta að kippa þessu í lag,
því svo búið má ekki vera lengur,
enda mun það félaginu sjálfu hollast.
Er þetta ekki sagt hér af nokkurri ó-
vild til félagsins, heldur vegna þess,
að ástandið með flæking skipanna,
eins og það hefir verið þetta ár, er
orðið með öllu óþolandi, eins og öll-
um er kunnugt, sem til þekkja.
Kappsundlð
um íslandsbikarinn fór fram 15. ágúst.
Sigurvegari varð Bened. O. Waage verzlun-
armaður, synti 500 inetra á 10. mín 103A
sek.
Stóreisrnasala.
D. Thomsen konsúll í Reykjavík hefir selt
nokkuð af húseignum síuum þar nýlega.
Húseignina nr. 17 í Hafnarstræti keypti
Chouillou, kolakaupmaður frak neskur, fyrir
35 þús. kr., húseignina nr. 19-21 í Hafnar-
stræti keypti Sigurjón Sigurðsson trésmíða-
meistari fyrir 65 þús. kr., og húseignina nr.
1 í Kolasundi keypti Björn Quðmundsson
kaupmaður fyrir 32 þús. kr.
Hannes Hafsteln
bankastjóri fói heimleiðis héðan með
Austra á þriðjudaginn,
Ferð til Færeyja
og Noregs.
Eftir Malth. Jochumsson.
IIII.
Vesturströnd J'Ioregs.
Landslag á vesturströnd Noregs — Þjóðleið
Norðmanna — Siglingaþjóð.
Áður en eg lýsi járnbrautinni
nýju, verð eg að fara fáeinum orð-
um um landslag á vesturströnd
Noregs. — Yfirleitt er hún hörð, ber
og gróðurlítil —nema að greni, það
vex vilt hvar sem stendur. Harð-
bergið í fjöllunutn hefir varnað
þess, að strandlengjan yrði breið
eða frjó, smáár vinna lítið á klett-
ana og mynda því silfurhvíta linda
milli fjalls og fjöru, og að ryðja
merkur og rækta nýbýli er margfalt
erfiðara þar í landi en hér, þar
sem hlíðar og bergtegundir er svo
meyrt og fljótunnið til grasræktun-
ar. En fagurlega brosa við hinir
grænu blettir á eyjum, fjörðum og
víkum Noregs innan um grábergið
og skógana, einkum 'auftrén. Eyjar
og sker girða nálega alla vestur-
ströndina suður undir Jaðar; af því
myndast hin fræga innleið, sem
hefir verið þjóðleið Norðmanna frá
alda öðli. Ró er opin leið á stöku
stað, t. d. á Sunnmæri: fyrir Stað
og fyrir Jacri og kista á Vestur-
ögðum, fullar 12 mílur. Noregur
segir sjálfur sögu sína, og hún er
þessi, vestanfjalls: Germanskur þjóð-
flokkur slæðist allar götur norður
fyrir Jaðar, hefir að ætlan manna
mjakast landveg fyrir alla botna
sunnan úr Evrópu og loks numið
land í suður- og vestur-bygðum
Noregs, en síðan færst norður í
landið á móts við Finna, sem
komið hafa að austan. Alt hafa
það verið steinaldarþjóðir, en hve-
nær þær bygðu landið veit enginn.
En óðara hafa þessir gömlu ná-
ungar séð sína sæng upp reidda á
ströndum landsins og einn kost
fyrir höndum, annaðhvort að snúa
við — og hvert? ellegar að leita sér
atvinnu á sjonum. Og þótt þekk-
ing þeirra hafi verið sárlítil í fyrstu
og varla meiri en svo, að þeir
gátu farið þverfirðis á eintrjáning-
um, mun þeim ærið fljótt hafa
lærst að bjarga sér af veiðiskap og
viðskiftum, því landshættir sögðu
til. Hentugra land til að kenna
veiðiskap og sjómensku er ekki til,
og fyrir því urðu Norðmenn
afarsnemma beztu sjómenn allra
þjóða — og eru enn til þessa dags.
Greiðari og háskaminni samgöngur
býður ekkert land á sjó en Vestur-
Noregur, né heldur torveldari á
landi. Retta bendir til allsherjar-
sögu Norðmanna, og þess einkum,
hve öll stjórn landsins hlaut að
verða torveld og brygðul: hægðin
að vestan eða hættan, að hvert
fylkið leitaði á annað með ránum
og ójafnaði, en óhægðin á Upp-
löndum að gæta lands og koma
herstjórn við. Saga Haraldanna,
einkum hins hárfagra, er glögg
skýring þessara eðlishátta, því að
seint hefði Noregur orðið eitt ríki,
hefði Haraldur hárfagri ekki kunn-
að að hagnýta sér veiku hliðarnar
og gert alt til að sundra sem mest
og einangra fylkin og smákonung-
ana — og sigra þá síðan. Lengst
vörðust Hörðar, Rýgir og Eyðir,
enda höfðu þeir numið nýju her-
kunnáttuna fyrir vestan haf. Minst
vörn og samheldni var á Upp-
löndunum, og lá rót þess einnig
í landsháttunum. En nú verður að
hverfa frá þessu og segja lítið eitt
frá brautinni mikln.
Stjórnmálafundur
á Akureyri.
Guðl. Guðmundsson bæjarfógeti
lýsir yfir framboði sínu
til þingmensku.
Ár 1911, laugardaginn 26. ágúst,
var almennur kjósendafundur haldinn
í Akureyrarkaupstað í Good-Templara-
húsinu kl. 8V2 e. hád. samkvæmt fund-
arboði frá stjórn Heimastjórnarfélags
Akureyrar, auglýstu með götuauglýs-
ingum.
Formaður Heimastjórnarfélagsins,
Björn Líndal yfirréttarmálafl.maður,
setti fundinn og skýrði frá tilgangi
haus, sem sé þeim sérstaklega, að
kynnast skoðunum þeirra þingmanna-
efna, sem væntanl. yrðu í kjöri við
alþingiskosningar í haust. Gat hann
þess, að í kjöri mundu verða fyrver-
andi þingmaður kjördæmisins og auk
hans sýslumaður og bæjarfóg. Guðlaug-
ur Guðmundsson. Lýsti hann óánægju
sinni yfir því, að fyrv. þingmaður væri
eigi rnættur og yfirleitt fáir af þeim,
sem honum hefðu fylgt hingað til,
einkanlega þar sem fyrv. þingmaður
hefði eigi kvatt til fundar enn að fyrra
bragði.
Ressu næst stakk frummælandi upp
á því, að skólameistari Stefán Stefáns-
son yrði kosinn fundarstjóri og var
það samþykt með lófaklappi. Skóla-
meistari kvaddi þá sér til aðstoðar
sem skrifara Bjarna Jónsson útbússtjóra
og Ásgeir kaupmann Pétursson.
Pá tók til máls sýslum. og bæjar-
fóg. Guðl. Guðmundsson, og lýsti
hann yfir því, að hann myndi verða
í kjöri við næstu þingkosningar; skýrði
hann frá skoðunum sínum í helztu
málum landsins, svó sem sambands-
málinu og aðflutningsbannsmálinu; í
hinu fyrra tjáði hann sig eindregið
fylgjandi frumvarpi sambajadslaganefnd-
arinnar, en bannlögin taldi hann mjög
óheppileg og viðsjál á þeim tíma, sem
þau væru fram komin, einkanlega í
þeim búningi, sem lögin frá 1909 eru
í. Pá ræddi hann allítarlega um fjár-
máí landsins og taldi hann þeim í ó-
efni komið, eftir því sem nú horfði
við. Brýna nauðsyn bæri því til þess
að auka tekjur landsins, en erfitt að
segja á hvern hátt það væri tiltækileg-
ast. Beina skatta væri neyðarúrræði að
auka, einkanlega ef stjórnarskrárfrum-
varp síðasta þings yrði að lögum, þar
sem eignalausum mönnum yrði veittur
sami réttur sem hinum, er nú bera
aðallega hina beinu skatta. Aðgengi-
legra af illu til að hækka toll af al-
gengustu neyzluvörum, svo sem kaffi,
sykri. Hugsanlegt væri einnig að fara
þá leiðina, að lögleiða lands-einkasölu
á einstökum vörutegundum, og taldí
þá álitlegast, sem tekjuauka, vínfanga«