Ingólfur - 03.07.1904, Blaðsíða 2

110
INGOLFUR.
[3. júlí 1904].
í sérmálum vorum, þeir eiga ekki að geta
undirskrifað skipun sérmálaráðherra vors.
Þeir lögðust sannarlega ekki neitt íkja
djúft, þingmenn vorir, er þeir tóku upp þessa
kröfu. Þeir höíðu heimild hennar skráða
berum orðum í stjórnarskránni. þar sem seg-
ir: konungur lætur ráðgjafann firir Island
framkvæuia æðsta vald sitt í sérmálum ís-
lands.
En hvenig fór um þessa síðustu, þessa ítr-
ustu varnarstöð firir landsréttindunum, sem
þingið ætlaði að gæti að haldi komið og
treisti á?
Hvernig fór um þenna einasta vott um
réttarsjálfstæði landsins, sem þingið benti
mönnum á til hughreistingar gegn ríkisráðs-
ákvæðinu ?
Eirsti íslendingurinn, sem hlaut þann heið-
ur að vera kallaður til þess að vera forvígis-
maður þjóðariunar og réttinda hennar,
sá maður sem hafði látið svo á þinginu, sem
hann væri fullur áhuga um landsréttindin,
hann brást þjóð sinni þegar í stað, er ráð-
herrahatturinn var réttur að honum, hann,
gjörðist Hðhlaupi frá þjóð sinui, hann ifirgaf
þessa síðustu varnarstöð landsréttindanna, er
þingið, og hann fremstur í flokki, hafði tekið
sér og álitið lílfsnauðsinlega, ef um nokkur
landsréttindi ætti að vera að ræða lengur.
Þetta sem þingið innbirlaði sór og lét inn-
birla sór að væri eftir af landsréttindunum
þetta, að danskir ráðgjafar gætu ekki bland-
að sér í sérmálin, það gaf Hannes Hafstein
strags eftir.
Og blöðin, sem hafa tekið að sér að verja
alt sem H. Hafstein gjörir, og fá visku sína
alla hjá honum í staðinn, þau vilja fræða
menn nú á því, að Hannes Hafstein hafi far-
ið alveg rétt að. „Reikjavík“ segir, að „það
eitt liafi verit) formlega réttu, að forsætisráð-
gjafinn danski skrifaði undir skipunarbréf H.
Hafsteins. Þjóðólfur segir að H. Hafstein
hafi „orðið að vera skipaður af forsætisráðgjaf-
anum að forminu til“, og Vestri segir, að það
hafi „ekki verið óeðlilegt11 þótt konungur hafi
kvatt forsætisráðherrann til að skrifa undir
útnefningu Hafsteins11.
Þessi blöð kenna nú berlega, að það
álit þingsins, sem það treisti á, er það hleifti
ríkisráðsákvæðinu að, að danskir ráðgjafar
gœtu ekki hlutast i alíslensk sérmál, hafi ver-
ið misskilningur einn. Þau kenna hiklaust,
að það hafi verið formlega rétt að
danskur ráðgjafi hafði með höndum og réði
til likta mikilsverðasta og sjáltsagðasta sér-
málinu, ráðgjafaskipuninni, því málinu beint,
sem þingið tók sérstaklega fram, að hliti að
vera óháð dönskum afskiitum.
Það er einkennilegur leikur með landsrétt-
indin og furðu djarfur, sem hér er verið að
leika.
Þjóðinni. og þinginu er sagt, að það sé ó-
hætt að taka ríkisráðsákvæðinu, landsróttind-
unum sé samt borgið, því að danskir ráð-
gjafar geti ekki hlutast í islensk mál. En
svo þegar þingið hefur biggt á þessu, þá seg-
ir H. Hafstein og blöðin hans á eftir, að það
geti ekki komið til mála annað en að dansk-
ir ráðgjafar hafi þessi sömu íslensku mál með
höndum og ráði þar einir. Það eitt sé form-
lega rétt.
Það er heimska, það er ósvifni, sem tekur
engu tali, að ætla að telja þjóðinni trú
um, að hún hafi nokkra stjórn útaf firir sig,
að hún hafi nokkur sérstök landsréttindi, ef
hún ræður ekki því, hver verður ráðgjafi
hennar.
Og þetta var þinginu ljóst, er það lagði
svo mikla áherslu á það að danskir ráðgjaf-
ar kæmu ekki nærri því máli.
H. Hafstein og blöðin hans verða nú að
sína mönnum hvar landsréttindi vor séu, í
hverju þau sini sig nú, því að einhversstað-
ar verður að votta firir þeim, ef nokkur eru.
Hannes Hafstein sagði á þinginu í firra
sumar, að hann vildi ekki kaupa hágfeldara
stjórnarfirirkomulag firir sjálfstæði landsins,
firir að sleppa nokkru af landsréttindum vor-
um. Jeg skora nú á hann að skíra þjóðinni
frá því, hvað orðið sé af landsréttindunum,
sem hann átti að gæta og lét, á þinginu sem
hann vildi ekki sleppa.
Hann þegir auðvitað, ef hann getur ekki
svarað spurningunni.
Jón Jensson.
Frá útlöndum.
Kaupmannahöfn 15,—6. — 1904.
liússland og Kína. Kínverjar halda
fremur tauin Japansm., þótt þeir haldi
sér utan við ófriðinn. Hefur það komið
fram á ímsan hátt að alþíðan er Japans-
mönnum vinveitt og hefur það stundum
jafnvel horft til vandræða. Rússar hafa
og stundum farið allóþirmilega með kín-
verska menn. En upp á síðkastið hafa
Rússar á allar lundir leitast við að frið-
þægja sig við Kínverja. Herforingjum
þeim, er móðgað hafa kínverska menn,
hefir verið refsað stranglega. Og hvað
meira er, Rússar gefa út fréttablað á kín-
versku. Er það prentað í Mukden og á
að laða alþíðuna að Rússum. Blaðið er
ekki sem vinveittast i garð Japansmanna
og er þeim borin illa sagan. Blaðið seg-
ir ennfremur að Rússar muni brátt stíia
friðarskilmálana í Tokio, höfuðborg Jap-
ansmanna. Þrátt firir allar vinagælurnar.
hafa Rússar þó haft í hótunum við kín-
verska bændur í Mantsjúríu, ef þeir gættu
eigi til fulis járnbrautanna. — (Eins og
kunnugt er hafa ímsir óaldarfiokkar haft
það sér til dægrastittingar að erta Rússa
og eiðileggja járnbrautirnar).
Japansmönnum veitir hægra að vingast
við Kínverja. Svæði þau er Japansmenn
hafa tekið frá Rússum í Mantsjúríu hafa
þeir boðið Kínverjum til ifiráða, — því
Kínverjar eiga landið, — er því auðsætt
að það er mjög erfitt firir Kínverja að
halda sér algjörlega utanvið ófriðinn.
Kínverskir óaldarmenn hafa drepið fregn-
ara nokkurn enskan, er sendur var til
ófriðarstöðvanna af enska blaðinu Daily
Telegraph.
Tæringarþlngið. Síðast, er vjer gát-
um þings þessa, hétum vér að tala frek-
ar um það síðar, og ætlum vér nú að
efna loforðið, þótt vart sé ástæða til að
orðlengja mjög um þingið að sinni, því
gjörðir þess eru ennþá ekki fillilega
kunnar.
Tæringarþing þetta er hið annað í röð-
inni og var það haldið hér í borginni síð-
ast í Maímánuði (26—29). ímsir hinna
helstu tæringarlækna úr allflestum rikjnm
Norðurálfunnar og jafnvel frá Ameríku
og Japan komu á mótið. — Enn hinn
heimsfrægi Lister kom ekki. —- Ráða-
neitisforinginn danski setti þingið. Krón-
prinsinn viðstaddur, og margt annað stór-
menni. Læknarnir hafa eflaust afkastað
miklu, þótt oss sé það ekki kunnugt, og
meðal annars var rætt um að banna
mönnum að hrækja, á götur og stræti.
Allflestir menn hafa verið á þeírri skoð-
un að heppilegast mundi að lögleiða ekki
slíkt bann, en kosta kapps um að fræða
menn um háska þann, er stafa kann af
hrákunum. Enn fremur var rætt um til-
kinningarskildu í tæringartilfellum og
voru samin eiðublöð til þess brúks. A
eiðublöðum stóðu hín ímsu stig tæringar-
innar. Voru þau nánar ákveðin og komu
menn sér saman um að viðhafa hina sömu
stigaskiftingu í öllum löndum. Imislegt
fleira mun hafa verið rætt, en þá var et-
ið og því næst drukkið og svo var drukk-
ið og etið á ní.
Að lokum heimsóttu hinir útlendu lækn-
ar ljóshöll Finsens og ímsar heilsustöðvar
Dana, sérstaklega heilsustöðvar firir tær-
ingarsjúklinga.
Lítilmenska.
Dögum oftar heiri ég hrósað ifirburðum
mannanna ifir önnur dír, og er þá vana-
lega talin skinsemin. Þá er auðvitað átt
við æðra stig skinseminnar en það, sem
leiðir skepnur til að ganga að mat sínum
eða afla sér bráða. Mun jafnaðarlega
vera átt við það, að mennirnir hafa meira
vit en dirin til þess að athuga samband
hlutanna eða í einu orði sagt að hafa
slwðanir. En lítið verður úr þessum ifir-
burðum, ef þeir þora aldrei að hafa þær
frammi eða þeir gera sér mat úr þeim með
þeim hætti að renna. þeim niður eða berj-
ast á móti sínum eigin skoðunum íirir aura
eða firir þá sök að þeir eru hræddir um
að missa aura.
Það ætti að vera næg lítilmenska að
renna af vígvellinum, þegar einhver hætta
er á ferðum, þótt ekki sé flúið undan
hverri grílu, sem hræðsla samfara auðugu
ímindunarafli má skapa. En þetta síðara
er þó næsta algengt. Þvi að allur fjöldi
manna heldur að það sé fárlegt að hafa
aðrar skoðanir en þeir menn, sem þeir
eiga eittbvað undir. Er það undur að
mönnum sé að óreindn ætluð svo mikil
þrælmenska, að kefja með ofbeldi skoðan-
ir frjálsra manna. Og ef hún er almenn
þá kernur það af því, að lítilmenskan hefir
opnað dirnar upp á gátt hneigt sig og
beðið þrælmenskuna að sína lítilæti og
ganga inn.
Margír menn hafa engan annan andans
auð en þessa lítilmensku4og fleitast á henni
gegnum lífið. Einkenni þeirra er það, að
þeir geta því aldrei trúað að nokkur mað-
ur haldi fram skoðunum nema í hagsmuna
skini. Einhver er það af sama sauðahúsi
sem skrifar í Vestra að landvarnarmenn
ætli sér að ná kosningafilgi með aðfinn-
ingum sínum við skipun ráðherrans og
ekkert annað. — En markið er auðþekt.
Þetta er eitt lítilmennið, sem hefur fengið