Ingólfur - 26.11.1905, Síða 3

[26. nðv. 1905.]
INGÓLFUR.
187
Marconi-loftskeyti.
Poldhu, ao/u
HerMnaður Þjððverja.
Sjólið Þjóðverja á að auka að töluverð-
um mun, bæta við 6 varðbergsskipum og
mörgum tundurbátuœ.
Konungur Korðmanna
í Kaupmannahöfn heíir verið tilkynt,
að Karl prins leggi á stað til Kristjaníu
23. nóv. Stósþing Norðmanna hefir sam-
þykt í einu hljóði að Karl Danaprins
verði konungur landsins. Þingið hefir feng-
ið hraðskeyti frá prinsinum þess efnis,
að hann muni taka sér konungsnafnið Há-
kon 7. og nefna son sinn Ólaf.
Slys.
Alvarlegt slys hefir frézt frá Þýzkalandi;
þýzkur tundurbátur og varðskip rákust á
og tundurbáturinn sökk. Einn liðsforingja
og þrjátíu og tvo háseta vantar og eru
menn hræddir um, að þeir hafi druknað.
;Witte.
Öflugur flokkur er að myndast (áRúss-
landi) til þess að styðja Witte; sagt er,
að hann hafi fengið mikinn stuðning við
það, að hætt hefir verið við ýms verkföll.
Samt er sagt, að ávarpi hans til verka-
manna um land alt hafi verið tekið með
fyrirlitningu.
23. nóv.
Skipstrand.
Eitt af gufuskipunum, sem fer um sundið
milli Englands og Frakklands, rakst á klett
á strönd Frakklands. Enginn tími vanst
til að hleypa út björgunarbátum, og menn
óttast, að flestallir hafi farist.J
Yald Japana yilr Kóreu.
Stjórnir Kóreu og Japans hafa undir
skrifað samning um að utanríkismálastjórn-
Kóreu flytjist til Tokio og að japanskur
landstjóri skuli sendur til Kóreu. Japan
lofar Kóreu landsréttindum sínum aftur,
þegar framfarir hafi orðið nægilega miklar.
Frá Rússlandi.
Horfur þar miklu vænlegri og menn
gera sér vonir um, að alt komist bráð-
lega í venjulegt lag. Eftirtektarvert, að
verkamenn hafa hætt við að heimta 8
stunda vinnudag.
Stórveldin og Tyrkland.
Stórveldin hafa sent flota til Makedóníu
í tilefni af því að Tyrkjastjórn hefir neit-
að að koma fjármálum Makedóníu í við-
unanlegt horf. Þýzkaland er eina stórveld-
ið, sem ekki tekur þátt í þessu, og leikur
orð á því, að soldán hafi gefið Þjóðverjum
einhverja sérstaka tilslökun.
Leikfélag Rvíkur er tekið til starfa
á ný. Hefir það leikið „Yestmannabrell-
ur“ eftir franskan höfund, Victorien Sar-
don. Á leik þenna verður minst frekara
í næsta blaði.
,Eitt er nauðsynlegt‘.
Ritgerð eftir Leó Tolstoj. — Þýdd af G. Sv.
XI.
Hið kristna mannkyn, og ef til viii
mannkyuið yfirleitt, er statt ávegamólum
mikilsverðra breytinga (álík* þýðingar-
mikilla og þeirra, er verða á einstaklingn-
um, þegar hann er kominn af berasku-
skeiði og orðinn fuiltíða); þessar breyting-
ar, eem gerast ekki á hundruðum heldur
þúsur.dum ára, eru tvenns konar: Innri
og ytri.
Loks er mannkynið evo á veg komið,
að það þarf ekki frsmar á yfirnáttúriegri
opinberun að halda, eem duiarfullri ekýr-
ing á þýðingu og tilgangi lífsins og sér
að gagnslaust er að vera að framkvæma
þær reglur, sem settar hafa verið guði til
velþóknunar. Þar í stað kemur skipun á
siðferðiskröfum lífsins, og sú innri um-
breyting, sem staðið hefir yfir í þúsundir
ára, er nú komin í það horf, að allflestir
mannanna eru búnir tii að hallast að þess-
ari nýju trúar-lífsskoðun.
Samsvarandi ytri umbreyting er innifalin
í gerbreyting á tilhögun þjóðféiagslífsins —
þeirri meginreglu, sem hingað til hefir sam-
einað mennina í þjóðfélög —, í því að af-
nema ofríkið, en viðhafa heldur skynsam-
legar fortöiur og sjálfviljugt samþykki.
Það er augljóst, að til þrautar er búið að
reyna ofbeldið sem sameiningarráð meðal
mannanna og að það er í algerðu ósam-
ræmi við samvizkukvaðir nútíðarmanna;
þess vegna getur þessi tilhögun ekki hald-
ist. En ytri kjörum verður eigi breytt,
nema hið innra, andlega ástand manna
taki stakkaskiftum. Af þeim sökum áöli
viðleitni mannanna, að beinast að hinni
innri umbreyting.
Hvers er nú þörf til þessa? Framar
öllu öðru, að þeim hindrunum sé úr vegi
rutt, ssm hamla mönnum að skilja þessa
trúarstefnu. Nú á tímum eru þessar hindi-
anir tvennar: Ginningar kirkjunnar og
tál visiudanna.
Ginningar kirkjumaima eru, að þeir setja
fram opinberunar kenning, sem eigi kemur
heim við vísindi nýrri tima, i staðinn fyr-
ir útskýring á tilætlun lífsins; í stað leið-
beiuinga í lífinu bera þeir á borð lögbók,
fylta fyrirskipunum, og helgisiði sem ekk-
ert koma lífinu við.
En það er tál af hálfu vísindamanna,
að þeir dæma tilverufræði og trúarbrögð
— þ. e. ekýringu á tilætlun lífsins — þarf-
leysu eina, og hyggja, að lifið haldist í
réttu horfi án trúarlegrar og tilvernfræði-
legrar undirstöðu.
Visindamennirnir lýsa yfir þvi, að mönn-
um verði stjórnað með því tilbúnings-lög-
máli, sem verið er að leiða út úr hinum
ímynduðu vísindum þjóðfélagsfræðinnar;
þeir eru öllu hættulegri en menn kirkj-
unnar. Ginnicgar kirkjunnar hafa sem sé
koroið fram í þvilíkri hroðafengni og ru(1da-
skap, að flestir láta ekki framar gabbast
af þeim; það er því einungis af gömlum
og rótgrónum vana, að kenningar kirkj-
unnar lafa enn þá uppi. En vísinda-hjá-
í lausasölu fæst:
BanaMk Um Islaaðs
með yfir 20 royndum. Kostar aðeins 50 a.

trúin er aftur á móti í essinu sínu á þess-
um tímum. í fyrsta lagi reyna höfuðprest-
ar þessarar kenniugar að fá menn ofan
af þeim trúaratriðum, sem mikilsverðust
eru, og beina athygli þeirra að málefnum,
er engu skifta, svo sem uppruna tegund-
anaa, sarostæði stjarnanna, eiginleikum
„radiums“-geislanna, fyrir-flóðaldar-dýr-
unum og þess háttar hindurvitnum; telja
þeir þetta alt afar-áríðandi, líkt og prest-
arnir hafa talið kredduna um „getnaðinn
alhreina.11 í annan stað halda þeir því að
mönnum, að á sama standi um öll trúar-
brögð — þ. e. afatöðu einstaklingsins gagn-
vart tilverunni —, en hægt sé að komast
af með íburðarmiklar útlistaair á réttvísi,
siðgæði og þjóðfélagsfræði. Þeim fer líkt
og mönnum kirkjunnar: Þeir reyna að
telja bæði sjálfum sér og öðrum trú um,
að þeir séu að frelsa mannkynið, þeir hyggja
sig óskeikula, eru aldrei sammála sín á
milli og skiftast í fjölmarga afbrigðaflokka;
þeir eru nú á timum, eins og kirkjurnar
hafa verið, aðalorsök í fáfræði, ruddaskap
og glötun mannkynsins, og þrándur í götu
fyrir lausn þess frá bölinu.
Þjóðræðisfélagið hélt skemtifund mið-
vikud. þann 22. okt. í Báruhúsinu, var
þar saman kominn mikill fjöidi manna.
Söng þar söngfélág eitt hér í bænum uý-
stofnað, er nefnist „Harpa“ nokkur lög
og tókst vouum framar með sum þeirra,
þar sem nýlega er byrjað að æfa söng-
flokkinn. Hr. Brynjólfur Þorláksson stýrðl
söugfiokknum. Guðm. T. Hallgrímsson las
upp: „Hvarf síra Odds frá Miklabæ" eftir
Einar Benediktsson. Þá söng Yaldemar
Steðensen sóló, og þótti honum takast
ágætlega. Hefir hann prýðis-fallega rödd
og mun syngja manna bezt hér í bænum.
Að lokum las Jón sagnfræðingur Jónsson
upp riýtt kvæði eftir Guðmund skáld Guð-
mundsson af mikilli list. Kvæði þetta nefnt
ist „FIosi og Hildigunnur" og er eitthvert
allra bezta kvæði, er ég hefi heyrt lengi,
enda munu nú fáir draga það i efa, að
Guðmundur er moð allra beztu skáldum
vorum. Að ,Iyriskri‘ snild taka honum fáir
fram og engum hefir tekist að lokka betur
söng út úr íslenzkri tungu en honum, enda
hefir hvert tónskáldið eftir annað samið
lög við kvæði hans. Og þetta seinaata
kvæði er í flokki beztu kvæða hans — ef
til vill það kraftmesta.
Yfir höfuð skemtu menn sér ágætlega,
og fór skemtunin hið bezta fram. Þökk
sé ötulli framgöngu hr. Guðjóns Guðmunds,
sonar cand. agr., er var formaður skemti-
nefndarinnar í þetta skifti. J. G.