Ingólfur - 20.12.1905, Blaðsíða 2

202
INGOLFUR.
[20. des. 1905.]
eftir því, hverjum skoðunum þeir fylgdu í
stjórnarskrárm.-.liuu.
Kosningar hinna 4 nýju þingmanna
sýndu það, að mönnum gazt ekki að
gjörðum stjórnarinnar, því að þeir sem
kosnir voru tjáðu sig allir á kjörfundun-
um annaðhvort andvíga henni eða utan
flokka.
En hvað gerir ráðherrann ?
Hann velur sjálfum sér 6 trygga fylgi-
fiska til þess að þurfa ekki fylgi nema
14 eða í hæzta lagi 15 þjóðkjörinna þing-
manna af 34, til þess að geta ráðið lög-
um og lofum á þinginu.
Hann leggur öll sín ióð á vogaskálina
en bannar þjóðinni að koma þar nærri.
Að ráðherrann í þingbyrjun hafi haft
14 þjóðkjörna þingmenn í sínum flokki
er víst hæpið. Zöllners þiugmennirnir
voru vist óráðnir; hefðu víst ekið segium
eftir vindi; flokksleysingjarnir höfðu ekki
bitið í skottið ráðherrans og sumir þing-
herrar hafa víst ekki haft á móti því að
komast til valda sjálfir. En hvað sem
því Jíður, úr þessum dýrlegu frumefnum
myndaðist flokkur ráðherrans, og það er
um framkomu þessa flokks á þinginu
1905, sem þjóðin hefir drýgt þá pólitísku
óhæfu að segja álit sitt.
íslendingur.
Ljósleitin.
í rökkurkyrð er húmskuggar himinhvelið
tjalda,
og hljótt er alt sem d’auðinn og grafarróin köld,
og hljóðar verur stara í hjúpi dökkra falda
í hugans insta djúp. — Þar ríkir eilíft kvöld.
Þá myrkur minnar sálar við myrkurverur
hjalar,
og mætir sömu augum í dularfullri ró,
því auga sem er dauðinn, því auga sem að
talar
um ekki neitt, en talar svo djúpt og napurt þó.
Mitt auga leitar festu í andans dimma heimi,
og eftir ljósi skimar, sem hvergi er þó að sjá,
og þræðir opnar leiðir í lífsins rökkurgeimi,
sem liggja til þess bjarta, er vonin djarfa sá.
En allar leiðir þrjóta. — Þó neðst frá djúpa
dalnum,
og dældum allra lægstu að fjallsins hæsta
tind
mitt myrkur-auga leiti í myrka dauða-salnum
það mætir sömu augum, er stara á mig blind.
Og sál mín er sem fuglinn er íjarra landa
leitar
og lítur aðeins dauðann: hinn kyrra,*jnyrka
sjó,
unz þreyttur vængur fipast og flugi alveg
neitar,
hann fellur þá i hafið i djúpsins kyrru ró.
Og meðan hægt ’ann líður til hafsins huldu
kynna,
hann heyrir gegnum dauðann það napra
strengjaspil:
„Þú leitaðir þess auli, sern aldrei var að finna
og aldrei getur fundist og veröur aldrei til!“
Jónas Guðlaugsson.
,Eitt er nauðsynlegt*.
Ritgerð eftir Leó Tolstoj. — Þýdd af G. Sv.
XII.
(síðasti kafli.)
Þangað til mannkynið hefir faliist á þá
skynsamlegu allsherjar trúarkenning, sem
samsvarar aldursskeiði þess og þroska,
munu breytingar allar verða aðeins á yt-
ra borðinu, en böl lífsins stendur í stað
eður eykst án afláts. Allir þekkja þessa
kenningu. Það er kristna kenningin,
þegar búið er að sópa frá henni öllum af-
bökunum og „skýringum ;“ aðal frumregl-
ur hennar, bæði tilverufræðilegar og sið-
fræðilegar, eru viðurkendar af öilum, jafnt
áhangendum annara trúarbragða sem þeim
er kristnir eru. Því er svo varið sökum
þess, að þær koma heim við frummyndir
allra hinna miklu trúarfyrirsagna heims-
ins: — Bramatrú, Konfúsíusarkenningu,
Taótatrú, Múhameðstrú, andverukenningar,
Swedenborgskenningu, guðspekiskenning-
ar og jafnvel raunspeki Kants.
Undirstöðuatriði kenningar þessarar eru:
Að maðnrinn sé siðferðigædd vera, mynd-
aður í líkingu sins guðdómlega uppruna;
að ákvörðun mannsins sé að fullnægja
vilja þessa guðdómlega uppruna og guðs
vilji sé sama :;sem heill mannanna; heill
mannanna ávinnist með kærleika, og kær-
leikurinn sé iðkaður með því: Að breyta
við aðra eins og menn vilja, að aðrir
breyti við sig! — Þetta er kenningin öll,
frá upphafi til enda.
Kenningin viðurkennir ekkert yfirnátt-
úrlegt; hún er skynsamleg leiðbeining
þjóðlífinu, — trúin, sem ákveður afstöðu
einstaklingsins gagnvart tilverunni. Hún
veitir þeim, sem hana játa ogskilja, skyn-
samlega skýringu á þýðingu og tilgangi
iífsins, og verða þar af auðveldlega rakin
heilræði, ævarandi og staðföst.
Að því leyti er þessi kristua kenning
frábrugðin kristindómi kirkjunnar, sem
styðst við dultrúarvingl og kraftaverk, og
nytsemissiðfræði vantrúarmannanna, er ó-
afvitandi hafa notfært sér ályktanir henn-
ar, en eigi eðli.
Þjóðlífið, eins ogfþað nú er, með stjóm-
ofríki, er meira og meira þjáir land og
iýð, getur engum breytingum tekið, fyr
en allir skilja hið sanna eðli þessarar
kenningar og verða heunar aðnjótandi á
sama hátt og kenninga kirkjunnar nú á
tímum.
Á hverju er þá nauðsyn, svo að það
geti orðið?
Við erum orðnir svo vanir við þásvik-
ulu ímynd, að endurbótum verði aðeins
komið fram með ytri ofbeldisráðum, —
að við hyggjum því vera einnig farið um
breytingar í liferni manna. Eu svo
er eigi. Sérhver einstaklingur, sem
veit með fullri vissu, í hverju sönn heill
hans sjálfs og náungans er íóigin, á altaf
í vitum sinum ráð til að framkvæma þær
breytingar, er við þurfs, og ekkert fær
stöðvað eður hindrað iðju hans til að kom-
ast að takmarkinu.
En að þessu t.akmarki —heill sjálfs sin
og náungans — komast menn eingöngu
með starfsemi hið innra í sjálfum sér,
með því r.ð gróðursetja og fullkomna hina
skynsamlegu trúar-Iífsskoðun í sjálfum sér
og lifa í samræmi við hana. Eins og
einn bruni getur kviknað af öðrum, þann-
ig mun hin sanna trú, ef hún lýsir sér í
líferni manna, breiðast út og hrífa aðra
með sannleik sinum. Og kjör manna verða
aðeins bætt á þann hátt, að sannleikur
trúarinnar nái að breiðast út og festa
rætur.
Þótt undarlegt þyki, er ráðið til að
frelsa mennina frá þeim ófarnaði, sem þeir
eiga við að stríða, sérstaklega því voða-
böli, er stafar frá stjórnunum, ekkert ann-
að en þetta: Starfsemi hvers og eins híð
innra í sjálfum sér. —
„Marta, Marta! Þú hefir umstang og
áhyggju fyrir mörgu, — en eitt er nauð-
synlegt!u
Marconi-loftskeyti.
18 des.
Kússland.
Gjörvallur bændalýður í Rigahéraðinn
hefir gert uppreisn. Landeigendur fara
forflótta til Pétursborgar; margir hafa
hlotið sár og bana. Það er sagt að kom-
ið hafi til bardaga á strætunum í Riga
og rauðir fánar dregnir upp á opÍDber
stórhýsi. Síðari fréttir segja, að stjórnar-
hýsin standi í björtu báli og íbúarnir sé
flúnir, vígvirki sett um þverar borgargöt-
ur og borgin skipuð í hervörzlum, en
þeim hafi ekki orðið framfylgt af því að
herlið vantar. •
Bændaróstur og upphlaup halda áfram
víðsvegar um alt Rússland. Keisarisagði
sendinefnd íhaldsliða, að hann væri stað-
ráðinn í því að koma stjórnarbót til fram-
kvæmda, en fyrst yrði að friða landið. —
Fyrsti herflokkur Rússa frá Mandsjúríu
kom til Moskva og sýndi hið mesta aga-
leysi. Þeir neyddu járnbrautarlestina til
þess að bíða í ýmsum borgum á leiðinni
meðan þeir sátu að drykkjusvalli.
Hersögur miklar berast frá Kúrlandi
og Liviandi. Eru löndin á valdi uppreist-
armanna og hafa þeir lagt eld í Riga og
Mitau.
Tyrkneski sendiherrann í Pétursborg
hefir hafið mótmæli gegn morðum og
manndrápum á Múhamedsmönnum i Tiflis.
Kvað hann yfirvöldin fá Armenningum
vopn í hendur og styðja þá til rána og
manndrápa.
Frakkland og Þýzkaland.
Horfurnar eru nú mjög ískyggilegar
milli Frakka og Þjóðverja út af Marocco.
Þegar Frakkar vildu ekki taka þátt í
samningum út af því máli, sagði Buiow
franska sendiherranum, að ef Frakkar
vildu að friður héldist, þá skyb’u þeir
ekki sýna neina undanfærslu. Hefir þetta
vakið megna gremju meðal Frakka og
taka þeir nú öllum samningum fjarri.