Ingólfur - 28.10.1906, Qupperneq 3

[28. okt. 1906.]
INGOLFDR.
181
eftirleiðis, og Hafstein sýair það líka að
hann gjörir það ekki.
Lítið dæmi skulum vér tilfæra hér.
í fjárlagafrv., sem kom fram á þingi
1905, fór stjórnin fram á að veittar væru
1200 kr. til tímakenslu við hinn alm.
mentaskóla og 1600 kr. til aukakennara.
Þessa aukakennarastöðu, sem Hafstein
hafði tekið af Bjarna Jónssyni cand. mag.
1904 vildi hann nú fá leyfi til að veita
einhverjum sem honum gætist betur að
en Bjarna. En fjárlaganefndin í neðri
deild slengdi saman báðum liðunum og
ákvað alt féð (2800 kr.) til tímakenslu.
Hafstein lýsti misþóknun sinni á þessu
í neðri deild og svaraði þá framsögumað-
ur á þá leið, að fjárlaganefndin hugsaði
sér að stjórninni væri það frjálst hvort
hún réði aukakennara með árslaunum af
tímakenslufénu eða hagaði notkun fjár-
ins öðruvísi, en nefndinni þætti 1600 kr. of
mikil byrjunarlaun handa aukabennara.
Ráðherrann var ekki ánægður með þessi
ummæli framsögumannsins, og þegar frv.
kom uppí efri deild, gjörði hann því
breytingartillögu í þá átt að veitingin
væri orðuð eins og stjórnarfrv. fór fram
á, 1200 kr. til timakenslu og 1600 kr.
til aukakennara. En í efri deild var
beint mælt á móti því af formanni fjárl.n.
Jóni Jakobssyni, að skipaður væri nokk-
ur aukakennari við skólann og var breyt-
ingartillaga ráðherra því feld þar með 8
atkv .gegn 1.' Með þessari atkyœðagreiðslu
er málið útkljáð þannig að stjórninni var
ekki heimilt að verja neinu af tímakenslu-
fénu til aukakennara, og voru hin óljósu
ummæli framsögumanns neðri deildar
þarmeð orðin þýðingarlaus, enda var
málinu ekki hreyft minstu vitund á þing-
inu eftir það.
Ráðherrann var samt ekki af baki
fallinn fyrir þetta. Hann tók aðeins, að
vanda, til sinna ráða. Þóttist geta treyst
uppá „flokbinn sem hann styðst við“. Bróð-
ir Lárusar, hins dýra mágs hans, var em-
bættislaus og ráðherrann sbipaði hann auka-
kennara við skólann, í kyrþey þó, því
að það þótti réttara að geta ekki um það
í stjórnartíðindunum — og rak í staðinn
frá skólanum 2 tímakennara, sem þar
höfðu haft kenslu á hendi mörg ár,
lengur en aukakennarinn nýi, að minnsta
kosti annar þeirra, og þótt góðir kenn-
arar. En flokkurinn samþykkir sjálfsagt
alt eftir á. Þingræðið er ekki fólgið í
því, að réðheirann gjöri það sem þingið
vill, heldur i því að þingið fái að sam-
þykkja eftir á það sem ráðherranum
þóknast að gjöra beint ofaní ályktanir
þess.
Það þing er lætur bjóða sér slíkt
hlutskipti, er ekki vant að virðingu sinni;
og vist er það, að það situr illa á því
aðætla að rifna af mikilmensku þóað kjós-
endur láti það kurteislega vita, að þeir
ætlist til að það taki eitthvað tilit til
þjóðarinnar vilja.
Þingræði gagnvart þjóðinni hyggj-
ast þeir hafa, en gagnvart stjórninni —
ekkert.
Snýr það ekki öfugt, þingræðið það ?
■ X.
A sjó og landi.
Kappglíma. Jón Sigfússon í Húsavík,
fræknasti glímumaður Þingeyinga, hefir
skorað Ólaf Valdimarsson á hólm til glímu
um silfurbeltið góða, er Ólafur hlaut eftir
kappglímurnar 20 ágúst í sumar.
Bæjarbrnni. Bærinn Hleinargerði í
Eiðaþiughá brann til kaldra kola seint í
f. m. og þar með öll taðan. Menn björg-
uðust.
Hvalveiðar Norðmanna á Austurlandi
hafa gengið með lakara móti í sumar, að
„Nl.“ segir.
Barnaveiki hefir stungið sér niður á
Akureyri og eitt barn dáið.
Fiskafli hinn bezti við ísafjarðardjúp í
haust, einkum í Bolungarvík.
Sjálfsmorð. Maður drekti sér í Vest-
mannaeyjum nýlega, roskinn að aldri.
Annar maður hengdi sig á sunnud. var
austur á Stokkseyri: Jón Pálsson íRana-
koti, rúml. fimmtugur. Hafði verið geð-
veikur.
Höfuðborgin,
Tryggvi konungur fór til útlanda á
þriðjudagskveldið. Meðal farþega var
Páll kaupmaður Torfason á Flateyri og
Kristján bróðir hans.
Frá Finnlandi
eftir Bj'órn Stefánsson frá Auðkúlu.
Nú eru löngu liðnir þeir tímar þegar for-
feður vorir fóru í austurveg til Bjarmalands,
börðu þar á tröllum og berserkjum og leituðu
sér fjár og frægðar. Um margar aldir heiir
sárfáum eða engum íslendingi komið til hug-
ar að beina för sinni til Bjarmalands; það
liggur of langt til þess úr þjóðbraut þeirra
sem út fyrir “pollinn11 leita. Það má því
nýung nefnast er fjórir íslendingar* tóku
upp fornan sið f vor og fóru til Bjarmalands.
Sá er þó munurinn, að för þessi mun livorki
hafa verið til fjár né frægðar. Forfeður vor-
ir fóru gullslausir en komu aftur með offjár,
en við fórum með allmikið gull en komum
aftur gullslausír eða að minnsta kosti léttari
af gulli en þá er förin hófst. Þrátt fyrir það
snerum við allir ánægðir heim úr förinni og
endurminningarnar, sem við höfum um ferð
okkar eru okkur dýrmætari en gull.
Það mun ef til vill að bera í bakkafullan
lækinn að skrifa meir um Finnlandsför okk-
ar en orðið er, þar sem tveir samfylgdarmenn
mínir hafa þegar skráð um hana hvor í sínu
blaðinu —, en ég hefi ekki enn þá séð, hvað
þeir hafa skrifað, og getur verið að eitthvað
það slæðist hér með sem verður lesendunum
nýtt, og sinum augum lítur hver á silfrið. Eftil
vill bætum við þá hver annan upp, sem eigi mun
* Auk greinarhöf. sr. Jón Helgason, sr. Sig-
tryggur Guðlaugsson og sr. Jóhann Þorkelsson.
Bjíirlii I.—IX. árg., comj
plett, í ágætu standi og mjög sterku bandi,
er til sölu, undir hálfvirði. Ritstj. vísar
á seljanda.
af veita, þar sem dvöl okkar í Finnlandi var
mjög stutt og ekki sérstakt tækifæri til að
kynnast landinu og þjóð þeirri sem það bygg-
ir, eins og æskilegt hefði verið. Tilgangi
mínum með þessum línum yrði þá líka náð
ef þær yrðu ofurlítið til að skýra hugmynd-
ir þeirra um Finnland, sem hafa verið því
jafn ókunnugir sem ég var áður en ég fór þessa
för. Fyrir vísindamennina og þá lærðu get
ég auðvitað ekki skrifað. Sjálfur hafði ég
lítið annað fræðst um Finnland, en það sem ég
las um það í Schwanenffiigel (kenslubók í sögu
í latínuskólanum); þar er það nefnt á stöku
stað í sambandi við sögu Svía og hygg ég
að flestir hafi verið jafnnær um Finnland og
finzku þjóðina eftir þann vísdóm. Eg má
fullyrða að Granzov eyðir alt að því hálfri
bls. í sinni dýrmætu landafræði undir Finn-
land. Þar er þess getið að talsvert sé af
vötnum í Finnlandi og borg þar sem heiti
Helsingfors o. s. frv. Eg man að ég var á-
nægður við Granzov fyrir hvað hann var
notalega stuttorður og kjarnyrtur um Finn-
land. Það tók ekki langan tíma að læra um
það og kostaði ekki mikil heilabrot. Við
hefðum þegið að hann hefði verið eins stutt-
orður um dönsku eyjarnar og Jótlands tang-
ann, að því þar þurftimeir en meðalhaus til að
fylgjast með. En þrátt fyrir það þótt Gran-
zov heitinn, (ef hann er þá dauður) væri ekki
mjög fræðandi hvað Finnland snerti, þá var
mér þó frá barnæsku hlýtt til þessa lands.
Mér var snemma kunnugt um að Runeberg
og Topelius voru finnskir og það sem mér
var sagt og ég las seinna sjálfur eftir þá
studdi að velvild minni til þeirrar þjóðar.
Hin þungu kjör Finna síðustu árin undir
kúgunaroki Rússa og hin sterka þrá þeirra
eftir frelsi þegar þeir voru stolnir því, varð
einnig til að auka á vinarþel mitt til finnsku
þjóðarinnar.
Það lágu því ýms rök að því, að ég tók
tveim höndum tækifærinu sem mér gafst
í vor að sækja heim þessa þjóð, sem á svo
langa raunasögu, af því hún hefir ekki enn
þá getað vanist ófrelsis hlekkjunum. Mig
hefir aldrei órað fyrir að leið min mundi
liggja þangað þótt út úr landsteinunum færi
og þvi var mér þessi för enn meira tilhlökk-
unarefni en ella mundi.
Áður en ég fer frekar út í förina til Finn-
lands, vil ég með fám orðum minnast á land-
ið sjálft og þá þjóð, sem liðið hefir þar blitt
og strítt um margar aldir.
Finnland er nál. ferfalt stærra en ísland
og strjálbygt mjög. íbúar eru um 2Lf
miljón. Landið er áfast við Skandinaviu-
skagann norðvestan til en að austan við
Rússland. Suðurhluti landsins er breið
tunga á millum Helsingjabotns og Kyrjála-
botns. Landið er að mestu háslétta. Þar eru
ekki mörg há fjöll, en fjöldi af ám og vötn-
um eins og finnska nafnið á landinu ber
vitni um. Á finnsku heitir landið Suomi eða
Suominmaa sem þýðir land vatnanna eða
vatna landið. Skáldin kalla það líka „þúsund
vatna landið“. Ekkert land á jörðinni er
eins auðugt af vötnum sem Finnland. Vötn-
in eru mest um miðbik landsins, víða eru