Ingólfur - 06.10.1907, Blaðsíða 2

126
INGÓLFUR
Frá Vesturheimi.
Winnipeg 1. sept. 1907.
Heiri ótíð en menn mana hefir verið
hér síðastliðinn mánuð. Ágústmánuður,
sem venjulega er heitasti og þurrviðra-
samasti mánuðurinn á snmrinu, var nú
bæði kaldur o? votviðraiamur. Atvinnu-
leysi má balla hér eítir því sem venja
er til. Karlmeun ganga hér í hópum
atvinnulitlir eða atvinnulausir. Samn-
ingsvinnuveitendur (contractors) íslenzk-
ir, sem á hverju sumri hafa veitt mörg
um atvinnu, hafa lítið haft að gera í
sumar. Sem sagt mjög mikill aftur-
kippur og deyfð hér í öllu. Útlitið því
mjög óglæsilegt að byrja veturinn.
Flestar vörutegundir hafa stigið í verði.
Hey og eldsneyti í afarverði — þriðj-
ungi hærra en venjulega.
Alí'tavutnsbygð 31. ágúst.
Flestum mun minnisstætt hversu síð-
asti vetur var langur og kaldur, og
hve seint voraði. Hér byrjaði ekki að
gróa fyrr en í júnímánuði, en þá kom
ágæt tíð, og vonir um grasvöxt hinar
beztu. Ba um miðjan júli kom niður
svo mikið vatn, að engjar stórskemd-
ust í norðurhluta bygðarinnar því að
„Svan Creek“ íióði yíir takmörk sin.
Allir bjuggust við að með ágúst mundi
þorna upp, eins og venja er til. En
þá fyrst tók steininn alveg úr. Allan
ágústmánuð hefir rignt meira og minna,
svo að undantekning hefir verið ef
komið hafa 2—3 þurrviðrisdagar. Þó
yfirtók 11. ágúst, þá var stórrigning
með þrnmum og eldingum og hvass-
viðri svo miklu að skógurinn stór-
skemdist víða. Stór tré rifnuðu upp
með rótum, og svo mátti kalla að all-
ar engjar færu í kaf í vatn. í dag er
hér stórrigning og þrumuveður. Heyfeng-
ur bænda mjög bághorinn. Sumir hafa
tæpan helming þeirra heyja er þeir
þarfnast, aðrir nær ekkert. Útlit er
fyrir að það þnrfi að lóga fiarska
miklu af gripum hér í haust. Fylkis-
stjórnin vill ekkert gera til að veita
vatninu af. Verð á nautgripum er bér
fremur lágt en gott verð á svinum og
sauðfé, 6 — 61 /2 cent fyrir pundið í lif-
andi svínum. Dilkær 8—9 doll. (með
lambinu).
Nýja íslandi 31. ágúst 1907.
Það hafa mátt heita uppihaldslaus
illviðri hér um slóðir síðan með júlí.
Skiftist á rok og rigning og þrumur,
þó keyrði fyrst um alt bak um 11. á-
gúst. Þá var rokið og i Iviðrið svo
mikið að skógurinn lá brotiun í dyngj-
um, vírgirðingar stórskemdust af viðar-
fallinu; hey og bátar fuku. Hvemikið
hefir farist af nautgripum í skóginum
er ekki tilspurt enn. Winnipegvatn
fiæddi víða á engi manna og meðfram
því. Afræsluskurðir tóku hvergi nærri
vatnið sem niður féll svo það fór skemstu
leið yfir „dompana" á veginum svo alt
varð ófært. Þrátt fyrir þetta hafa 3
frostnætur komið hér í þessum mánuði
svo tiðarfarið hefir í þ. m. verið mjög
einkennilegt, og afleiðingarnar hljóta
að verða slæmar, einkum fyrir þá sem
þurfa að ná miklum heyjum fyrir vet-
urinn.
Eftir „Hugiu“.
Áll er ilt gengi,
ueiua heiman haíi.
Ollum er það minnisstætt, hvern áhuga
Reykjavíkin hafði á því að hnekkja ís-
lenzka fánanum. Er það víðfrægt orð-
ið, hve liðngt hún krítaði nm Krítar-
fánann. Henn skildu ekki í því Jengi
frameftir, hvað þessu olli. Eu síðar
fast það, er hin nýja geirfugla tegund
fór að breiða út leðurblöðkuvængi sína
til varnar danska fánanum hér á landi,
þegar hinir „40 riddarar“, sem urðu
aldrei riddarar, lofuðu því, að sporna
við íslenzkum fána alt þar til, er hann
væ i lögboðinn. Þessir náungar voru
eigendur blaðsins að nokkru leyti
og varð ritstjóri að fylgja þeim nauð-
ugur viljugur. Einkum vegna þess að
meðeigandi þeirra, skáld-rápherrann,
togaði í sama strenginn. Eu svo kom
um síðir að „herra“ íslendinga, Hann-
esi Háfstein, þótti þetta ónóg. Hann
gerði tvær ráðstafanir til þess að
vÍDna móti fánanum. Var önnur þeirra
sú, að hann lét senda stjórnarráðinu
heljarmikinn Krítarfána og sjóforingja-
merki úr Grikklandi- Líklega hefir
hann gert sér von um að rauði reitur-
inn í Krítarfánanum mundi litast npp
á leiðinni, en það brást. — Herki s;ó-
liðsforingjans gríska er tilorðið á þann
hátt, að ríkismerkið er tekið úr kon-
ungsmerkinu. Er þetta merki því
svipað íslenzka fánananum. Eu það
er engi siglingafáni, en erj dregið á
framsiglu þegar þessi foringi er(á skip-
inu einkum til þess að önnur skip viti
að þau eiga að skjóta heiðursskot. —
Þarna jþóttist Hannes Hafstein finna
rök á móti fáua vorum því að haun
heldur því fram, að Grikkjum geti
stafað púðureyðsla af honum. Eu hætt
er nú við að Geirfuglunum verði fóta-
skortur á „fjörugrjótinu“, og að „lands
ins sál“ verði aS leita að fleiri rökum
t. d. að láta einhverja herkerlingu
sauma sér svuntu í líbum stíl og sjó-
foringjamerkið, og sanna svo aí lær-
dómi sínum að fáni vor megi til að
víkja fyrir þessu fati.
Eu látum nú þetta vera. Það gæti
stafað af fróðleiksþorsta hans eða bónd-
ans á Veöramóti. Hitt tiltækið er
verra er hann reynir að láta innlimun-
arfoglinn útrýma fánanum. „Hvat fogli
er þat?“ munu menn spyrja. Skal því
gerð grein fyrir því í fám orðum, úr
hvaða varpey hann stafar:
Um þær mundir sem Hannes gamli
Hafstein var ung ingur, kom upp sá
st 'æhugur hjá Islendingum, að þeir vildu
hafa sinn eigin fána. Ekki voru þetta
þó nema fáir menn. Hannes 0g fjöld-
iun hló að þeim, því að þá var siður
að hlæja að öllu góðu, sem landsmenn
reyndu í sjálfsstæðisáttina. Og enn eru
nokkrar hásar veiðibjöllur danska valds-
ins að reyua að arga allar sjálfstæðis-
raddir niður. — Þessir fáu mennvöldu
til fána leiftureygan og hvassnefjaðan
hauk á flugi. Skyldi hann vera irnynd
þjóðarandans, er hann fiygi nýr og end-
urborinn upp úr ösku umliðinna þræl-
dómsalda.
Nú liðu langir tímar og haukfáninn
eignaðist æ fleiri og fleiri vini. Loks
kom þar sögu vorri, að Hannes Haf-
steinkomst áþann þroskaaldur, að hann
tók að nefna jafnaldra sína drengi. Bar
það saman við það verk hans, sem hef-
ir gert hann alræmdan, er hann lét Al-
berti smjörsala teyma sig og alla sína
„attaní-ossa“ inn í ríkisráð Dana. Þar-
neð gerði hann að engu alla baráttu
heimastjórnarmanna (án gæsalappa).
Þeir höfðu heimtað „búsetu ráðgjafans“
til þess, rneðal annars og aðallega þó
að ná honurn út úr ríkisráðinu. En
Hannes og þeir Bakkabræður létu sér
nægja að hann mætti drekka bjórinn
sinn heirna, en gerði öll sín embættis-
verk í ríkisráðinu
Þó vildi Albjartur búa betur um
hnútana. H'rnum stóð geigur af hinum
íslenzka fánahauk og vildi því hefta
flug hans og sljófga gogg hans og sjón.
Og hann hitti ráð til þess. — Sá var
tírninn, er Dlendingar þurftu jartein
konungs með bréfum hans, til þess að
embættismenn færu eigi í hirz'ur þeirra
með lognum bréfum. Þorskuriun var
þá valinn að jartein. Þá var þó haus-
inn á honum. Eq er einokunin hafði
náð tökum á landinu, þá breyttist þor?k-
urinn og merking hans. Hann varð
hauslaus og flattur og varð innlimun-
armerki íslands í ríkismerkinu danska
og var hengdur við hliðina á hvíta
birni einum, er situr þar sem hundur
á frelsi skrælingjanna á Grænlandi og
spingólar að endurminningunni um hina
frjálsu menn, sem námu landið. „Þetta
væri staður fyrir fánahaukinn islenzka“,
hugsaði Albjartur. „Ef eg kem honum
hingað, þá get eg gert h ukinn að
flöttum þorski“. — Hann vissi að ís-
lendingum þótti skömm að þorskÍDum
og taldi þvi víst, að þeir mundu taka
því vel, ef skift væri um. Siðan kom
hann því fram, að haukurinn var sett-
ur í stað þorsksins. Eu hann lét gera
á hann rjúpunef og biuda vængina fasta
að síðuin og fékk honum loftið eitt að
standa á. Skyldi þetta tákna fyriröll-
um lýð að sjálfstæðishaukur íslendinga
væri orðinn svo goggsljór, að hendi hirt-
arans væri engin hætta búin af biti
hans, er haan væri látinn kyssa á vönd-
inn; og enn að hannværi nú eigileng-
ur fleygur og að honum mundi því fara
sem hverjum öðrum fótfestnlausum hlut
í lausu lofti, að hann mundi detta. Nú
þóttist Albjartur hafa unnið vel, erhinn
fleygi fánahaubur var orðinn að fiöttnm
þorski í raun og veru. Og Hannes
gamli Hafstein fagnaði þessu og með
hoaum allir danskir íslendingar og „att-
aníossar“.
Nú þótti góðum íslendingum ílt í
efni, og leiddi til þess, að fáuakrafan
var vakin á ný, svo sem kunnugt er
orðir. Sást þá skjótt að fáninn hafði
alþjóðarfylgi. Þá snerist Reykj-ivíkin
í móti sem fyrr var ritað og húsbóndi
hennar,' og þá hugkvæmdist Hannesi
gamla að neyta nú þes3, að eitt sinn
átti fálkinn vini. Hefir hann reynt af
alefli að nota hann til þess að útrýma
fánanum. Hann hugðist mundu koma
þessum vanskapaða innlimmarfugli í
sæti sjálfstæðishauksins.
Slík íjörráð við gott mál ætti menn
að muna honum.
Sláturliús bænda er nú fullgert, og
tóku til starfa í byrjun mánaðarins.
S’áturhúsið er allmikið hús og dýrt.
Hun það kosta um 70000 kr. með ióð-
inni. Er fyrst rétt 30X8 álnir, en
yfir henni er loft til gæruþurks. Úr
rettinni fer sauðkindin þann veg, sem
hér segir. Fyrst er hún dregin inn
i skurðarklefa og lögð þar á borð.
Er það svo gert, að undir hálsi kind-
arionar er stokkur eða renna raeð hlið
borðsins. Og er kindin liggur þar með
hálsinn yfir stokknum, þá er hún
stúugin í hálsæðina, en síðan brotin úr
hálsliðnum og er hún þá dauð. Þá er
henni ýtt yfir á hinn enda borðsins
og látið blæða þar út ofan í stokkinn
en þaðan hleypur blóðið niður í ilát
sem stendur á gólfinu og er þar hrært
í því. Nú kemur önnur kind og fer
sömu leið og svo koll af kolli þar til
fult er borðið. Síðan eru skrokkarnir
bornir inn í sláturklefann 30X12 al.
og lagðir á fláttuborð og flegnir. Þá
eru kropparnir hengdir á trönnr og
tekið innan úr þeim, en gærunum er
komið í þurkloftið. Innýflunum er
komið í stóran kassa með hjólum undir
og síðan ekið til gorgryfju. En kropp-
urinn er hengdur í þurkklefann, sem er
20X18. Eru þar vindáugu stór á
veggjum, svo a5 súgað geti í gegn.
Hér hangir hann þl einn dag eða
svo en þá er hann borinn inn í söltnn-
arklefa og saltaður niður í tunnu.
Hjörtu, lifar, nýru 0g svið fara til
sölubúðar og koraast þaðan beinasta
leið á ætlunarstað sinn, magann.
Þetta er allmikið hús, sem nú var
talið, en þó vantar annað eins: pylsu-
gerðarkl fa, reykingarklefa, pylsuþurk-
klefa, sölubúð, skrifstofu, borðstofu
fyrir starfsmenn, dýralæknisherbergi,
þarmhreinsunarkompu, möibræðsluhús,
hesthús og heyhús.
Bændur úr nærsýslunum hafa gert
félagið með íér og kalla „sláturfélag
Suðurlands“. — Er það allmikið fyrir-
tæki og vonandi að vel gangi.
Forstöðumaður sláturverzlunarinnar
er Hannes Thorarensen, sem var verzl-
unarstjóri hjá ThomseD síðustu árin og
hafði áður verið þar mörg ár, góður
maður 0g gegn. — Formaðnr fyrir
slátruninni er Tómas Tómasson frá
Ögri. Ólst hann að nokkru upp hjá
Jakob Rosenkarssyni úr Æðey, bónda
i Ögri, og Þuríði konu hans. Hann
var áður kennari og fór til Askov-
skólans fyrir nokkrum árum til þess
að afla sér meiri mentunar. En er
hanu hafði verið þar um stund, fór að
koma hreyfing á þetta sláturmál. Gerði
hann þá fyrir áeggjun Boga Helsteds
að læra sláturverk. Yar hann síðan
við þann starfa 272 ár í Kaupmanna-
höfn, Óðinsvéum og Ásbjargi.
Jnú er hann verkstjóri hjá sláturfélagi
Suðurlands.
Uin mjaltir á kúm hefir Sigurður
Sigurðsson búfræðingur ritað ítarlega
ritgerð í Búnaðarritið. Lýsir hann skýrt
og glögglega nýjustu aðferðum við
mjaltir og eru nokkrar myndir með til
skýriuga. 1 ritgerðinni eru jafnframt
ýmsar gagnlegar leiðbeiningar um hirð-
ing á kúm og hentugt fyrirkomulag
á fjósum.
Grein þessi varðar hag allra bænda
og annara kýreiganda i landinu og ætti
enginn þeirra að láta hjá líða að kynna
sér efni hennar.
Mislingarnir gaDga nú sem óðast
í Reykjavik. Leggjast þeir allmisþungt
á, en ekki hafa þeir orðið nokkrum
að bana enn, svo að frézt hafi. Þeir
eru og komnir í Hafnarfjörð og víðar
um Garðahrepp. Á Eyrarbakka vóru
þeir í einu húsi fyrir skömmu, en
ókomnir annarstaðar austanfj alls. Ung-
lingar úr Reykjavík flutta mislingana
upp á Hýrar : að Hamri og í hús eitt
í Borgarnesi, en ekki hafa þeir enn
borist á aðra bæi, enda hefir læknirinn
gengið ötullega fram um sóttvarnir.
En það verður nær ókleift að stemma
stigu við mislingunum út um land þegar
engar hömlur eru lagðar á að unglingar
héðan úr bæ þjóti um allar trissur með
sóttkveikjuna.
Eymundur Jónsson frá Dilksnesi í
Hornafirði kom hingað frá Vesturheiini
snemma í fyrra mánuði með fjölskyldu
sína, 9 manns. Kom hanu á vöruskipi
frá Skotlandi. Hann hefir verið 5 ár
vestra og stundað búskap i Hanitoba.
Hann er hniginn að aldri, en þó hinn
ernasti; hefir hann verið hínn röskasti
rnaður, smiður hinn bezti, gáfumaður
og skáldmæltur vel. H^ð honum var
Björn sonur hans, fulltíða maður, er
verið hefir tvisvar vestan hafs, þrjú ár
í hvort sinn. Ætla þeir feðgar að setj-
ast að í Hornafirði og er það héraðs-
bót, þvi að þeir eru einkar nýtir menn
og gerfilegir. Þeir tóku sér fari héðan
á „Hólum“ austur.