Ingólfur - 16.03.1911, Blaðsíða 3

INGÓLFUR
43
Fylgi bannlaganna
á þingmálafuiidum í vetur.
------ Frh.
Norður-Í safj ar ð arsý sl a.
Á fundi sem haldinn var á ísafirði
3. febr. 1911, var frestun bannlaeranna
mótmælt með 18 samhl. atkv.
ísafjarðarkaupstaður.
Á fundi, sem haldinn var þ»r 21.
jan. 1911 var stórritaratillagan samþ.
með öllum greiddum atkv. gegn 1-
Yesturísafj ar ðar sýsl a.
Á fundum á Flateyri og Þingeyri
var Stórritaratill. samþykt.
Barðastrandasýsla.
Fundur á Bakka í Tálkmfirði 31}
des. 1910 skorar á þingið að halda fast
við gjörðir síðasta þÍDgs í bannmálinu.
Samþ. með 9 atkv. gegn 2.
Fulltrúafundur í Berufirði (Geiradals-
hreppi) 25. jan. 1911 skorar á þingið
að framfylgja bannlögunum. (Átkvæða-
tala ekki tilgreind).
Fundur á Bíldudal 22. jan. 1911 vill
halda faat við bannlögin. Atkvæðatala
ekki tilgreind.
Fundur á Patreksfirði 18. jan. 1911
tjáir sig mótmæltann frestun eða til-
slökun á bannlögunum með 25 atkv.
gegn 14, en samþykkir með 32 gegn 1
atkv. að aðhyllast tillögur skattamála-
nefndarinnar! (Með öðrum orðum frest-
un bannlaganna!!)
Dalasýsla.
Á fundi að Slóraskögi í Miðdölum 8.
febr. 1911, voru 44 kjósendur staddir.
Samþ. var með öllum atkv. að skora
á þingið að fresta bannlögunum og láta
nýja atkvæðagreiðslu fram fara á næsta
sumri.
Á fundi að Ásgarði 20. jan. 1911
var samþ. með 9 gegn 1 atkv. að skora
á þingið að halda fast við bannlögin
og fresta þeim ekki.
Á fundi að Skarði 27. jan. 1911 voru
24 kiósendur viðstaddir. Vsr þar frestuu
bannlaganna samþ. með þorra atkv.
Snæfellsnessýsla.
Á fundi að Hofstöðum 6. febr. 1911
var samþ. með 18 atkv. gegn 7 að
skora á þingið að nema úr gildi bann-
Jögin eða að minsta kosti fresta þeim.
Fundur að Hofgörðum 14. jan. 1911
(7 kjósendur viðstaddir) vill að áfengii-
bannið sé látið standa; samþ. með 4
atkv. gegn 2.
.Á fundi að Brimilsvöllum 25. jan.
1911 var frestun bannlaganna samþ.
með 10 atkv. gegn 7.
Á fundi að Þverá 8. febr. 1911 var
samþ. með 11 atkv. gegn 8 að skora á
þingið að áfengisbannið sé látið standa
óhaggað.
Á fundi í Eyrasveit 2. febr. 1911 Var
stórritaratillagan felld með 15 gegn 2
atkv.
Á fundi á Sandi 23. jan. 1911 var
frestuu bannlaganna samþ. með 2 7 atkv.
gegn 3
Á fundi í ólafsvík
var frestun baunlaganna samþ.
Á fundi í Stykkishólmi 10. jan. 1911
var samþ. frestun bannlaganna með 42
atkv. gegn 8.
Mýrasýsla.
Á fundi að Kaðálstöðum 23. febr.
1911 var samþ. með 30 atkv. gegn 6
að skora á þingið að fresta bannlögun-
nm að minnsta kosti þar til búið væri
að ráða fram úr tollamálnnum.
Borgarfjarðarsýsla.
Á fundi á Grund í Skorradal 8. febr.
1911 var tillaga um að hslda bannJög-
unum felld með 7 atkv. gegn 7.
Á fundi á Akranesi 27. jan. 1911
var Stórritaratillagan samþ. með 51
atkv. gegn 5. ,
Á fundi að Varmalœk 28. jan. 1911
var frestun bannlaganna mótmælt með
flestum atkvæðum. — Bráðófært veður
var og örfáir á fundi.
menn, að Stórstúkan sjé nú sjálf farin
að sjá, að hér er ekki um annað að
gera, og skyldi það gleðja o*s, ef hún
vildi veita oss fylgi sitt í þessu máli.
Það sést nú á suýrslu þeirri, er hér
fer á undan, að af 60 þingmálafundum
eru 33 banninu fylgjandi, en 27 þeirra
ern meðmæltir frestun þeirra eða al-
gerðu afnámi laganna.
Skýrslan er tekin eftir þingmála-
fundargerðum þeim, sem frammi liggja
á lestrarsal alþingis.
Hvað segir nú Templar og hvað segja
nú þeir menn, sem mest hafa gumað af
því, hversu fylgi bannlaganna háfi vaxið
síðan þjóðaratkvæðagreiðslan fór fram?
Af 60 þingmálafundum einir 6 fleiri
sem óska eftir því, að bannlögunum sé
haldið, og er þó aðgætandi, að bann-
menn stauda miklu betur að vígi með
að útbreiða skoðanir sínar og halda við
trúnni hjá sínum liðsmönnum enn vér
andbanningar, þar sem þeir hafa svo
að segja í hverjum hreppi landsins eina
eða fleiri Goodtemplarastúku, sem allar
vinDa ósleitilega að því að afla bann-
lögunum fylgis og brennimerkja alla þá
menn með drykkjumannsstimplinum, sem
ekki vilja fylgja þeirra kreddum og
kyssa á vöndinn. Þetta er sterkt afl,
eins og allir vita, og má best ráða það
af því, á hve mörgum fundum hefir
verið samþykt tillaga sú, aem Stórritar-
inn „fabrikeraði" og sendi út um landið
— óbreyttir liðsmenn í Templarafélag-
inu skoða það meira sem skyldu sína
að hlýða þeim boðum, sem út ganga
frá aðalstöðvunum, heldur enn að sann-
færing þeirra knýji þá til að hallast á
þessa sveifina. Þessvegna er minna
leggjandi uppúr þeimvilja kjósendanna
sem opinberar eig í samþykt Stórritara-
tillögunnar.
Yér höfum nú dregið saman þessa
skýrslu meira vegna þess, að mönnum
kann að þykja fróðlegt að sjá, hversu
stefnu vorri heflr vaxið fylgi síðan farið
var að hreifa andmælum gegn ofstækis-
stefnu bannmanna, heldur enu af hinu,
að vér teljum á því velta það, sem nú
lilýtur að Jiggja fyrir: frestun laganna.
Það sjá allir menn, sem um það vilja
hugsa, að lítið vit er í því, að fleygja
frá sér e: 200,000 krónum á ári, án
þess, að neitt komi í staðinn, og án
þess, að nein nauðsyn knýji. Við ís-
lendingar erum ekki svo ríkir, að við
höfum efni á að gera slíkt að gamni
okkar. Eu vér skulum alls ekki fyrir
synja, að finna mætti einhvern þann
tekjustofn, sem komið gæti í stað á-
fengistollsins — og þó engann, sem
jafnréttlátur sé og áfengistollurinn —
en sá gjaldstofn er ekki fundinn enn
og verður tæplega fundinn á þessu
þingi; og jafnvel þb löggjafar vorir
kæmu sér saman um að velja einhveru
tiltekinn gjaldstofn, þá virðist það vera
s-álfsagður hlutur, að gefa þjóðinni kost
á að gefa til kynna sinn vilja um hvort
hún vill hlíta honum eða ekki.
Tolla- og skattamálum má því ekki
ráða til lykta á þessu þingi, og getur
heldur ekki orðið ráðið til lykta á þessu
þingi á viðunanlegan hátt, og sýnist
því eina skynsamlega ráðið, og einasta
tiltækilega ráðið vera það, að fresta
framkvæmd bannlaganna að minnsta
kosti þartil búið er að finna aðra heppi
lega leið
missinn.
Hvað er þingræði?
Hér hefir verið rætt mikið nm þessa
daga, að konungur hafi með þvi að út-
nefna Kristján Jónsson sem ráðherra,
brotið þingræðisregluna.
Hafa nú þelr menn, sem halda þessu
fram, gert sér ljóst hvað þingræði er?
Alstaðar þar sem þingræði er komið
á myndast flokkar um sérstakar skoð-
anir og halda saman um þær, og eru
meiri eða minni hluti þingsins.
Þingrœði er nú það að konungur
taki ráðherra sína úr meirí hlutanum.
En forréttindi (prærogativ) konungs
er það að kjósa hvern þann mann (ein-
stakling innan flokksins, sem honum
þóknast. Hann hlýtur að liafa þennan
rétt. því að annars gæti hann ekki kall-
astfrjáls að kjörinu ef hann væri bund-
inn við kosningu meiri hlutans. Hann
hlýtur að gera ráð fyrir aðflokksmenn
fylgi málum en ekki persónnm. Því
að annars væri öll stjórn orðin eigin
hagsmuna stjórn en ekki þjóðarinnar.
Hefir nú konungur rofið þessa reglu ?
Nei! Hann hefir tekið mann — og
það mann sem staðið hefir þar framar-
lega — úr Sjálfstæðisflokknum, mann
sem i öllum aðalmálum er sammála
meiri hlutanum. Meiri hlutinn qetur
því ekki mótmælt skoðunum þessa manns
nema bann víki frá sínum skoðunum.
Mótmæli gegn koiningu hans eru því
mótmæli á móti rétti konungs til frjáls
ráðherravals, en ekki gegn broti á þing-
ræðisreglunni, því að konungur heíir
hagað sér fullkomlega koustítútíónelt.
Steinþóf.
Ráðherraskiftin.
Það hefir valdið allmiklum æsingi
hér í bæ, að Kristján Jónsson varð við
tiimælum kouungs um að taka að sér
ráðherraembættið. Honum hefir verið
vikið úr flokki þeim, er hann hefir fylt
nú og undanfarið, og fengust til þess
16 menn að samþykkja þá ráðstöfun.
Mótmælendafundur var haldinn í fyrra
kvöld í Iðnaðarmannahúsinu, og mun
hafa verið til hans stofnað í þeim til-
gangi að mótmæla útnefningu Kr. Jóns-
sonar í ráðherrastöðuna, enda fóru um-
mæli ýmsra manna þar á fundinum í
þá átt. En yfirlýsing sú, sem borin
var upp og samþykt á fundinum, beitt-
ist alls ekki á móti útnefningu Kr. J.,
enda voru á fundinum margir menn,
sem mótmælt hefðu kröftuglega tillögu
í þá átt, heldur tillaga einungis í þá
átt, að lýsa yfir því, að fundurinnn vilji
að þingræðisreglunnar sé gætt, og
gátn auðvitað allir greitt þeirri til-
lögu atkvæði sitt. Tillagau, sem samþ.
var, var svohljóðandi: „Fundurinn
mótmælir því fastlega, nsem ótvíræðu
þingræðisbroti, að nokkur taki við ráð-
herraembætti nema hann hafi fylgi meiri
hluta þjóðkjörinna þingmanna; og telur
sjálfsögðum rétti þjóðarinnar til þess að
hafa áhrif á stjórn landsins freklega
misboðið, ef þessarar meginreglu er ekki
vandlega gætt.“—Og 7af þingmönnum
neðri deildar hafa þegar borið fram
þingsályktunartillögu um að lýsa van-
trausti á Kristjáni Jónssyni sem ráð-
herra, og munu flutningsmenn þessarar
fylkingar bera fram, það, 8ð hér sé
traðkaö þingræðisreglunni.
Eu sé svo, að þessi vantraustsyfir-
lýsing sé bygð á því, að Kr. J. hafi
gert sig sekan í þingræðisbroti, er hann
tók við ráðherraémbættinu, þá þykir
oss sem hér sé farið of hart af stað.
Kr. Jónsson hefir sem sé lýst því yfir
í báðum deildum aiþingis, að hann hafl
haft fulla ástæðu og hafl enn fulla
ástæðu til að ætla, að 23 þingmenn
(þar af 17 þjóðkjörnir þingmenn) séu
sér fylgjandi eða vilji ekki amast við
sér. Auk þess hafa 3—4 af þeim
mönnum, sem Skúli Thóroddsen telur
sína fylgismenn, sagt frá því að
þeir hafi að eins gengið að því, að
láta Sk. Th. óáreittan á þessu þingi.
Ef Kr. Jónsson hefir skýrt þingdeildun-
um satt frá, sem engum mun koma til
hugar að draga í efa, þá verður ekki
betur séð, enn að Kr. Jónsson hafi
verið í fullukomnu samræmi við þjóð-
ræðisregluna er hann tókst á hendur
ráðherraembættið. Þess má geta, að
þótt 21 þingmaður hefði nú tjáð sig
fylgjandi Skúla Thóroddsen, eins og
ísafold skýrir frá, þá er þar með engann
veginn loku skotið fyrir það, að margir
þeirra, sérstaklega Sparkliðið allt, væri
fylgjandi Kr. Jónss., þar sem báðir eru
úr sama flokki; það virðist vera ofur-
eðlilegur hlutur, að hver flokksmaður
geti búist við stuðningi samflokksmanna
sinna, ef hann heflr ekkert móti flokkn-
um brotið, en það hefir Kr. Jónsson
ekki gert.
Kristján Jónsson heflr þá tekið við
ráðherraembættinu í góðri trú, í þeirri
trú, að fullur helmingur þjóðkjörinna
þingmanna sé sér fylgjandi eða vilji
þola sig, að slepptu fylgi hinna
konungkjörnu, og ennfremur vitandi
það, að í öllu falli 3—4 af þeim mönn-
um, sem taldir eru með Skúla, hafa ein-
ungis lýst því yfir, að þeir muni láta
hann óáreittan. Hanu hafði ekki á-
stæðu til að efast um orð þessara manna,
sem hefðu tjáð sig honum fylgjandi;
hann hafði ekki leyfi til að tortryggja
þá eða efast um orð þeirra.
Þegar þessu er nú þannig varið, þá
vírðist þar með fótunum vera kippt
undaD þeirri vantraustsyfirlýsingu, sem
þessir 7 menn bera fram gegn ráðherra
Kristjáni Jónsiyni á þeim grundvelli,
að hann hafi framið þingræðisbrot og
virðist það hafa verið betur til fallið,
að þeir hefðu aflað sér betri vitneskju
um ástandið, eins og það var áður enn
þeir fóru af stað.
tillögu færa sem ástæðu fyrir sínu máli
til að bæta landsjóði tekju- hið sama, sem ísafold og hennar fylgis-
Enda segja svo kunnugir menn með Skúla Thóroddsen í broddi
StórtíðindL
ísafold segir frá því, að Krabbe skrif-
stofustjóri hafl símað, að sér sé „veitt
umboð til að láta þess getið, að von
er á með næsta pésti oigin-
laanclartoróíl (til B. J.)
frá Hans Hátign.“
Eru þetta þá líklega þau stórtíðindi,
sem ísafold spáði á fregnmiða sínum á
mánudagskvöldið, og mun landslýður
allur dást að þeirri miklu náð, er nú
fellur í skaut fyrv. ráðherra Bj. J.
Mannbjörg.
Laugardaginn 11. þ. m. bjargaði fiski-
skip:ð „Fríða“, eign Edinborgarverslun-
ar í Reykjavík, skipstj. Ólafur Ólafsson
6 skipshöfnum úr Grindavík. Skipin
höfðu róið til fiskjar á laugardagsmorg-
un í góðu veðri; en er á leið daginn
skall á ofsarok og hrakti skipin til hafs,
og hefðu þar eflaust allar skipshafnirnar
farist, ef svo heppilega hefði ekki viljað
til, að „Fríða" kom þar að. Allsvoru
það 54 menn, er björguðust, en einn dó
hefir líklega orðið á milli skipa. 3 af
skipunum brotnuðu, en 3 þeirra varð
bjargað.